Phật lịch 2539 - 1995
-
TIỂU SỬ
-
DANH TĂNG VIỆT NAM THẾ KỶ XX
***
V. GIAI ĐOẠN THỐNG
NHẤT ĐẤT NƯỚC
HÒA THƯỢNG
( 1891-1975)
Hòa thượng thế danh
là Nguyễn Khắc Đôn, tự Đạo Thông, pháp hiệu Thích Trí Thắng, sinh tháng
giêng năm Tân Mão (1891) tại thôn Lương Lộc, tổng Thiều Quang, huyện Tuy
Viễn, phủ Hoài Nhơn, nay là thôn Lương Lộc, xã Phước Hưng, huyện Tuy
Phước, tỉnh Bình Định. Thân phụ là cụ ông Nguyễn Phò, thân mẫu là cụ bà
Dương Thị Lân. Ngài sinh trưởng trong một gia đình trung nông, gia giáo và
sùng tín Tam Bảo.
Thân phụ mất sớm,
Ngài phải nương nhờ sự giáo dưỡng nơi người bác ruột là Hòa thượng Ấn Bình
trú trì Tổ đình Thiên Hòa ở Bình Định. Tổ Ấn Bình tinh thông dịch lý và
tướng pháp, thấy rõ sự khả dụng trong tương lai của Ngài, nên cố tâm dìu
dắt, đào tạo Ngài nên người.
Năm Quý Mão (1903),
Ngài đậu Tiểu học tại trường trung học (collège) Qui Nhơn. Năm Đinh Mùi
(1907) không đậu bằng Thành chung, Ngài quay về học Hán văn và y dược với
Tổ Ấn Bình là những môn sở trường của Tổ và học thêm Pháp văn với cụ Đinh
Trạc.
Năm Nhâm Tý (1912),
Ngài (22 tuổi) được bổ giáo viên hương trường, dạy tại thôn Bình Thạnh,
quận lỵ Tuy Phước. Năm Ất Mão (1915), Ngài được đặc cách về dạy tại trường
Tam Quan thuộc phủ Hoài Nhơn, vùng giáp ranh với tỉnh Quảng Ngãi. Hàng năm
cứ vào dịp nghỉ hè, Ngài cùng các đồng nghiệp dạy hè tại vùng La Hà, núi
Thiên Ấn, chuyên kèm Hán văn và Pháp văn cho số công chức Nam triều tại
tỉnh đường Quảng Ngãi. Trong thời gian này, Ngài thường lui tới chiêm bái
Tổ Đình Thiên Ấn, được Hòa thượng Ấn Chiếu giảng dạy những điều căn bản
của Phật pháp như Tứ Đế, Bát Chánh Đạo, Thập nhị nhân duyên... Ngài được
một lão Nho cho ở trọ, rồi lập gia đình ở đây.
Năm Mậu Ngọ (1918)
gặp nghịch cảnh gia đình, nhưng lại là cơ duyên cho Ngài nhận thức giá trị
đích thực của giáo lý nhà Phật. Đoạn tuyệt duyên trần, rời bục giảng, Ngài
trở về Bình Định xin xuất gia tu học, được Tổ cho pháp danh Chơn Cảnh. Năm
Canh Thân (1920), 29 tuổi ngài thọ Cụ Túc giới tại Đại giới đàn chùa Châu
Long, (nay là Tổ đình Tịnh Lâm huyện Phù Cát) do Hòa thượng Phổ Huệ làm
Đường đầu Hòa thượng. Bấy giờ Tổ Ấn Bình phú cho Ngài pháp tự Đạo Thông,
pháp hiệu Trí Thắng, vì Ngài đạt thủ khoa tại giới trường này.
Năm Tân Dậu (1921),
Tổ Ấn Bình viên tịch, Ngài thừa kế trú trì chùa Thiên Hòa và mở lớp dạy
Hán văn, Pháp văn và Việt văn cho bá tánh quanh vùng. Đêm 28 tháng chạp
năm Nhâm Tuất (1922), do bất cẩn nên xảy ra hỏa hoạn, chùa bị thiêu hủy.
Ngài xin phép được khuyến giáo khắp các tỉnh miền Nam. Năm 1923 Ngài tái
thiết toàn bộ Tổ Đình Thiên Hòa, tồn tại cho đến nay.
Năm Giáp Tý (1924),
rằm tháng giêng, sau khi cử đệ tử là Thiền sư Cát Khánh, đệ tử y chỉ làm
Giám tự, Ngài vào Tổ đình Bát Nhã ở Phú Yên tham học giáo lý, và cùng
nhiều vị danh Tăng khác giảng dạy khóa hạ như các Thiền sư chùa Từ Quang,
Phước Sơn, Kim Cang, Bảo Sơn, Hương Tích, Bảo Tịnh, Thiên Sơn ở Phú Yên,
Phước Tường, Hải Đức, Thiên Bửu, Thiên Hòa ở Khánh Hòa. Nhờ đó Ngài càng
thêm tinh thông nội điển.
Ngày 20 tháng 7 năm
Ất Sửu 1925, thiền sư Cát Khánh tịch. Ngài về cử Ngài Quảng Nguyên đệ tử
cầu pháp làm Thủ tọa thừa kế sự nghiệp Tổ đình Thiên Hòa, rồi Ngài vào
Phan Rang tham yết Hòa thượng Chơn Niệm chùa Trùng Khánh, được Hòa thượng
mời lưu lại. Sau thiện tín chùa Trùng Sơn ở núi Đá Chồng thỉnh Ngài về làm
Thủ tọa, có sự tham chứng của Hòa thượng Chơn Niệm. Ở đây Ngài cũng mở lớp
dạy chữ Hán, Pháp, Việt và làm thuốc.
Năm Bính Dần (1926),
nữ Phật tử Hà Thị Kỉnh pháp danh Tâm Thành ở thôn Phước Hậu, xứ Cà Ná,
sinh quán Phù Cát, Bình Định, hiến cúng cho Ngài thảo am của bà cất để tu
dưỡng. Ngài đã xây dựng lên ngôi chùa hiệu là Hương Viên.
Năm Đinh Mão (1927),
Phật tử Tâm Đạt thế danh Võ Thị Huợt, phu nhân Quản đạo Nguyễn Tập đến
chùa Trùng Sơn cung thỉnh Ngài về thảo am của bà để dạy giáo lý Phật Đà.
Sau đó bà hiến cúng thảo am cho Ngài và được Ngài đổi thành chùa Thiên
Hưng.
Năm Mậu Thìn (1928),
Ngài mở lớp nội điển tại chùa Thiên Hưng. Đệ tử theo học có các thầy Huyền
Diệu, Huyền Tân, Huyền Cơ, Huyền Lý, Huyền Ý, Huyền Nghĩa, Huyền Đạt,
Huyền Châu (thủ tọa chùa Hương Viên).
Năm Giáp Tuất (1934)
Ngài chứng minh cho Phật tử Như Phượng thế danh Võ Thị Én sáng lập chùa
Long Quang, gần cầu Đạo Long để tu học. Do đó dân gian thường gọi là chùa
Bà Én. Năm Ất Hợi (1935), được sự ủng hộ tài chánh của thiện tín vùng Bảo
An, Tháp Chàm, Đô Vinh, Ngài cung thỉnh Hòa thượng Trí Hải chùa Bích Liên
ở Bình Định, Hòa thượng Phúc Hộ chùa Từ Quang ở Phú Yên mở Thích học đường
tại chùa Tây Thiên.
Năm Mậu Dần (1938),
Ngài cùng một số Phật tử thuần thành ở Phan Rang vận động thành lập An Nam
Phật Học chi hội Ninh Thuận, trụ sở đặt tại chùa Thiên Hưng, do cư sĩ
Nguyễn Công Tích làm Hội trưởng. Năm Kỷ Mão (1939) triều đình Huế sắc tứ
biểu ngạch cho chùa Thiên Hưng. Năm Canh Thìn (1940), hào lý và nhân dân
làng Đắc Nhơn hiến cúng toàn bộ Thiền Lâm Cổ Tự cho Ngài. Ngài cử đệ tử là
Thích Huyền Tân về làm trú trì. Năm Tân Tỵ (1941), Ngài xin khai khẩn ba
mươi sáu mẫu đất rừng hoang ở phía Nam sông Đồng Mé để mở làng Phật học.
Nhưng đến năm 1945 kế hoạch bị tan vỡ.
Năm Nhâm Ngọ (1942),
triều đình Huế sắc chỉ khâm ban Đạo điệp Tăng Cang cho Ngài và sắc tứ biểu
ngạch cho chùa Thiền Lâm. Năm 1943, Ngài chứng minh lễ đặt đá xây dựng
nghĩa trang của hội Phật học và cho dời trụ sở An Nam Phật Học từ chùa
Thiên Hưng lên chùa Long Quang để tiện việc sinh hoạt tu học của hội viên.
Năm Giáp Thân
(1944), Ngài được chư sơn Bình Định cung thỉnh chức vị Tuyên luật sư tại
đại giới đàn Tổ đình Thiên Đức, nơi sinh quán của Ngài. Năm Đinh Hợi
(1947), Ngài chứng minh lễ đặt đá xây hội quán An Nam Phật Học tỉnh Ninh
Thuận tại ấp Phủ Hà. Năm 1948, Ngài vận động lập Phật học đường Phan Rang,
chư sơn cung thỉnh Ngài giữ chức Giám viện kiêm Giám đốc và Giáo thọ
trường. Năm Canh Dần (1950), Ngài được hội Việt Nam Phật Học Trung Việt
cung thỉnh ở ngôi vị chứng minh đạo hạnh và chức vụ Hội trưởng hội Việt
Nam Phật Học tỉnh Ninh Thuận. Cùng năm này Ngài tái thiết chùa Long Quang
để dời trụ sở Giáo hội tỉnh từ chùa Phước Quang núi Cà Đú về đây. Ngài
cũng được chư sơn cung thỉnh làm Trị sự trưởng Giáo Hội Tăng Già Ninh
Thuận.
Năm Tân Mão (1951),
chư sơn và hội Việt Nam Phật Học tỉnh Khánh Hòa cung thỉnh Ngài đảm trách
chức Giám đốc Phật học đường Nha Trang. Năm sau, Ngài được cung thỉnh làm
Đàn đầu Hòa thượng tại Đại giới đàn chùa Thiên Bửu ở Ninh Hòa. Sau đó vì
bất đồng về cách thức lãnh đạo của Tổng trị sự Giáo Hội Tăng Già Trung
Việt, năm 1955 Ngài tách ra thành lập Tịnh Độ Tông Việt Nam và được cử giữ
chức Tông trưởng kiêm Cố vấn Tịnh Độ Tông tỉnh Ninh Thuận. Với cương vị
này Ngài đã chứng minh khai sơn các chùa Trường Thọ, An Nhơn, Trường Sanh.
Năm Tân Sửu (1961), ban Đại diện Cổ Sơn Môn Trung phần được thành lập,
Ngài được mời làm Chứng minh Đạo sư. Năm Giáp Thìn (1964), Ngài được cung
thỉnh giữ chức Phó Tăng Thống kiêm Giám luật Tịnh Độ Tông Việt Nam. Cùng
năm này Ngài tham gia thành lập Phật học viện ở Đồng Đế, Nha Trang.
Năm Ất Tỵ (1965),
Ngài mở phòng Đông y tại chùa Thiên Hưng để chữa bệnh cho dân nghèo và
chứng minh sáng lập chùa Bảo Vân ở thôn Nhơn Hội. Mùa hè năm Ất Mão
(1975), Ngài cho gọi môn đồ và thiện tín về phú chúc Phật sự tương lai.
Đến ngày 12 tháng 5 (21-6-1975) lúc 10 giờ 30', Ngài an nhiên thị tịch,
hưởng thọ 85 tuổi đời, 54 tuổi hạ.
Hòa thượng Thích Trí
Thắng, là một vị cao Tăng đã có nhiều đóng góp cho phong trào chấn hưng
Phật giáo, Ngài hoạt động liên tục không phút ngơi nghỉ. Nhờ đó mà phong
trào Phật giáo ở tỉnh Ninh Thuận một thời được khởi sắc.
***
HÒA THƯỢNG
(1911 - 1976)
Hòa thượng thế danh
Trần Đại Quảng, pháp danh Tâm Trí, hiệu Chiếu Nhiên, pháp tự Viên Giác,
thuộc đời thứ 43 dòng Lâm Tế, Liễu Quán.
Ngài sinh năm Nhâm
Tý (1911), tại làng Dương Nổ, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên, trong một
gia đình Nho phong đức hạnh nhưng có chí hướng cách tân theo Tây học. Thân
phụ là cụ ông Trần Đại Dật, thân mẫu là cụ bà Nguyễn Thị Mĩu (pháp danh
Tâm Mỹ).
Ngài lớn lên trong
truyền thống giáo dục của gia phong, được gần gũi nhiều bậc trí thức của
thân phụ trong những lần gặp gỡ đàm luận thân mật. Do đó Ngài đã sớm có
được kiến thức rộng, nhận định, lý giải các sự việc nhanh chóng, thuận lý
lẫn tình, không hề làm mất lòng ai. Ngài luôn tâm niệm được kết thân với
các bậc trí thức là việc thuận lợi bổ ích trên con đường mở mang trí tuệ.
Nhờ vào sự vững chãi
đó nên dù thân phụ mất sớm, Ngài là người con trưởng đã phụ giúp mẫu thân
rất đắc lực trong việc nuôi dạy, bảo dưỡng đàn em.
Song hành với việc
chu toàn trách nhiệm gia đình, Ngài vẫn dành rất nhiều thời gian để nghiên
cứu kinh điển Phật giáo. Ngài nhanh chóng tiếp cận được tinh hoa Phật học,
khiến tinh thần Ngài càng thêm hưng phấn. Từ đó, Ngài luôn nuôi ước vọng
sẽ sống đời tu hành một khi tròn bổn phận với các em và mẫu thân.
Năm Đinh Sửu (1937),
vừa 27 tuổi, mẫu thân đã an phần và các em đã lớn khôn, thành đạt cũng như
đã an bề gia thất..., Ngài mang ý chí xuất trần từ lâu đến cầu thọ pháp
quy y với Tổ Bích Không.
Năm Tân Tỵ (1941),
sau bốn năm hành điệu, chấp tác và làm quen với nghi thức thiền gia, Ngài
đã chứng tỏ được sự chọn lựa đúng đắn của bản thân trước bước ngoặt cuộc
đời, Ngài xin Bổn sư cho thọ Sa Di giới. Liền sau khi thọ giới, Ngài được
Bổn sư chấp thuận cho ra tham học tại Phật học đường Báo Quốc.
Năm Mậu Tý (1948),
trong giới đàn tại chùa Báo Quốc do Hòa thượng Thích Tịnh Khiết làm Đàn
đầu Hòa thượng, Ngài được thọ Tỳ Kheo Bồ Tát giới.
Sau khi mãn khóa tại
Phật học đường Báo Quốc, các vị đồng môn tỏa đi hoằng hóa khắp nơi theo
yêu cầu Phật sự của từng địa phương. Riêng Ngài xin ở lại phát nguyện nhập
thất ba năm hầu củng cố thêm đạo lực và công hạnh trước khi ra phụng hành
Giáo hội.
Năm Giáp Ngọ (1954),
Giáo Hội Tăng Già Trung Việt đề cử Ngài đảm đương chức vụ Giám đốc Phật
học đường Khánh Hòa. Và cũng trong thời gian này, Ngài được Hòa thượng
Phước Huệ giao trách nhiệm trụ trì chùa Hải Đức (Nha Trang).
Năm 1956, Ngài đã
cùng chư Tôn đức trong Giáo hội, biến chùa Hải Đức thành Phật Học Viện
Trung phần, đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo Tăng tài cho Phật
giáo mai sau.
Tiếp theo bước
chuyển quan trọng ấy, Ngài lại theo yêu cầu Phật sự đi hoằng hóa nơi vùng
cao nguyên Trung phần. Nơi này, Ngài đã thành lập và điều hành trường Bồ
Đề Tuệ Quang, Đà Lạt.
Ít lâu sau, Ngài lại
tiếp tục ra Vạn Ninh lập trường Phật học cho Tăng sinh tại Tổ đình Linh
Sơn.
Giữa hai thời gian
vận hành Phật sự hữu ích đó, Ngài gặp Cư sĩ Như Liên, đang tu hành nơi một
am tranh nhỏ. Ngài được cư sĩ giới thiệu các địa danh đậm bản sắc Phật
giáo như làng Xuân Tự, núi Ông Sư, núi Phổ Đà... và tận mắt chứng kiến
cảnh non nước hữu tình xóm thôn yên ả, sơn bao thủy bọc. Ngài quyết định
chọn nơi này và khai sơn nên chùa Giác Hải để dừng bước tĩnh tu và tiếp
Tăng độ chúng.
Năm Bính Thân
(1956), chùa Giác Hải đã thực sự trở nên nơi tu học và an cư kiết hạ
thường xuyên của chư Tăng bản xứ. Chùa nhanh chóng trở thành một già lam
thắng tích của Giáo hội và từng bước trở nên một tu viện uy nghiêm, đúng
như tâm nguyện Ngài hằng ôm ấp.
Năm Quý Mão (1963)
sau Pháp nạn, Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất được thành lập. Ngài
được tiến cử giữ chức Thư Ký Tổng Vụ Hoằng Pháp trực thuộc Viện Hóa Đạo.
Sau đó Ngài về giảng
dạy tại Phật học viện Trung phần và Ni viện Diệu Quang (Nha Trang).
Miệt mài với nhiệm
vụ Phật giáo trọng đại, Ngài vẫn không quên tự rèn luyện thân tâm theo
khuôn mẫu thiền gia và dù ở bất cứ giai đoạn, hoàn cảnh nào và ở đâu, các
đệ tử của Ngài cũng luôn học được những phong cách riêng biệt, hòa nhã
khiêm tốn và giàu lòng thương yêu đồ chúng của Ngài.
Thời gian sau đó là
sự chuyên tâm dịch kinh, trước tác mà Ngài đã nghiên cứu phương pháp từ
lúc còn tùng học tại Phật học viện Báo Quốc và nhiếp hóa đồ chúng nhưng
vẫn không từ nan mọi Phật sự được Giáo hội tin cẩn giao phó.
Năm Bính Thìn, Ngài
thị tịch vào sáng ngày 14 tháng 7 năm 1976, tại chùa Giác Hải, hưởng thọ
65 tuổi đời, 28 hạ lạp.
Về sự nghiệp văn
chương, Ngài đã dịch, trước tác và đã xuất bản:
Về dịch thuật :
- Từ Bi Đạo Tràng
Sám Pháp (Lương Hoàng Sám) trọn bộ 10 quyển.
- Đại Thừa Kim Cang
kinh luận (01 quyển).
- Phẩm Phổ Môn.
- Bảo Tích (mới
dịch, chưa hoàn chỉnh).
Về trước tác gồm có
:
- Quan hệ tư tưởng.
- Tìm hiểu Quán Thế
Âm Bồ Tát (Phẩm Phổ Môn).
- Lịch sử phong cảnh
chùa Giác Hải.
- Khuyên niệm Phật
(thơ).
Và còn nhiều tác
phẩm khác chưa hoàn chỉnh, bị thất lạc trên bước đường hoằng hóa khắp nơi.
***
HÒA THƯỢNG
(1906 - 1977)
Hòa thượng Thành
Đạo, thế danh Trần Văn Đước, sinh năm Bính Ngọ (1906) tại Bến Tre, là
trưởng nam của ông Trần Văn Núi và bà Đặng Thị Phiến. Gia đình thuộc thành
phần nông dân, thông thạo Nho học, kính thờ Phật đạo.
Năm Ất Mão (1915),
khi lên 9 tuổi, Ngài được song thân dẫn đến đảnh lễ, xin xuất gia với Hòa
thượng Chí Thiền, trụ trì chùa Sắc Tứ Linh Thứu, ấp Xoài Hột, xã Thạnh
Phú, tỉnh Mỹ Tho. Hòa thượng Bổn sư đặt cho pháp danh là Bổn Đức (theo
dòng kệ Tứ Thắng Bích Dung).
Năm Quý Hợi (1923),
thời gian hành điệu chấp tác học Phật chưa được bao nhiêu thì Hòa thượng
Bổn sư viên tịch. Sau khi cư tang Bổn sư xong, Ngài xin phép sư huynh cho
sang đảnh lễ, cầu học với Hòa thượng Khánh Hòa (trụ trì chùa Tuyên Linh,
Mỏ Cày). Ngài được Hòa thượng chấp thuận, tiếp nhận làm đệ tử, đặt cho
pháp danh là Hồng Huệ, pháp hiệu Thành Đạo.
Năm Bính Dần (1926),
Ngài thọ Tỳ Kheo giới tại giới đàn chùa Tân Long, xã Tân Thuận Tây, quận
Cao Lãnh, do Đại lão Hòa thượng Từ Vân làm Đường đầu truyền giới.
Sau khi thọ giới,
Ngài xin ở lại chùa hai năm để nương nhờ công đức, đồng thời tranh thủ học
hết bốn quyển Luật Tỳ Ni. Hòa thượng Từ Vân thấy Ngài có ý chí, ngày đêm
chăm lo học tập chấp tác, không nề hà mọi giờ giấc nên giới thiệu Ngài đến
an cư kiết hạ tại chùa Sắc Tứ Tam Bảo (Rạch Giá). Trường Hương này do Hòa
thượng Trí Thiền làm Chủ hương, Hòa thượng Lê Văn Thoại chùa Long Hòa (Cao
Lãnh) làm Thiền chủ. Ngài được cử làm Phó chúng trong mùa an cư đó. Cuối
năm này, sau khi mãn hạ về, Ngài được cử làm trụ trì chùa Bửu Thạnh (Mỹ
Tho).
Mùa hè năm Đinh Mẹo
(1927), Ngài đến an cư tại chùa Long Khánh, Quy Nhơn. Trường hạ này do
Quốc sư Phước Huệ chứng minh, Hòa thượng Huệ Quang (chùa Long Hòa, Trà
Vinh) làm Thiền chủ, Hòa thượng Khánh Hòa (chùa Tuyên Linh, Bến Tre) làm
Pháp sư và bà Lê Thị Ngỡi (Bến Tre) làm Đại thí chủ. Trường quy tụ thêm
hàng trăm Tăng sĩ miền Nam ra nhập hạ. Ngài được cử làm Chánh quản chúng.
Trong dịp này, Ngài được gặp Hòa thượng Bích Liên và Giáo thọ Thiện Chiếu,
là những Tăng sĩ luôn nặng lòng với mơ ước chấn hưng Phật giáo. Trong tiếp
xúc, Hòa thượng Bích Liên đã đề tặng Ngài hai câu thơ:
Chánh niệm huân tu,
thượng tọa thâm minh thiền hủy luật.
Chúng duyên hòa hợp,
hương trường viễn bá đạo phong thanh.
Tạm dịch:
Chánh niệm vững
vàng, thượng tọa hiểu sâu về hủy luật.
Chúng duyên hòa hợp,
trường hương mở rộng đạo thơm xa.
Năm Canh Ngọ (1930),
Ngài được cử về trụ trì chùa Vĩnh Phước và chùa Hưng Long ở Trà Vinh.
Phong trào chấn hưng
Phật giáo ở miền Nam được phát động từ năm 1929, Hòa thượng Khánh Hòa là
một trong những vị khởi xướng tham gia tích cực và tiêu biểu. Năm 1930,
Hòa thượng đang kiêm trụ trì hai chùa Tuyên Linh và Sắc Tứ Linh Thứu. Chùa
Sắc Tứ Linh Thứu được chọn làm trụ sở tạp chí Pháp Âm, tờ báo đầu tiên
bằng chữ Quốc ngữ và là cơ quan ngôn luận truyền bá cho phong trào chấn
hưng Phật giáo. Ngài Thành Đạo được thế phát tại chùa Linh Thứu, và là đệ
tử của Hòa thượng Khánh Hòa nên đã tham gia phong trào từ rất sớm. Trụ sở
của tờ tạp chí Pháp Âm tại chùa Sắc Tứ Linh Thứu lại cũng là nơi Tỉnh ủy
Mỹ Tho chọn làm trụ sở báo Dân Cày. Thế nên sau ngày Đảng Cộng Sản Đông
Dương ra đời (3.2.1930), mật thám Pháp phát hiện được sự liên hệ của phong
trào với tổ chức này nên bao vây chùa Linh Thứu. Thường trụ là Ngài Thủ
Tọa Điển phải bỏ chùa ẩn trốn. Năm 1934, Hòa thượng Khánh Hòa cùng môn đồ
tứ chúng đã đồng ý cử Ngài về trụ trì chùa này.
Công việc chấn hưng
Phật giáo được vài năm hanh thông suôn sẻ thì mật thám Pháp xen vào, nội
bộ lủng củng. Không thể tiếp tục được nữa nên Hòa thượng Khánh Hòa mở ra
hướng khác, nhằm duy trì sự hoạt động. Ngài đi theo Hòa thượng Khánh Hòa
sang Trà Vinh chủ trương thành lập Hội Lưỡng Xuyên Phật Học năm 1934. Hòa
thượng An Lạc (chùa Vĩnh Tràng) được cung thỉnh Chánh Hội trưởng, và Ngài
là hội viên sáng lập.
Năm Ất Hợi (1935),
Lễ Bộ Thượng Thơ cung lục sắc tứ lần thứ ba của vua Bảo Đại cho chùa Linh
Thứu(1). Lần này, Triều đình Huế tặng cho chùa thêm hai chữ “Cổ tự” và
Tự trưởng (tức trụ trì Thành Đạo) được thưởng một Ngân Bài. Liền sau đó,
Ngài cho tổ chức Khánh Hạ và lập chúc thọ giới đàn. Có hơn 100 giới tử về
thọ giới và 300 Tăng Ni hộ đàn. Ba vị Hòa thượng Khánh Hòa (chùa Tuyên
Linh, Bến Tre), Thiên Trường (chùa Bửu Lâm, Mỹ Tho), Chánh Quả (chùa Kim
Huê, Sa Đéc) chứng minh và Yết Ma. Ngài được tôn Đường đầu Hòa thượng.
Năm Kỷ Mẹo (1939),
Hòa thượng An Lạc viên tịch. Ngài được môn đồ pháp quyến của Hòa thượng
tôn làm Trưởng tử để lo việc tang lễ.
Việc triều đình Huế
ban Sắc Tứ và Ngân Bài cho chùa Linh Thứu và bản thân Ngài, làm tăng uy
tín của Ngài với triều đình. Nhờ vậy Ngài dễ dàng vận động, khuyến khích
Tăng tín đồ ủng hộ các phong trào yêu nước. Do đó chùa Linh Thứu trở thành
nơi liên lạc của Tỉnh ủy Mỹ Tho, nơi từng nuôi giấu, che chở cho các lãnh
đạo cán bộ cách mạng. Khi cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ bùng nổ ngày 23.11.1940
thì chính nơi đây là điểm xuất phát. Cứ điểm bị phát hiện, mật thám Pháp
theo dõi và bắt giam Ngài tại Khám lớn bốn năm, mãi đến khi Cách Mạng
Tháng Tám thành công (1945), Ngài mới được trả tự do.
Năm 1947, vì chùa
Sắc Tứ Linh Thứu đã bị theo dõi thường xuyên, không thể yên ổn ở tại đó
nữa, Ngài bèn phó thác cho các đệ tử để lên Sài gòn khai sơn chùa Phật Ấn
(hiện nay ở số 539 đường Trần Hưng Đạo, Q. 1) với ý định ở lại đó vài năm,
chờ tình thế lắng dịu sẽ quay về chùa cũ. Nhưng với tiếng súng ngày mỗi
gia tăng từ nhiều hướng trên toàn đất nước, ý định quay về của Ngài đã
không thành hiện thực.
Những năm 1949 -
1950, với sự hoạt động mạnh của chiến sự Phật giáo khắp nơi. Phong trào
Phật giáo Cứu quốc bị giải tán, chỉ còn lại một vài vị tiêu biểu trong Mặt
trận Liên Việt và bước sang thành lập một Giáo hội Phật giáo mới với tinh
thần kháng chiến. Rằm tháng hai năm Nhâm Thìn (1952) tại chùa Long An (nay
ở đường Nguyễn Văn Cừ, Sài gòn) Giáo Hội Lục Hòa Tăng, hậu thân của phong
trào Phật giáo Cứu Quốc được thành lập, Ngài được cử làm Tăng Giám. Năm
1953, Hội Lục Hòa Phật Tử được thành lập, hai niên khóa đầu, trụ sở đặt
tại chùa Long Vân (Gia Định). Năm 1954, biến cố Bình Xuyên đã thiêu rụi
chùa Phật Ấn. Ngài phải cho trùng tu lại và trụ sở của Hội Lục Hòa Phật Tử
lại dời về chùa Phật Ấn. Ngài được bầu làm Hội trưởng liên tiếp hai niên
khóa.
Các công tác từ
thiện được hội quan tâm hàng đầu và bản thân Ngài vốn là một lương y nên
chùa Phật Ấn lúc bấy giờ trở nên phòng thuốc Từ thiện, lúc nào cũng đông
đảo người đến chữa bệnh. Ngài còn cho xuất bản tạp chí Phật học và thiết
lập Khánh Hòa tùng thư. Ngài làm chủ nhiệm tạp chí Phật Học trong tám năm.
Khánh Hòa tùng thư đã xuất bản được “ Thần thức thông “, “ Tấn đạo
nghiệp”.
Mãi đến ngày
9.11.1968, Giáo Hội Lục Hòa Tăng và Lục Hòa Phật Tử thống nhất đổi tên là
Giáo hội Phật giáo Cổ truyền Việt Nam, và Ngài được cử chức Tổng Vụ trưởng
Hoằng Pháp, văn phòng cũng đặt tại chùa Phật Ấn. Ngài còn có công thành
lập trường Phật học Lục Hòa (gần chùa Giác Viên) và đích thân làm Giám đốc
nhưng do hoàn cảnh chiến tranh nên trường không hoạt động thường xuyên
được. Cuối năm ấy, Ngài còn cho mở Đại giới đàn tại chùa Phật Ấn để tiếp
dẫn hậu lai.
Tuổi già sức yếu,
Ngài viên tịch vào ngày 16 tháng 11 năm Đinh Tỵ (26.12.1977). Thọ 71 tuổi
đời, 62 tuổi đạo.
Sau lễ trà tỳ, xá
lợi Ngài được nhập tháp trong khuôn viên chùa Giác Lâm.
Cuộc đời Ngài với
bốn mùa an cư kiết hạ, trong đó hai lần được cử làm Thủ chúng. Bảy lần
được tham dự giới đàn, được tặng thưởng y pháp. Nhiều lần làm Pháp sư; làm
Tuyên Luật sư, giải nghĩa Luật tứ phần trong các giới đàn. Ngoài ra thường
khi Ngài còn chuyên trì các kinh Pháp Hoa, kinh Kim Cang, kinh Bát Nhã
v.v... Có đầy đủ công hạnh một vị xuất gia có tinh thần tiến thủ và đã tạo
nên một sự nghiệp Phật giáo để lại cho mai hậu.
[1]Chú thích :
[1]
(1) Nguyên chùa Linh
Thứu vốn hiệu là Long Tuyền được lập vào đời Cảnh Hưng. Do Hòa thượng Mẫn
Huệ từng có công giúp Chúa Nguyễn Ánh trong giai đoạn bôn tẩu. Nên vào năm
1811 được Chúa (tức Gia Long sau khi giành lại ngôi) ban hiệu “Sắc Tứ Long
Tuyền Tự”. Năm 1841, lại được vua Thiệu Trị ban Sắc Tứ lần thứ hai, và lần
này chính thức đổi tên thành Linh Thứu Tự.
***
HÒA THƯỢNG
(1903 - 1977)
Hòa thượng thế danh
Nguyễn Thanh Lai, sinh năm Quí Mão (1903), tại làng Quỳnh Lôi, tổng Kim
Liên, huyện Hoàn Long, tỉnh Hà Đông. Xuất thân trong một gia đình Nho
giáo, thân phụ là cụ ông Nguyễn Văn Định và thân mẫu là cụ bà Nguyễn Thị
Đào.
Ngài xuất gia năm 13
tuổi tại chùa Hương Tích, là đệ tử của Tổ Thanh Tích. Với tính cương trực,
năng động, mặc dù được chọn làm trưởng pháp tử kế vị chùa Hương Tích, song
Ngài quyết tâm du phương tham học nơi các đạo tràng danh tiếng như Đào
Xuyên, Tế Xuyên, Bằng Sở, Vĩnh Nghiêm... và đã từng trú trì ở chùa Côn
Sơn, Thanh Mai.
Năm 1935, sau phong
trào chấn hưng Phật Giáo toàn quốc, sẵn có giới đức trang nghiêm và trí
tuệ minh mẫn, sở học uyên thâm, Ngài được hội Bắc Kỳ Phật Giáo cung thỉnh
ra chùa Quán Sứ, Hà Nội để chung lo Phật sự.
Ngoài việc phụng sự
chung cho đại cuộc Phật giáo, Ngài đã đóng góp rất nhiều cho Phật học
đường Quán Sứ như giảng dạy, chủ sám và giới sư các đại giới đàn, cùng
tham gia tích cực cho những hoạt động về văn hóa và xã hội của Phật giáo
miền Bắc.
Năm 1945, sau một
thời gian dài dưỡng bệnh tại Côn Sơn, Ngài lại trở về Quán Sứ. Vận dụng
kiến thức và trí tuệ vốn có, Ngài cùng với Hòa thượng Trí Hải xuất bản báo
Tinh Tiến (ở Bắc Việt) để truyền bá Phật pháp trong hoàn cảnh mới của đất
nước đã giành lại chủ quyền. Ý thức trách nhiệm trước sứ mệnh lịch sử của
dân tộc và đạo pháp, Ngài khắc phục mọi trở ngại, đề cao chủ trương: Thống
nhất Phật giáo, đoàn kết Tăng Già. Và cuối cùng, năm 1949, nguyện vọng ấy
đã đạt được qua việc thành lập Hội Tăng Ni Chỉnh Lý Bắc Việt với tạp chí
Phương Tiện do Ngài làm chủ bút kiêm chủ nhiệm, hội này là tiền thân của
Hội Phật Giáo Tăng Già Bắc Việt (năm 1950) vẫn do Ngài làm Chủ tịch, đồng
thời giữ chức Phó Hội trưởng Hội Việt Nam Phật Giáo.
Tháng 5-1950, Ngài
đại diện cho Phật giáo Việt Nam đi dự Hội nghị thành lập Hội Thế Giới Phật
Giáo Liên Hữu tại Tích Lan. Phật giáo Việt nam là một sáng lập viên. Tại
hội nghị này lá cờ 5 sắc được công nhận là Phật kỳ và Ngài được Đại Hội
suy cử làm đệ nhất Phó Hội Trưởng. Ngài là đại diện Ban Chấp Hành Thế Giới
Phật Giáo Liên Hữu Việt Nam, trụ sở đặt tại chùa Quán Sứ, Hà Nội.
Năm 1951, Ngài là
một sáng lập viên Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam, tổ chức thống nhất Phật
giáo toàn quốc, gồm cả Tăng Già và cư sĩ thuộc Bắc, Trung, Nam để phù hợp
với đà tiến hóa chung của Phật giáo thế giới.
Năm 1952, tháng 9,
Ngài lại đi tham dự Đại hội Phật giáo Thế giới tại Nhật, nhằm tăng cường
Phật sự trên cơ sở Phật giáo thế giới, như phổ biến giáo lý Phật Đà trong
các tổ chức giáo dục thuộc mỗi quốc gia, từ tiểu học đến đại học, thực
hiện các công tác nhân đạo, từ thiện, xã hội, thành lập đoàn Thanh niên
Phật tử Thế giới. Trong Phật sự đó từ năm 1950 đến 1954, Ngài hướng dẫn
thành lập các tổ chức Gia Đình Phật Tử ở khắp miền Bắc một cách nhanh
chóng.
Từ những năm 1949
đến 1954, Ngài tích cực đi vận động các vị Tôn Túc lãnh đạo Phật giáo khắp
miền Bắc Trung Nam, để xây dựng cơ sở vững chắc cho một Giáo Hội tương
lai. Kết quả Giáo Hội Tăng Già Toàn Quốc được thành lập năm 1952 và Ngài
được cử làm Tổng thư ký.
Về xã hội, suốt
khoảng thời gian từ 1945-1954, Ngài là vị trụ trì chùa Quán Sứ - Hà Nội,
một trung tâm đào tạo Tăng tài và điều hành toàn bộ Phật sự ở miền Bắc.
Ngài đã lập nên các tổ chức cứu trợ đồng bào gặp hiểm nghèo vì thiên tai
hoặc chiến tranh, và các cô nhi viện Quán Sứ, Tế Sinh, góp phần tích cực
hàn gắn vết thương chiến tranh xoa dịu nỗi đau trong xã hội.
Về văn hóa, Ngài cho
khắc in rất nhiều bản và phổ biến trong cả nước bộ “Việt Nam Phật Điển
Tùng San”. Ngài cùng với Hòa thượng Trí Hải xuất bản tạp chí Tinh Tiến, và
còn là chủ nhiệm và chủ bút tờ nguyệt san Phương Tiện, hậu thân của báo
Đuốc Tuệ. Ngài chuyên viết các bài giảng phổ thông về Phật học để báo Đuốc
Tuệ ấn hành.
Về giáo dục, Ngài có
công thành lập trường Tiểu học Khuông Việt tại chùa Quán Sứ; trường Trung
học Vạn Hạnh tại Hàm Long, Hà Nội. Và đặc biệt quan tâm rất nhiều đến việc
đào tạo Tăng tài bằng cách gởi các Tăng sĩ Việt Nam du học ở nước ngoài,
nhằm phát triển kiến thức, trao đổi văn hóa, tăng cường hữu nghị và đào
tạo Như Lai sứ giả giữa các quốc gia Phật giáo trên qui mô quốc tế.
Năm 1954, đất nước
bị chia cắt, Ngài cùng với các Hòa thượng đồng chí hướng như Tuệ Tạng, Trí
Hải, Vĩnh Tường... kiên quyết lưu lại Hà Nội để làm cột trụ vững chắc
trong việc truyền thừa Phật sở đã có từ năm 1949.
Đến năm 1958, Hội
Phật Giáo Thống Nhất ra đời, với nội dung và nhân sự mới, kế thừa sự
nghiệp của Ngài trong giai đoạn mới. Vì bệnh duyên và tuổi ngày một thêm
cao, Ngài phải nghỉ dưỡng bệnh và tĩnh tu ở chùa Quán Sứ và các nơi khác ở
miền Bắc.
Tháng 3 năm 1977,
Ngài chống thiền trượng đi gặp và đàm đạo cùng chư Tăng tại chùa Quán Sứ
để tạ từ. Thế rồi chiều ngày 13 tháng 2 năm Đinh Tỵ, tức ngày 1.4.1977,
Ngài an nhiên viên tịch tại chùa Quán Sứ, trụ thế 75 năm, và hoằng pháp độ
sinh 45 năm. Bảo tháp của Ngài được tôn xây tại chùa Sùng Phúc, thôn Huỳnh
Cung, xã Tam Hiệp, huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Tây (nay là Hà Nội). Bảo hiệu
là Chân Không Tháp.
Về trước tác, Hòa
Thượng còn để lại những tác phẩm:
- Tấm gương quy y.
- Sự lý lễ tụng.
- Ký sự phái đoàn
Phật giáo Việt Nam đi Ấn Độ và Tích Lan...
Sự nghiệp và đạo
hạnh của Ngài đã đi vào lịch sử Phật giáo Việt Nam và dân tộc như một tinh
đẩu giữa thế kỷ XX. Với công lao cao cả trong cuộc chấn hưng Phật giáo
nước nhà và đưa đạo Phật Việt Nam góp mặt với Phật giáo thế giới. Ngài là
tấm gương sáng cho các thế hệ Tăng Ni, Phật Tử vì đã cống hiến trọn đời
cho đạo pháp và dân tộc.
***
HÒA THƯỢNG
(1917 - 1977)
Hòa thượng thế danh
là Nguyễn Minh Có, pháp danh Huệ Đạt, pháp hiệu Hoàn Thông, sinh năm Đinh
Tỵ (1917) triều Khải Định năm đầu, tại ấp Hội An, xã An Phú Tân, huyện Cầu
Kè, tỉnh Trà Vinh, trong một gia đình nông dân nghèo. Thân phụ là cụ ông
Nguyễn Văn Phuông, thân mẫu là cụ bà Nguyễn Thị Sửu, Ngài mồ côi cha lúc
13 tuổi.
Thiện duyên đưa đến
cho hạt mầm Bồ đề trong tâm Ngài phát triển. Năm 1930, trong thân tộc có
ông Hồ Trinh Tương, gia tư khá giả, phát tâm phụng sự Tam Bảo, xuất tiền
của xây một ngôi chùa, lấy hiệu là Hội Thắng Tự. Ông xuất gia đầu Phật,
húy là Tường Ninh, pháp danh Đắc Ngộ, pháp hiệu Niệm Hưng và làm trú trì
chùa này để hoằng dương đạo pháp. Ngài được thân mẫu cho phép xuất gia với
Sư cụ trú trì chùa Hội Thắng khi vừa mồ côi cha, được ban pháp danh Huệ
Đạt. Năm 16 tuổi (1933) Ngài được Bổn sư cho thọ giới Sa Di.
Sau đó Ngài được
theo học với Hòa thượng Khánh Anh tại chùa Long An, xứ Đồng Đế, quận Trà
Ôn, tỉnh Cần Thơ, được ban pháp hiệu là Hoàn Thông. Đó là thời kỳ Hòa
thượng Khánh Anh phối hợp với các Hòa thượng Khánh Hòa, Huệ Quang, Pháp
Hải thành lập Liên Đoàn Phật Học Xã hoạt động được hai năm thì đóng cửa vì
thiếu tài chánh. Qua năm 1935 Hội Lưỡng Xuyên Phật Học lại được các Hòa
thượng nói trên thành lập tại Trà Vinh. Phật học đường Lưỡng Xuyên cũng
được thành lập tiếp theo đặt tại chùa Long Phước, nơi trụ sở của hội.
Ngài lại được Bổn sư
cho về học tại Phật học đường Lưỡng Xuyên trong ba năm. Năm 21 tuổi, Ngài
thọ Cụ Túc giới tại Đại giới đàn mở ở Tân Hương, tỉnh Bến Tre.
Năm 1942, Phật học
đường Lưỡng Xuyên tạm ngưng vài tháng vì thiếu tài chánh. Hòa thượng Khánh
Anh lui về chùa Phước Hậu ở quận Trà Ôn, tỉnh Cần Thơ để mở lớp Tăng học.
Ngài cũng theo Hòa thượng về đây tiếp tục tu học và làm thị giả cho Hòa
thượng.
Qua năm 1943, Bổn sư
của Ngài là Hòa thượng Đắc Ngộ ở chùa Hội Thắng viên tịch, Ngài phải trở
về thừa tiếp làm trú trì bản tự. Tuy là trú trì chùa Hội Thắng, Ngài vẫn
thường vân du hành đạo nhiều nơi. Cách mạng tháng 8 năm 1945 rồi Nam bộ
kháng chiến, Ngài lãnh chức Phó Hội trưởng Liên đoàn Phật Giáo Cứu Quốc
trong mặt trận Việt Minh tỉnh Vĩnh Trà do Hòa thượng Hoàn Tâm chùa Phật
Quang ở Trà Ôn làm Chánh Hội trưởng. Cũng trong thời gian kháng chiến
chống Pháp này, Ngài được phân công làm trú trì chùa Phước Tường xã Phong
Phú và chùa Vạn Hòa ở Cầu Kè. Tại các nơi này, tín đồ kính phục đạo hạnh
của Ngài, đến quy y thọ giới rất đông.
Sau khi sắp xếp cho
hai chùa nói trên có các vị trú trì mới, Ngài đến trú trì chùa Long Khánh
ở Trà Vinh, tham gia các hoạt động của Giáo Hội Tăng Già Nam Việt và Hội
Phật Học Nam Việt. Đến năm 1964, Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất
được thành lập. Tại Đại hội thành lập Tỉnh Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam
Thống Nhất tỉnh Vĩnh Bình, Ngài được cung cử vào ngôi vị Chánh Đại Diện.
Từ đó các hoạt động Phật sự quan trọng trong tỉnh như các đại lễ, các khóa
an cư kiết hạ, sơn môn đều thỉnh Ngài tới chứng minh hoặc giảng dạy.
Ngài thuộc vào hàng
giáo phẩm rất thông hiểu Nho học và tinh thâm Phật pháp, nên được Viện Hóa
Đạo Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất triệu thỉnh lên chùa Ấn Quang
để sung vào các phái đoàn mở khóa an cư kiết hạ, Ngài được cung thỉnh vào
ban tổ chức phụ trách lễ nghi. Nhân dịp này, Ngài biên soạn một cuốn sách
về nghi thức tụng niệm áp dụng cho các tự viện trong và ngoài tỉnh, để
thực hành các khóa lễ cầu an, cầu siêu v.v... cho thống nhất. Cuốn sách
này sau lấy tên là “Nghi lễ”.
Năm 1968, Ngài được
giữ chức Giám viện Phật học viện Khánh Hòa (tức Phước Hòa cũ). Ngài còn đỡ
đầu kiến tạo một ngôi Tam Bảo tại ấp Tân Đức, xã Bến Cát, huyện Tiểu Cần,
hiệu là Như Pháp Tự (Thượng tọa Lưu Đoan làm trú trì).
Suốt đời Ngài hy
sinh phục vụ đạo pháp cho đến khi thọ bệnh ba năm phải lui về chùa Hội
Thắng tĩnh dưỡng. Nhưng rồi theo luật vô thường, hữu sinh tất hữu diệt,
vào lúc 14 giờ, ngày 09 tháng 03 năm Đinh Tỵ (1977), Ngài đã thị tịch tại
bổn tự, trụ thế 61 tuổi đời, 40 tuổi hạ.
***
HÒA THƯỢNG
(1907 - 1978)
Hòa thượng pháp hiệu
Thích Thiện Hòa, thế danh Hứa Khắc Lợi, sinh năm 1907 tại làng Tân Nhựt,
Chợ Lớn.
Ngài sinh trong một
gia đình trung lưu, thân phụ là ông Hứa Khắc Tài, thân mẫu là bà Nguyễn
Thị Giáp, có cả thảy bảy anh em, Ngài là con út.
Ngài được cha mẹ cho
học hết bậc Trung học và mời Thầy dạy thêm Nho học nên Ngài sớm trở thành
người trí thức trong xã hội thời bấy giờ.
Năm 15 tuổi, Ngài
phát tâm mộ đạo, tìm đến chùa Long Triều trong làng để quy y thọ giới với
Tổ Bửu Sơn và được pháp danh là Tâm Lợi, hiệu Thiện Hòa.
Năm 17 tuổi, Ngài
vâng lệnh bà nội buộc lập gia đình để kế thừa hương hỏa, và có được hai
người con một trai, một gái. Đến năm 20 tuổi, Ngài ăn trường chay, cất một
am nhỏ để thọ trì kinh Kim Cang suốt mười hai năm và tập hạnh của người
xuất gia.
Năm 28 tuổi, các
người thân lần lượt khuất bóng, hiếu nghĩa đã vẹn toàn, sắp đặt việc gia
đình xong, Ngài quyết chí xuất gia, được Tổ Bửu Sơn giới thiệu đến Tổ
Khánh Hòa làm thầy thế độ. Lễ xuất gia tổ chức vào tháng tư, năm Ất Hợi
(1935) tại Phật học đường Lưỡng Xuyên Trà Vinh.
Tuy mới xuất gia
nhưng phong cách vượt hơn chúng bạn nên tất cả đồng ý cử Ngài làm Chánh
trị sự của trường. Nhờ sự chăm chỉ học hành, tinh tấn tu tập, nên được ban
Giám đốc nhà trường ngợi khen và toàn chúng đều quí kính Ngài như người
anh cả.
Năm 1936, Ngài được
tuyển chọn cùng hai vị Hiển Thụy, Hiển Không ra Huế học. Đến Huế, Ngài
cùng hai vị được vào học trường Tây Thiên dưới sự giảng dạy của Hòa Thượng
Phước Huệ chùa Thập Tháp, Bình Định. Năm sau, trường dời về chùa Tường
Vân. Cuối năm 1938, Tổ Phước Huệ vì kém sức khỏe, trở về Bình Định dạy tại
chùa Long Khánh, Ngài cũng theo vào Bình Định học và làm thị giả hầu Tổ
một năm rồi lại ra Huế học ở Phật học đường Báo Quốc năm năm.
Năm 1945, Hòa Thượng
ra miền Bắc quyết tâm học luật, và Ngài thọ Cụ Túc giới tại giới đàn chùa
Bút Tháp năm Ất Dậu 1945. Sau đó, đến Nam Định học luật với Tổ Tuệ Tạng
tại chùa Quy Hồn, rồi đến Hà Nam học với Tổ Tế Xuyên ở chùa Bảo Khám. Lúc
này, Ngài có chủ trương tuần báo Hoa Sen rất thích hợp với tín đồ xứ Bắc.
Năm 1949, Hòa thượng
hợp tác với sư cụ Tố Liên thành lập Giáo Hội Tăng Ni Chỉnh Lý Bắc Việt
(tiền thân của Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt) và mở Phật học đường đào tạo
Tăng Ni tại chùa Quán Sứ - Hà Nội. Nơi đây, ngoài chức Giám trường, Ngài
còn trợ bút cho Tạp chí Phương Tiện và Bồ Đề Tân Văn. Đến năm 1950, Ngài
trở về Nam, được cử làm Giám đốc Phật học đường Nam Việt, cơ sở đặt tại
chùa Sùng Đức.
Năm 1951, Hòa Thượng
Thích Trí Hữu cúng cho Ngài ngôi chùa lá nhỏ hiệu là Ứng Quang gần ngã ba
Vườn Lài. Ngài cho sửa ngôi chùa này thành trường học, để hiệu là Phật học
đường Nam Việt, nay là chùa Ấn Quang quận 10, TP Hồ Chí Minh. Chính nơi
đây đã đào tạo những Tăng tài đảm đang Phật sự như lớp đầu tiên sáu vị ra
trường: Thầy Huệ Hưng, Bửu Huệ, Thiền Tâm, Tắc Phước, Tịnh Đức, Đạt Bửu.
Năm 1953, Ngài kiêm
nhiệm chức vụ Trị Sự Trưởng Giáo Hội Tăng Già Nam Việt thay cho Thượng tọa
Huyền Dung đi Anh quốc tu học
Năm 1960, Ngài sáng
lập thêm Phật học viện Giác Sanh, đặt tại chùa Giác Sanh, Phú Thọ.
Năm 1964, Ngài mở
Phật học viện Huệ Nghiêm từ một bãi đất nghĩa địa trống ở Bình Chánh. Từ
trường Trung học chuyên khoa rồi tiến lên Viện Cao đẳng Phật học, và Ngài
giữ chức Giám luật đến cuối đời. Song song với trường Tăng, Ngài còn làm
Giám đốc Phật học Ni trường Từ Nghiêm, Ni trường Dược Sư. Ngài mở khóa
huấn luyện trụ trì bên Tăng tại chùa Pháp Hội, bên Ni tại chùa Dược Sư, và
khóa Như Lai Sứ Giả đặt trụ sở tại chùa Tuyền Lâm.
Ngoài công tác giáo
đục đào tạo Tăng tài, về mặt tổ chức Giáo hội, năm 1952, Ngài hướng dẫn
phái đoàn Giáo Hội Tăng Già Nam Việt tham dự Đại hội thống nhất Tăng Già
Việt Nam tại chùa Quán Sứ - Hà Nội và được Đại biểu ba miền suy cử Ngài
làm Trị Sự Trưởng Giáo Hội Tăng Già Toàn Quốc.
Năm 1965, Ngài được
bầu làm Tổng Vụ trưởng Tổng vụ Tài chánh Kiến thiết Giáo Hội Phật Giáo
Việt Nam Thống Nhất. Năm 1969, Ngài được tấn phong Hòa thượng, và đến năm
1973, được suy tôn Phó Tăng Thống cho đến ngày viên tịch.
Năm 1974, Ngài bệnh
nặng, sau khi qua khỏi, Ngài biết rằng sức khỏe không thể bình phục như
xưa, cho mời các bậc tôn túc cận sự để lập Hội đồng Quản trị Tổ đình Ấn
Quang, di chúc bàn giao mọi việc cho Hội đồng Quản trị thay thế Ngài điều
hành cơ ngơi sự nghiệp mà Ngài đã tạo dựng nên trong suốt quá trình hoằng
đạo.
Ngài nằm bệnh gần
ngót bốn năm, cho đến ngày đầu xuân Di Lặc mồng Một tháng Giêng năm Mậu
Ngọ, (07-02-1978) Ngài xả báo thân thâu thần tịch diệt, hưởng thọ 72 tuổi
đời, hóa đạo 43 năm.
Công hạnh Ngài để
lại cho đời vô cùng to lớn, gồm nhiều lĩnh vực: truyền giới, kiến thiết,
trước tác.
Về phần truyền giới:
- Yết ma Đại giới
đàn chùa Pháp Hội năm 1957 - 1958.
- Hòa thượng Đàn đầu
giới đàn Tỳ kheo tại Phật học Đường Nam Việt năm 1960.
- Đàn đầu Hòa thượng
Đại giới đàn chùa Ấn Quang năm 1962.
- Yết ma Đại giới
đàn tại Việt Nam Quốc Tự năm 1964.
- Giáo Thọ Đại giới
đàn tại Phật Học Viện Huệ Nghiêm năm 1966.
- Giáo Thọ Đại giới
đàn tại Phật Học Viện Hải Đức - Nha Trang năm 1968.
- Yết Ma Đại giới
đàn tại Phật Học Viện Huệ Nghiêm năm 1969.
- Giáo Thọ Đại giới
đàn Vĩnh Gia tại Đà Nẵng năm 1970.
- Đàn đầu Hòa thượng
tại chùa Phật Ân - Mỹ Tho năm 1972.
- Đàn đầu Hòa thượng
Đại giới đàn tại Long Xuyên năm 1974.
Về phần trước tác:
- Tài liệu Trụ trì.
- Giới đàn Tăng.
- Tỳ Kheo giới kinh.
- Nghi thức Hằng
thuận Quy y.
- Ý nghĩa về nghi
thức tụng niệm.
- Nhân duyên Phật
kiết giới.
Về phần kiến thiết:
- Sáng lập Phật học
đường Nam Việt.
- Sáng lập Phật học
viện Giác Sanh.
- Sáng lập Phật học
viện Huệ Nghiêm.
- Kiến tạo Phật học
Ni trường Từ Nghiêm.
- Kiến tạo Phật học
Ni trường Dược Sư.
- Kiến tạo trường Bồ
Đề Giác Ngộ.
- Kiến tạo trường Bồ
Đề Huệ Đức.
- Sáng lập Hãng vị
trai Lá Bồ Đề.
- Sáng lập Cô nhi
viện Diệu Quang.
- Kiến tạo lò thiêu
An Dưỡng Địa.
- Kiến tạo tháp Phổ
Đồng.
- Kiến tạo Đại Tòng
Lâm Phật Giáo tại Bà Rịa Vũng Tàu.
Ngài là một danh
Tăng khả kính mà đức độ danh tiếng vang khắp ba miền. Cả cuộc đời tận tâm
phục vụ đạo pháp, trùng hưng xây dựng con người và cơ sở vật chất cho Phật
giáo. Ngài còn là một luật sư nghiêm trì giới luật, nổi tiếng phạm hạnh và
hòa nhã. Công hạnh của Ngài là tấm gương sáng, ngàn đời ngưỡng mộ đã ghi
lại trên trang lịch sử Phật giáo một sự nghiệp muôn thuở đậm nét không
phai.
***
HÒA THƯỢNG
(1922 - 1978)
Hòa thượng Thích
Thiện Minh, thế danh Đỗ Xuân Hàng, pháp danh Thiện Minh, pháp hiệu Thích
Trí Nghiễm. Sinh năm Nhâm Tuất (1922) tại làng Bích Khê, huyện Triệu
Phong, tỉnh Quảng Trị.
Gia đình Ngài thuộc
tầng lớp thức giả, thân phụ là ông Đỗ Xuân Quang, có làm việc làng, được
phong Cửu Phẩm Văn Giai. Thân mẫu là bà Hoàng Thị Nhơn. Ngài là người thứ
năm trong tám anh chị em (1).
Năm Tân Mùi (1931),
khi mới 10 tuổi, Ngài được song thân cho phép xuất gia tu học. Khi ấy
phong trào chấn hưng Phật giáo đang được phát động rầm rộ tại Trung kỳ và
Hội An Nam Phật Học được thành lập tại Huế năm 1932. Do đó, Ngài thừa
hưởng được những thuận duyên để vun bồi cho sự tu học ngay từ bước đầu.
Năm Giáp Tuất (1934) Hòa thượng Giác Tiên cùng đệ tử thân tín của Hòa
thượng là Ngài Mật Khế đứng ra tổ chức, thành lập trường An Nam Phật Học
tại chùa Trúc Lâm, thu nhận chỉ 50 học Tăng, được tuyển chọn rất kỹ từ
nhiều nơi, trong đó có Ngài.
Vốn có tư chất thông
minh lại tinh tấn tu học, suốt thời gian theo học tại trường An Nam Phật
Học, từ bậc Tiểu học, lên Cao đẳng và Đại học Phật giáo, Ngài đều gặt hái
được kết quả tốt đẹp. Nơi đây, tài hùng biện thu hút người nghe được bộc
lộ mỗi khi Ngài đăng đàn diễn thuyết, nên Ngài được chư Tôn đức giám quản
luôn khen ngợi.
Năm Quý Mùi (1943),
Ngài tốt nghiệp Đại học Phật giáo chuẩn bị nhận lãnh trọng trách hoằng
pháp lợi sanh, thì tình hình trong nước có biến động dồn dập. Đảo chính
Nhật (9.3.1945) rồi Cách mạng Tháng tám và Nam bộ Kháng chiến
(23.9.1945)... Tất cả các hoạt động của Phật giáo cũng chịu nhiều ảnh
hưởng, phải ngưng hoạt động. Không ít Tăng sĩ và Phật tử đã lao vào cuộc
kháng chiến chống thực dân, cứu nước. Các học Tăng tốt nghiệp xuất sắc
cùng khóa với Ngài có Hòa thượng Trí Quang, Trí Thuyên... cũng không ngần
ngại dấn thân vào các tổ chức cứu nước. Ngài hăng hái phụ trách Ủy Ban
Phật Giáo Cứu Quốc tại tỉnh Quảng Trị, nhờ tri kiến uyên thâm và tài hùng
biện vô ngại, Ngài đã vận động được sự ủng hộ từ nhiều phía đóng góp nhân
tài vật lực cho kháng chiến.
Năm Bính Tuất (1946)
đến năm Đinh Hợi (1947), nhiều tổ chức kháng chiến tại Huế tan vỡ, quân
viễn chinh Pháp tràn ra Quảng Trị, Quảng Bình, gây nhiều tang tóc bi
thương. Ngài bị Pháp bắt giam một thời gian. Sau đó vội vàng về Huế, Ngài
cùng với nhiều vị khác khôi phục lại các hoạt động Phật giáo.
Năm Đinh Hợi (1947),
sau khi trợ duyên cùng Hòa thượng Trí Thủ khai giảng Phật học đường Trung
Việt tại chùa Báo Quốc (Huế), Ngài cũng kịp lúc góp sức cùng các Hòa
thựơng Mật Hiển, Mật Nguyện vận động thành lập Sơn môn Tăng già Trung
việt.
Năm Kỷ Sửu (1949),
Ngài được phân công đi vào phía Nam Trung Việt và Cao nguyên, khôi phục và
thành lập lại các Tỉnh hội. Ngài đã xây dựng được nhiều cơ sở vững chắc
cho Hội An Nam Phật Học tại các tỉnh Lâm Viên, Đồng Nai Thượng, Khánh Hòa,
Ninh Thuận, Bình Thuận.
Năm Tân Mão (1951),
Giáo Hội Tăng Già Trung Việt được thành lập tại Huế. Đây là nơi gặp gỡ
thường xuyên của các vị lãnh đạo để bàn bạc những vấn đề thiết yếu cho
Phật giáo. Và chỉ một năm sau tại chùa Quán Sứ (Hà Nội), Giáo Hội Tăng Già
Toàn Quốc được thành lập. Tại đại hội quan trọng này Ngài được bầu vào Chủ
tọa đoàn điều khiển các cuộc thảo luận.
Trong thời gian làm
Phật sự tại miền Nam Trung Việt và Cao nguyên. Ngài thường xuyên viết bài
cộng tác với Tạp chí Viên Âm do Hòa thượng Trí Quang làm chủ bút. Ngài còn
làm chủ nhiệm tạp chí Hướng Thiện xuất bản tại Đà Lạt năm 1950. Trong thời
gian tại Khánh Hòa, Ngài đã làm Trị sự trưởng Tỉnh Giáo Hội một thời gian
dài, đã đóng góp rất nhiều trong việc xây dựng các cơ sở chi hội tại các
quận và các khuôn hội tại Thị xã Nha Trang. Đặc biệt khuôn hội Linh Thứu
gồm đa số đồng bào di cư ở khu Xóm Mới đã được Ngài trực tiếp hướng dẫn
dìu dắt trong những ngày đầu. Từ nơi này, Ngài cũng có công sức rất lớn
cho việc nuôi dưỡng và hình thành Phật Học Viện Hải Đức (Nha Trang).
Năm Kỷ Hợi (1959),
tại đại hội của Tổng Hội Phật Giáo Trung Phần được tổ chức tại Huế, Ngài
được suy cử làm Trị sự trưởng Tổng Hội, cho đến năm Nhâm Dần (1962) thì
Hòa thượng Trí Quang lên thay để Ngài lãnh trọng trách khác.
Năm Quý Mão (1963),
đây là thời điểm mà bất kỳ một Tăng sĩ hay Phật tử nào có nhiệt tâm, lòng
thành mến đạo, đều ưu tư và lo góp phần mình trong công cuộc chống kỳ thị
tôn giáo của chính thể Ngô Đình Diệm. Ngài đã cùng Ban Trị Sự Tổng Hội,
dưới sự lãnh đạo tối cao của Đại lão Hòa Thượng Thích Tịnh Khiết, phát
động phong trào đấu tranh, đòi thực thi năm nguyện vọng đã lập thành kiến
nghị đề ngày 10.5.1963. Sau đó, Ngài cùng Hòa thượng Trí Quang cung thỉnh
Hòa Thượng Hội Chủ vào Sài Gòn để chuyển cuộc đấu tranh trực tiếp với
chính thể Ngô Đình Diệm, và nơi này Ủy Ban Liên Phái Bảo Vệ Phật Giáo được
thành lập, Ngài là một trong năm thành viên ở ngôi vị cố vấn.
Sau khi Hòa thượng
Thích Quảng Đức tự thiêu tại ngã tư Phan Đình Phùng và Lê Văn Duyệt, chính
thể Ngô Đình Diệm hốt hoảng, yêu cầu Ủy Ban Liên Phái cử phái đoàn đến để
thương thuyết. Ngài được cử làm Trưởng đoàn trong lần thương thuyết này.
Trước sự việc còn đang gây nên nhiều làn sóng đấu tranh, phẫn uất, Trần Lệ
Xuân lại còn mô tả hành động tự thiêu của Ngài Quảng Đức với những lời lẽ
khiếm nhã nhất, Ngài bình tĩnh khôn ngoan đối chất với Ủy Ban Liên Bộ,
dùng khả năng hùng biện, lý lẽ vững chắc, Ngài đã thẳng thừng lên án chính
phủ dồn họ vào thế phải ký bản Thông Cáo Chung. Mặc dù bản Thông Cáo Chung
này chỉ là kế hoãn binh để Ngô Đình Diệm chuẩn bị một kế hoạch thâm độc
hơn, đó là kế hoạch “Nước lũ” và nó đã được thực hiện vào đêm 20.8.1963.
Rất nhiều chùa chiền bị bao vây và Chư tôn giáo phẩm bị bắt bớ, đánh đập
trong đó có Hòa thượng Hội chủ Tịnh Khiết, Ngài cũng cùng chung số phận
ngay trong đêm đáng nhớ ấy.
Ngày 1-11-1963,
Tướng Dương Văn Minh cùng các tướng lãnh quân đội nổi dậy lật đổ Ngô Đình
Diệm, mọi tai họa dành riêng cho một tôn giáo lớn của dân tộc mới hoàn
toàn chấm dứt.
Năm Giáp Tuất
(1964), Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất được thành lập với ngày Lễ
Phật Đản huy hoàng chưa từng có tại Việt Nam được thể hiện bằng lễ đài
hùng vĩ ngay tại Bến Bạch Đằng Sài Gòn. Trong tổ chức Giáo Hội Phật Giáo
Việt Nam Thống Nhất này, Ngài được suy cử làm Phó Viện trưởng Viện Hóa Đạo
kiêm Tổng vụ Trưởng Tổng Vụ Thanh Niên.
Với cương vị mới mẻ
và quan trọng này, Ngài đã vận động từ mọi nơi, xây dựng nên Trung tâm
Quảng Đức ở số 194 đường Công Lý (nay là Nam Kỳ Khởi Nghĩa). Đây là trụ sở
của Tổng Vụ Thanh Niên và trụ sở của các Vụ trực thuộc như Gia đình Phật
tử, Hướng Đạo Phật giáo, Thanh Niên Phật tử, Sinh Viên Phật tử , Học Sinh
Phật tử , Thanh Niên Thiện chí Phật tử ... Nơi đây còn là Trung Tâm Văn
Hóa Xã Hội hoạt động rất sôi nổi của Giáo Hội. Đồng thời, còn là nơi xuất
phát nhiều cuộc đấu tranh đòi dân chủ trong nửa cuối thập niên 60. Khi vừa
hoàn thành xong công trình to lớn này, Ngài được Giáo hội cử làm Trưởng
Đoàn Phật Giáo Việt Nam đi dự Hội Nghị Phật Giáo Thế Giới được tổ chức tại
Nhật Bản.
Những năm cuối thập
niên 60, phong trào đấu tranh đòi thực hiện Quốc Hội Lập Hiến, Dân Chủ Dân
Sinh bùng nổ khắp mọi nơi. Ở miền Trung (Đà Nẵng) vào ngày 15 tháng 5 năm
1966 trước làn sóng đấu tranh của Phật Giáo, 2.000 lính dã chiến đã bao
vây chùa chiền. Cuộc đổ máu đã diễn ra bởi sự đàn áp của quân đội từ Sài
Gòn ra với các cánh quân địa phương. Hơn 600 Tăng Ni, Phật tử chết và
1.000 người khác bị thương. Trước tình hình đó, Hòa thượng Trí Quang hô
hào tiến hành cuộc đấu tranh bất bạo động, và một trong nhiều hình thức
bất bạo động được Hòa Thượng Trí Quang chỉ thị là “thỉnh Phật xuống
đường”. Những việc làm đó để hỗ trợ cho cuộc đối đầu của Ngài Thiện Minh ở
Sài Gòn.
Nhân danh Chủ tịch
các lực lượng đấu tranh và Tổng Vụ Trưởng Tổng Vụ Thanh Niên, Ngài đã gặp
trực tiếp hai tướng Thiệu-Kỳ đưa ra những yêu sách đấu tranh. Đó là ngày
28.5.1966, hai tướng này hứa ngày hôm sau phúc đáp. Ngài hướng dẫn phái
đoàn ra về hẹn lại hôm sau. Riêng Ngài sau khi báo cáo kết quả cùng Viện
Hóa Đạo và các phong trào do Ngài làm Chủ tịch, Ngài một mình đi bằng Taxi
về Trung Tâm Quảng Đức. Ngài vừa đặt chân xuống lề đường ngay trước cổng
Trung Tâm thì một quả lựu đạn nổ ngay chỗ Ngài vừa bước ra. Rất may Ngài
chỉ bị thương tật ở chân. Ngay chiều hôm sau, các vị khác thay mặt Ngài
vào gặp hai tướng Thiệu - Kỳ thì được trả lời bằng thái độ tráo trở “không
nhượng bộ nữa”.
Từ cuộc ám sát đó,
sức khỏe của Ngài giảm sút thấy rõ. Mọi hoạt động của Ngài như mất dần kết
quả nguyên vẹn. Tuy nhiên, Ngài cũng không kém quyết liệt trước mọi tình
huống xảy ra, vẫn tiếp tục lãnh đạo Giáo Hội cùng Chư tôn đức khác.
Năm 1971, Ngài được
cử làm Phó Viện TrưởngViện Hóa Đạo, đây là giai đoạn Viện Hóa Đạo bị phân
hóa trầm trọng, Ngài đã góp phần ổn định, lèo lái vượt qua, ngay cả những
năm ác liệt nhất của chiến tranh.
Năm 1972, khi Hòa
thượng Thiện Hoa viên tịch, Ngài phải ra đảm đương chức Quyền Viện Trưởng
Viện Hóa Đạo, cho đến khi tổ chức được Đại Hội Phật Giáo kỳ 4, Hòa thượng
Trí Thủ nhận chức Viện Trưởng Viện Hóa Đạo, Ngài mới rút về làm cố vấn cho
Viện Hóa Đạo mà thôi.
Thời gian sau đó, vì
sức khỏe, Ngài phải hạn chế hoạt động, trao lại chức Tổng Vụ Trưởng Tổng
Vụ Thanh Niên dù chưa có người thay, do đó Viện Hóa Đạo đã đặc cách quyền
Tổng Vụ Trưởng cho Đại Đức Giác Đức cho đến năm 1975. Sau đại hội kỳ 7 của
Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất, Ngài được mời làm Cố Vấn Ban chỉ
đạo Viện Hóa Đạo (năm 1976).
Từ đó, Ngài càng lui
dần vào tịnh dưỡng, mãi cho đến tháng 10 năm 1978. Vì tuổi già sức yếu và
bệnh tật, nên Ngài đã thu thần viên tịch tại nơi an trí.
Hòa thượng Thiện
Minh trụ thế được 56 năm và 36 năm hành đạo.
Chùa Thuyền Tôn
(Huế) đã lập tháp vọng thờ Ngài với ngày kỷ niệm tưởng nhớ công ơn là 15
tháng 9 âm lịch.
[1]Chú thích :[1]
(1) Theo gia phả chi
thứ 5, phái thứ II, họ Đỗ Khắc, làng Bích Khê, huyện Triệu Phong, tỉnh
Quảng Trị, tám anh em là: Xuân Tiềm, Thị Tiến, Xuân Khôi (chết năm 1917),
Thị Diệu, Xuân Hàng (1922-1978), Xuân Tú, Xuân Uyển, Thị Danh.
***
HÒA THƯỢNG
(1911 - 1979)
Hòa thượng Bửu Chơn
thế danh là Phạm Văn Tông, sinh năm Tân Hợi (1911) tại Sa Đéc - Đồng Tháp.
Thuở thiếu thời Ngài sinh sống tại đất nước Chùa Tháp Campuchia, do đó
Ngài thấm nhuần Phật Giáo Nam Tông vốn là quốc giáo của Vương quốc này.
Sẵn có túc duyên Phật pháp nên vào năm 1940, Ngài xuất gia thuộc hệ phái
Nam Tông. Sau đó Ngài vào rừng chấp trì hạnh đầu đà (Dhutanga) suốt mười
hai năm. Năm 1951 Ngài được Phật tử Việt Nam cung thỉnh về Sài gòn để
truyền bá giáo pháp Nguyên Thủy. Năm 1952 Ngài có duyên lành sang Tích Lan
để nghiên cứu Phật học tại trường Dhammaducla Viddhyàlaya trong thời gian
hai năm. Ngài cũng đã hành hương sang Ấn Độ để chiêm bái các thánh tích và
cung thỉnh Ngọc Xá Lợi do Giáo Hội Phật Giáo ở Tích Lan tặng đem về Việt
Nam.
Năm 1954, Ngài dẫn
đầu phái đoàn Phật Giáo Việt Nam tham dự Hội nghị Kết Tập Tam Tạng Pàli
lần thứ 6 tại Rangoon - Miến Điện. Ngài là vị Giáo phẩm Phật giáo Việt Nam
đã tham gia nhiều hoạt động Phật sự quốc tế.
Vào năm 1956, Ngài
tham dự Hội nghị Phật giáo Thế giới lần thứ 3 tại Miến Điện. Và nhân dịp
này Bộ Lễ Miến Điện đã trao tặng Ngọc Xá Lợi cho Ngài mang về Việt Nam tôn
thờ. Ngài là thành viên vận động thành lập Giáo Hội Tăng Già Nguyên Thủy
Việt Nam. Nhiệm kỳ lâm thời Ngài được cử làm Tăng Thống Ban Chưởng Quản
vào năm 1957. Trong năm này Ngài dẫn đầu phái đoàn dự lễ kỷ niệm 2.500 năm
Phật Giáo tại Campuchia. Ngài dự Hội nghị Phật giáo lần thứ 4 tại Népal và
Hội nghị Triết học tại Ấn Độ.
Năm 1958, Ngài dự
Hội nghị Quốc tế về Lịch sử Tôn Giáo Thế Giới lần thứ 9 tại Đông Kinh,
Nhật Bản. Năm 1960 Ngài được bầu làm Phó Chủ Tịch Hội Phật Giáo Thế Giới
trong kỳ Đại Hội lần thứ 5 tại Thái Lan và tham dự Hội nghị Lịch sử Tôn
giáo Thế giới lần thứ 10 tại Tây Đức. Ngài cũng đến các nước Tây Phương:
Anh, Ý, Pháp để nghiên cứu các tổ chức Phật Giáo tại các nơi này.
Năm 1961 tại Hội
nghị Phật giáo Thế giới lần thứ 6 tại Phnôm Pênh, Campuchia, Ngài được bầu
vào chức vụ Cố vấn tinh thần tối cao và vĩnh viễn cho Hội Phật giáo Thế
giới.
Năm 1962, Ngài đắc
cử Tăng Thống Giáo Hội Tăng Già Nguyên Thủy Việt Nam. Ngài đã cùng với Hòa
thượng Narada (người Tích Lan) vận động xây dựng thắng tích Thích Ca Phật
Đài tại núi Lớn - Vũng Tàu.
Năm 1963, Ngài giữ
chức Phó Chủ Tịch Ủy ban Liên phái Bảo Vệ Phật Giáo chống chế độ nhà Ngô
kỳ thị Phật Giáo. Năm 1964, Ngài dẫn đầu phái đoàn tham dự Hội nghị Phật
Giáo Thế giới lần thứ 7 tại Ấn Độ. Năm 1965 tại Tân Gia Ba, Ngài được bầu
làm Chủ Tịch Hội Phật Giáo Thế Giới địa phương và tham dự Hội nghị thành
lập Hội Tăng Già Thế Giới tại Tích Lan.
Năm 1966, Ngài dẫn
đầu phái đoàn tham dự Hội nghị Phật giáo Thế giới lần thứ 8 tại Thái Lan.
Năm 1968 Ngài tham dự Hội nghị Lịch Sử Tôn Giáo Thế Giới thứ 12 tại
Jerusalem Do Thái. Năm 1972 Ngài đảm nhiệm chức vụ Phó Tăng Thống Giáo Hội
Tăng Già Nguyên Thủy Việt Nam. Năm 1975 được cử giữ chức Phó Chủ Tịch Ban
Liên Lạc Phật Giáo Yêu Nước thành phố Hồ Chí Minh.
Năm 1979, Ngài đảm
nhận chức vụ Cố vấn Ban Chưởng Quản Giáo Hội Tăng Già Nguyên Thủy Việt Nam
khóa 11. Ngài là một học giả, biết rất nhiều ngoại ngữ như Lào, Thái Lan,
Khmer, Miến Điện, Tích Lan, Trung Quốc, Pháp, Anh, Đức, Ý, Nga và Cổ ngữ
Pàli. Riêng về Pàli là ngôn ngữ mà Ngài đã dành rất nhiều thì giờ nghiên
cứu và đã soạn thành tự điển Pàli.
Dù bận rộn Phật sự
trong nước cũng như Phật sự quốc tế, Ngài vẫn dành thời gian để phiên dịch
và trước tác nhiều kinh sách để hoằng dương giáo pháp, trên dưới 20 tác
phẩm.
Ngày 17.9.1979, mặc
dù sức khỏe suy kém, Ngài vẫn dẫn đầu phái đoàn Phật Giáo Việt Nam sang
thăm hữu nghị, tham dự lễ Dôn Ta (lễ lớn nhất của dân tộc Campuchia) tại
Campuchia và tổ chức lễ truyền giới Tỳ Kheo cho các nhà sư Campuchia.
Ngày 19-9-1979 bệnh
cũ bộc phát trầm trọng, đến 2 giờ sáng ngày 21-9-1979 (1.8 - Kỷ Mùi) Ngài
an nhiên viên tịch tại Phnôm - Pênh, hưởng thọ 69 tuổi đời, với 30 tuổi
đạo. Trước giờ phút lâm chung, trên giường bệnh Hòa thượng vẫn còn tỉnh
táo nghe các thành viên trong đoàn báo cáo buổi lễ Dôn Ta và lễ Truyền
giới viên mãn cho 7 vị sư Campuchia, mở đầu kỷ nguyên phục hồi nền Phật
Giáo xứ Chùa Tháp.
Ngài là một tấm
gương sáng về phương diện hoằng pháp lợi sanh. Công hạnh Ngài còn tỏa rộng
ra thế giới, và còn lưu lại trong mỗi bước hành trì giới pháp độ sanh của
những người có lòng vị tha và chí tìm cầu giải thoát.
Các tác phẩm của
Ngài còn để lại trong sự nghiệp sáng tác phiên dịch:
- Cư Sĩ Thực Hành.
- Tứ Thanh Tịnh
Giới.
- Pháp Xa.
- Chuyển Pháp Luân.
- Bồ Tát Khổ Hạnh.
- Hàng rào giai cấp
- Niệm Thân.
- Chánh Giác Tông.
- Tội Ngũ trần.
- Truyện Ngạ Quỹ.
- Quả Báo Sa Môn.
- Nhân Quả Liên
Quan.
- Kho tàng Pháp Bảo.
- Pháp Đầu Đà.
- Tà Kiến Chánh
Kiến.
- Hội Nghị Quốc Tế.
- Văn Phạm Pàli.
- Định luật thiên
nhiên của vũ trụ.
- Tự Điển Pàli.
***
HÒA THƯỢNG
(1894 - 1979)
Hòa thượng pháp danh
Trí Độ, hiệu Hồng Chân, thế danh Lê Kim Ba, sinh ngày 15 tháng 12 năm 1894
tại thôn Phổ Trạch, xã Kỳ Sơn, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định.
Sinh ra trong một
gia đình Nho học, lúc thiếu thời Ngài học chữ Nho và năm 18 tuổi học
trường Sư phạm. Vì thế mà sở học rất uyên thâm, thêm lòng mến mộ đạo Phật,
Ngài đi sâu vào nghiên cứu giáo lý và trở thành một vị học Phật lỗi lạc.
Năm 1920, Ngài bắt
đầu giảng dạy Phật pháp tại Bình Định và là một trong những bậc đống lương
cho phong trào chấn hưng Phật giáo tại tỉnh nhà.
Năm 1931, Ngài vào
Sài Gòn, cùng với một số cao Tăng sáng lập và xuất bản tạp chí Từ Bi Âm.
Tạp chí này hoạt động được một thời gian, nhưng sau vì thiếu cơ duyên
thuận tiện nên không duy trì tiếp được.
Năm 1935, Ngài được
mời làm Đốc giáo và giảng dạy tại trường An Nam Phật Học tại chùa Báo Quốc
- Huế. Đây là một trường được hình thành rất sớm trong giai đoạn mới chấn
hưng Phật giáo, qui tụ đủ cả Tăng sinh Trung Nam Bắc, suốt mười năm
trường, gần như do một mình Ngài chăm sóc giảng dạy.
Năm 1940, Ngài trở
vào Bình Định. Được Hòa thượng Liên Tôn khuyến hóa, Ngài xin xuất gia làm
đệ tử của Hòa thượng Trí Hải chùa Bích Liên ở làng Hào Xá, quận An Nhơn.
Sau đó Ngài theo thọ học với Hòa thượng Phước Huệ chùa Thập Tháp, được Hòa
thượng đặt pháp hiệu là Hồng Chân. Năm 1941, Ngài thọ tam đàn Cụ Túc với
Hòa thượng Đắc Quang chùa Quốc Ân , Huế.
Ngài tham gia phong
trào Phật Giáo Cứu Quốc từ năm 1945, và thường cổ vũ Tăng Ni Phật tử cùng
lo việc cứu nước. Năm 1946, Hội Bắc Kỳ Phật Giáo đang trên đà phát triển,
Ngài được mời ra mở trường tại chùa Quán Sứ - Hà Nội để đào tạo hàng hậu
duệ cho sự nghiệp hoằng pháp lợi sinh.
Năm 1950, Ngài được
bầu làm Ủy viên Ủy Ban Liên Việt tại Thanh Hóa và năm 1953 được chỉ định
làm Ủy viên Ủy ban Việt Nam Bảo vệ Hòa bình Thế giới.
Năm 1954, Hòa bình
lập lại ở miền Bắc, Ngài trở về trụ bóng tùng lâm Quán Sứ. Đứng trước nhu
cầu mới, Ngài đã tích cực vận động Tăng Ni Phật tử các tỉnh miền Bắc để
thành lập một tổ chức Phật Giáo Thống Nhất. Tháng 3 năm 1958, cơ duyên đã
hội đủ, Hội Phật giáo Thống nhất được thành lập, Ngài được tiến cử vào ban
lãnh đạo Trung ương và được bầu làm Hội Trưởng từ đó, trải qua các kỳ đại
hội, Ngài đều được bầu làm Hội trưởng suốt hai mươi bốn năm liền cho đến
cuối đời.
Sau khi Hội Phật
Giáo Thống Nhất được thành lập Ngài đặc biệt quan tâm đến việc đào tạo
Tăng tài. Vì thấy rõ trong những năm bị người Pháp đô hộ, đất nước chiến
tranh, Tăng Ni không được học hành, Phật tử không được nghe thuyết pháp
giảng kinh, nên Ngài đã xin với Nhà nước mở nhiều lớp học ngắn hạn để đào
tạo cấp tốc một số Giảng sư nòng cốt cho các tỉnh, thành. Những lớp ngắn
hạn này từ ba đến năm tháng do Ngài trực tiếp tổ chức hướng dẫn và mời
những Hòa thượng danh tiếng khác tham gia giảng dạy.
Năm 1963 - 1964, khi
đã có những người nòng cốt ở các tỉnh và các chi hội Phật giáo các tỉnh,
thành phố đã được củng cố, Ngài lại tổ chức một khóa “Tu học Phật pháp”
dài hạn trong một năm để nâng cao trình độ giảng dạy giáo lý.
Năm 1968 - 1969,
Ngài tổ chức lớp chuyên nghiên cứu Duy Thức và Bách Pháp Minh Môn luận.
Đến năm 1970, Ngài mở trường “Tu học Phật pháp Trung ương” tại chùa Quảng
Bá - Hà Nội. Hai năm sau, Ngài mở trường “Trung Tiểu học Phật pháp Trung
ương” (1972 - 1974), rồi lớp chuyên về “Nhị khóa hiệp giải” (năm 1974 -
1975).
Sau ngày đất nước
thống nhất (1975), thấy rõ tiền đồ xán lạn của Phật giáo Việt Nam, Ngài
chuẩn bị ngay kế hoạch đào tạo quy mô để có những Tăng tài hoạt động đối
nội cũng như đối ngoại cho Phật giáo Việt Nam. Và đến đầu năm 1977, trường
“Tu học Phật pháp Trung ương” khóa học bốn năm được chính thức khai giảng,
làm cơ sở cho việc mở trường “Cao cấp Phật học Việt Nam” sau này.
Cũng vào năm 1976,
Ngài với tư cách Ủy viên Thường vụ Quốc Hội tham gia trong đoàn của Nhà
nước vào Sài gòn dự Hội nghị Hiệp thương Thống nhất đất nước. Sau đó, Ngài
về Bình Định thăm quê, và thăm các chốn Tổ đình, nơi Ngài đã xuất gia đầu
Phật, cùng những nơi Ngài đã từng khai tràng thuyết pháp năm nào.
Những năm cuối của
thập kỷ 70, tuy tuổi cao, sức khỏe giảm sút, nhưng Ngài vẫn minh mẫn và
luôn quan tâm đến việc hoằng pháp lợi sinh. Vào tháng 10 năm 1979, Ngài
cùng quí Đại biểu của Hội Phật Giáo Miền Nam tham dự mít tinh hưởng ứng
tuần lễ đấu tranh bảo vệ hòa bình của tổ chức Phật Giáo Châu Á Vì Hòa Bình
(ABCP). Sau khóa lễ chiều ngày 24 tháng 10 năm 1979, tức ngày 4 tháng 1
năm Kỷ Mùi, Ngài gọi thị giả đưa lên chính điện chùa Quán Sứ lễ Phật và đi
quanh chùa thăm các cơ sở Phật sự cùng Tăng chúng trụ xứ, rồi trở về phòng
ngồi đọc sách như thường lệ. Thế rồi Hòa thượng an nhiên thị tịch ngay tại
tòa đọc, hưởng thọ 85 tuổi với 47 năm hoằng dương đạo pháp. Sau khi Ngài
mất, Hòa thượng Pháp chủ Thích Đức Nhuận đặt cho Giác linh Ngài hiệu là
Kim Quang. Bảo tháp xây tại Tổ đình Quảng Bá. Tháp hiệu là “Đại Nhạn Bảo
Tháp”.
Về trước tác, Ngài
đã viết nhiều bài nghiên cứu có giá trị trong tạp chí Từ Bi Âm như:
- Luận về Sóng Thức
(Duy thức).
- Pháp lạy Hồng Danh
sám (Giáo lý).
-
...................
Các kinh sách và tài
liệu do Ngài dịch và viết rất nhiều, song vì đất nước chiến tranh, chưa có
điều kiện xuất bản như:
- Bách pháp minh môn
luận.
- Nhân minh nhập
chính lý luận.
- Phật pháp khái
luận.
- Toát yếu lịch sử
Phật giáo Việt Nam.
- Bát Nhã tâm kinh.
- Nhân minh khái
yếu.
- Nhân minh học giải
thích.
Ngoài ra, Ngài còn
trực tiếp chỉ đạo và cùng Ban Hoằng Pháp Trung Ương Hội Phật Giáo Thống
Nhất biên soạn và hiệu đính nhiều kinh sách, như:
- Phật Tổ tam kinh.
- Phật học thường
thức.
- Bát thức quy củ
tụng.
- Đồng mông chỉ
quán.
- Kinh Thủ Lăng
Nghiêm...
Về đối ngoại, Ngài
tham gia nhiều Hội nghị quốc tế, các phong trào hòa bình tại các nước và
hoạt động xã hội như:
- Năm 1956, đi Ấn Độ
dự lễ kỷ niệm 2.500 năm của đạo Phật.
- Năm 1962, làm
Trưởng đoàn Phật giáo Việt Nam đi dự Đại Hội lần thứ VI của Hội Phật giáo
Thế giới (WFB) tại Campuchia.
- Năm 1964, đi Trung
Quốc dự lễ kỷ niệm Ngài Trần Huyền Trang.
- Năm 1979, dự mít
tinh đấu tranh bảo vệ hòa bình của ABCP tại Mông Cổ.
- Từ năm 1955 -
1979, Ngài luôn được bầu làm Ủy viên đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt
trận Tổ quốc Việt Nam.
- Các cuộc bầu cử
Quốc hội khóa 2, khóa 3, khóa 4 và khóa 5 của nước Việt Nam Dân chủ Cộng
Hòa, Ngài được nhân dân bầu là Đại biểu Quốc hội và được Quốc hội cử giữ
chức Ủy viên Ủy ban Thường Vụ Quốc hội.
- Ngài đã được Nhà
Nước tặng thưởng: Huân chương độc lập hạng 2 và Huân chương kháng chiến
hạng 3.
Trong hàng Danh Tăng
Việt Nam, bao công hạnh Đạo - Đời toàn vẹn như Ngài dễ có mấy người đạt
được như thế. Hòa thượng là một tinh đẩu giữa trời trong đại cuộc chấn
hưng Phật giáo, góp phần rất lớn trong sự nghiệp thống nhất Phật giáo Việt
Nam
và ghi lại nét son đậm của một giai đoạn lịch sử Phật giáo nước nhà.
***
HÒA THƯỢNG
(1898 - 1979)
Hòa thượng Lâm Em,
sinh năm 1898 tại làng Mỹ Tú, huyện Sóc Trăng, trong một gia đình người
Khmer có truyền thống tu học Phật giáo theo tôn chỉ của bộ phái Theravàda.
Những khi rảnh rỗi,
Ngài thường được song thân tạo điều kiện để sớm biết rõ các nghi lễ, giờ
giấc tu học của Phật tử tại gia. Với bẩm tính thông minh và sẵn có một tấm
lòng thiết tha vì đạo, Ngài đã nhanh chóng hấp thụ được truyền thống tu
học của gia đình, và chính sự trợ duyên gần gũi lớn lao đó đã hỗ trợ không
ít cho bước đường tu học của Ngài sau này.
Năm Bính Thìn
(1916), được sự đồng ý của cha mẹ, đồng thời nhận thấy niềm vinh dự lớn
lao của một gia đình có người xuất gia học đạo, Ngài chính thức xuất gia
(năm 18 tuổi), thọ giới Sa Di tại chùa Bố Thảo, huyện Mỹ Tú, tỉnh Sóc
Trăng.
Năm Canh Thân
(1920), sau thời gian chuyên cần tu học, Ngài thọ Tỳ Kheo giới, cũng tại
chùa Bố Thảo (năm 22 tuổi).
Từ đó Ngài được cử
đi tham học kinh tạng và luật tạng nơi các chùa trong tỉnh lẫn các nơi
khác. Đến đâu Ngài cũng được các Trưởng lão quý mến, hết lòng dạy bảo.
Tăng chúng cùng thời cũng thích được gần gũi và trao đổi kết quả học tập
với Ngài, tạo nên sự đoàn kết gắn bó trong giáo đoàn.
Ý thức rằng bản thân
cần phải nâng cao trình độ tu học, cần có kiến thức căn bản về Phật học
Nguyên Thủy từ kinh tạng Pàli, mang ý chí tiến thủ đó, Ngài sang tận
Campuchia, gặp gỡ và cầu học nơi các Trưởng lão cao minh, đó là năm 1938.
Cùng thời gian tham cứu kinh tạng Pàli ấy, Ngài còn học tham thiền một
cách nghiêm túc, nên định lực và trí tuệ phát triển, đạt nhiều kết quả
tốt. Đặc biệt, từ năm 1940 Ngài đã thực hành hạnh Đầu Đà ngay trong rừng
suốt tám năm. Đến giữa năm 1947 Ngài mới xả hạnh.
Cuối năm 1948, Ngài
trở về Việt Nam bắt đầu hoằng hóa, truyền đạt kinh nghiệm tu hành cho thế
hệ kế tiếp. Ngài đã kiến tạo được trong cộng đồng Phật giáo Khmer một sắc
thái sinh động khác với thời gian trước, bắt nhịp cùng phong trào chấn
hưng Phật giáo chung của đất nước. Từ đó, giới Phật giáo người Việt gốc
Miên có cơ hội gần gũi và gắn bó chung với Phật giáo Việt Nam.
Thể hiện sự hòa nhập
đó, Ngài lên Sài Gòn, tìm đến cộng đồng người Việt gốc Miên sinh sống ở
đây truyền đạt tâm nguyện, được đa số ủng hộ, sẵn sàng trợ duyên cho hoài
bão của Ngài là muốn có ngay giữa đất Sài Gòn này một ngôi chùa lễ bái
theo tông phái Theravàda chính thống. Đầu tiên, Ngài đã dựng lên một cái
cốc nhỏ bên bờ rạch Nhiêu Lộc vùng Tân Định để có nơi tu và chờ đợi những
trợ duyên.
Năm 1948, Hòa thượng
Oul Srây từ Campuchia sang Sài gòn thăm họ hàng, Ngài cùng toàn thể Phật
tử cung thỉnh Hòa thượng ở lại để trợ duyên cùng nhau xây cất ngôi chùa.
Thế là không lâu sau từ cốc nhỏ của Ngài, trên bãi đất lầy đầy cỏ dại và ô
rô bên bờ kinh Nhiêu Lộc, đã hình thành một ngôi chùa uy nghi đồ sộ, theo
truyền thống Khmer. Đó là chùa Chăntarănsây (Candaransi, hiện nay mang số
164/235 đường Trần Quốc Thảo - Quận 3 - thành phố Hồ chí Minh). Ngài bắt
đầu trụ trì ngôi chùa này ngay từ năm Mậu Tý (1948) sau khi vừa hoàn
thành.
Theo đạo dụ số 10
của chính thể Ngô Đình Diệm, Phật giáo Khmer Theravàda cũng cùng chung số
phận bị ngược đãi, kỳ thị. Do đó trong Pháp nạn 1963, Ngài đã dấn thân
cùng các vị Tôn túc lãnh đạo và hàng trăm nghìn Phật tử tham gia đấu tranh
chống đàn áp Phật giáo, đòi hỏi bình đẳng, tự do tín ngưỡng. Nên Ngài đã
bị bắt nhiều lần ngay tại Sài Gòn.
Là Tăng trưởng
Theravàda, thành viên trong Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam, ngày 10.5.1963,
Ngài lên tiếng ủng hộ bản tuyên ngôn của Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam đòi
hỏi chính phủ phải thực thi năm nguyện vọng chính đáng của giới Phật giáo.
Ngày 15.5.1963, Ngài có mặt trong phái đoàn Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam
đến dinh Gia Long để trao tận tay Ngô Đình Diệm bản tuyên ngôn ấy.
Ngày 21.5.1963, Ngài
được bầu là một trong năm vị Cố vấn của Ủy Ban Liên Phái Bảo Vệ Phật Giáo
(cùng Hòa thượng Minh Trực và các Thượng tọa Trí Quang, Pháp Tri, Thiện
Minh và Thanh Thái). Đây là một tổ chức cần thiết phải ra đời trong cơn
nguy biến của Phật giáo Việt Nam thời bấy giờ.
Ngày 30-5-1963 theo
chủ trương của Ủy Ban Liên Phái, Ngài đã tuyệt thực 48 giờ. Đó cũng là
ngày đầu tiên cả Sài Gòn tuyệt thực mang ý nghĩa tiên phong cho các cuộc
đấu tranh bất bạo động sau này. Lại cũng là ngày đầu tiên Sinh viên - Học
sinh và Thanh niên nhập cuộc đấu tranh cho sự bình đẳng tôn giáo và hòa
hợp dân tộc.
Ngày 3.6.1963 cùng
chung số phận với các chùa đối tượng của lệnh phong tỏa, chùa Chăntarănsây
cũng bị chánh quyền bao vây gắt gao, vì Ngài có chân trong Ban cố vấn Ủy
ban Liên phái Bảo vệ Phật giáo. Cũng bởi thế, sau cuộc tuyệt thực tại chùa
Xá Lợi ngày 15.7.1963 do Ủy ban đề xướng, các Tăng sĩ người Việt gốc Miên
càng bị tra hỏi và bị bố ráp đàn áp. Ngài và tất cả Tăng chúng Việt gốc
Miên đều bị bắt nhốt bốn ngày.
Ngày 9.7.1963, Ngài
lên tiếng phản đối Bộ Nội Vụ chính thể Ngô Đình Diệm đã ký Nghị định về
việc treo cờ Phật giáo riêng cho đơn vị nào trực thuộc Tổng Hội. Đây là
hình thức chia rẽ Phật giáo lâu dài.
Ngày 11.8.1963, Ngài
vân tập Tăng sĩ Theravàda thành hàng ngũ chỉnh tề về chùa Xá Lợi tham dự
lễ cầu siêu Đại Đức Nguyên Hương tự thiêu ngày 4.8.1963.
Năm 1965, Ngài được
bầu vào chức vụ Tăng trưởng Giáo Hội Theravàda.
Năm 1970, Ngài được
mời làm thành viên trong Hội Đồng Viện Tăng Thống Giáo Hội Phật Giáo Việt
Nam Thống Nhất.
Sau năm 1975, Ngài
được mời tham gia vào Ủy Ban Liên Lạc Phật Giáo Yêu Nước Thành phố Hồ Chí
Minh.
Năm 1979 với tuổi
già sức yếu, Ngài bệnh nhẹ và viên tịch lúc 15 giờ 40' ngày 8.10 (Kattika)
năm Kỷ Mùi, nhằm ngày chủ nhật 28.10.1979. Ngài hưởng thọ 81 tuổi, xuất
gia 63 năm. Nhục thân Ngài được trà tỳ theo truyền thống Phật giáo Khmer
và được thờ tại chùa Chăntarănxây.
***
HÒA THƯỢNG
(1906 - 1979)
Hòa thượng pháp danh
Thích Thanh Thao, hiệu Trí Hải, thế danh Đoàn Thanh Tảo, sinh năm Bính Ngọ
1906, tại làng Quần Phương Trung, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định. Xuất thân
từ một gia đình có ba anh em, sống bằng nghề nông và dệt vải, song thân
Ngài là cụ ông Đoàn Văn Đích tự Phúc Thực và cụ bà Nguyễn Thị Tuất hiệu
Diệu Mậu.
Ngài mến đạo Phật và
có ý định xuất gia lúc 12 tuổi. Sau năm năm học ở chùa làng khi 17 tuổi,
được song thân cho phép và Sư cụ Thanh Dương hướng dẫn, giới thiệu, Ngài
chính thức nhập đạo dưới sự dạy dỗ trực tiếp của Tôn sư Thích Thông Dũng,
tại chùa Mai Xá, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. Chẳng bao lâu Ngài được thọ
giới Sa Di ở Tổ đình Tế Xuyên.
Năm 19 tuổi, do yêu
thích tinh thần tập thể và các mối quan hệ trong nếp sống tu học, Ngài
cùng một số tu sĩ trẻ, thành lập Đoàn Thanh Niên Tăng, lấy tên là Lục Hòa
Tịnh Lữ.
Năm 20 tuổi (1925)
Ngài thọ giới Tỳ Kheo. Sau đó tiếp tục đi học và kiết hạ trong suốt năm
năm.
Năm 25 tuổi (1930),
Ngài bắt đầu ra trụ trì chùa Phú Đa, xã Yên Lập, huyện Bình Lục, tỉnh Nam
Hà. Và một năm sau đó, lại trở về trông coi chùa Mai Xá vì Tôn sư của Ngài
viên tịch.
Năm 27 tuổi, cùng
với một số Tăng sĩ và Cư sĩ, Ngài đã lập Ban Phật Học Tùng Thư để nghiên
cứu, phiên dịch và ấn hành các kinh điển với mục đích phổ biến giáo lý cho
các hàng Phật tử.
Năm 29 tuổi (1934),
tự nhận thấy có trách nhiệm với Phật pháp đương thời, cần phải chấn hưng
và phát triển sâu rộng Phật giáo ở miền Bắc, Ngài cùng một số Tăng Ni Phật
tử có uy tín, đạo tâm được toàn thể Phật tử mời đứng ra tiếp nhận và tổ
chức chùa Quán Sứ - Hà Nội làm Trụ sở Trung ương, và chính thức thành lập
Hội Bắc Kỳ Phật Giáo làm cơ sở pháp lý cho việc phục vụ chánh pháp.
Năm 1935, để truyền
bá giáo lý và tạo nhận thức đúng về chủ trương của hội trong việc tương
trợ và hệ thống hóa các đoàn thể Tăng Ni Phật tử, Ngài cùng Hội xuất bản
tờ tuần báo “Đuốc Tuệ” và lập nhà in. Tờ Đuốc Tuệ là tiền thân của “Diệu
Âm” và “Phương Tiện” sau này. Ngoài ra, Ngài còn chủ trương một tờ nhật
báo “Tân Tiến”.
Năm 1936, Ngài đứng
ra tái thiết lại toàn bộ ngôi chùa Quán Sứ với qui mô và kiến trúc mới.
Đồng thời, tổ chức đại lễ suy tôn Đại lão Hòa thượng Vĩnh Nghiêm lên ngôi
Thiền gia Pháp chủ, và lập trường Tăng học đặt tại chùa Bồ Đề, Gia Lâm, Hà
Nội bên bờ sông Hồng. Ngoài ra, Ngài còn tích cực vận động có được 50 mẫu
ruộng tại tỉnh Thái Bình để giải quyết vấn đề kinh tế căn bản cho các Tăng
sinh yên tâm tu học.
Năm 1937 - 1938,
trên bình diện quốc tế, Ngài mở cuộc công du sang Trung Hoa trong hai
tháng để tham khảo Tam Tạng kinh điển và tiếp xúc các vị Cao Tăng như Thái
Hư Đại Sư... để học hỏi kinh nghiệm cũng như phương pháp tổ chức chỉ đạo.
Cuối năm 1938, Ngài lại vân du sang Lào, Thái Lan, lập chi hội Phật giáo
Việt kiều Hải ngoại và đặt quan hệ Phật sự với Phật giáo của hai nước này.
Năm 1941 - 1942,
nhằm phát triển công tác giáo dục và từ thiện xã hội, Ngài ủy thác cho cư
sĩ Thiều Chửu lập trường học Phổ Quang và nghĩa trang Tế Độ. Cả hai cơ sở
này đều tọa lạc ở ngoại ô Hà Nội. Một trường Ni học cũng được khai giảng
tại chùa Bồ Đề, bên cạnh trường Tăng học. Sĩ số Tăng Ni sinh ngày một đông
phải di chuyển đến các Phật học trường khác như: chùa Cao Phong ở Phúc Yên
do Tổ Tuệ Tạng hướng dẫn; chùa Côn Sơn ở Hải Dương do Hòa thượng Tố Liên
giảng dạy; chùa Hương Hải ở Hải Dương do Hòa thượng Thái Hòa đào luyện...
Năm 1943, Ngài phác
thảo một chương trình kiến thiết một Đại Tùng Lâm rộng 20 mẫu tây ở ga
Thường Tín - Hà Đông, với qui mô rộng lớn trong đó có ngôi chùa, nhà Pháp
Bảo, nhà Tổ, nhà Tăng trang nghiêm, tiện nghi, tiêu biểu cho một cơ sở
hoằng dương chính pháp. Ngoài ra còn có những cơ sở giáo dục như trường
Tiểu, Trung và Đại học, bệnh viện, siêu thị, nhà dưỡng lão v.v... nhằm
phát huy văn hóa dân tộc. Và nơi thánh tích Phật giáo, Ngài cũng có kế
hoạch trùng tu khu danh lam Trúc Lâm Yên Tử. Các công việc đang tiến hành
thì phải đình chỉ vì năm 1945 - 1946, một nạn đói ghê gớm lan tràn khắp
miền Bắc. Thể hiện lòng từ bi, Ngài cùng Hòa thượng Tố Liên và Cư sĩ Thiều
Chửu thành lập Tổng Hội Cứu Tế đặt tại chùa Quán Sứ - Hà Nội để giúp đỡ
những người đói khổ, dựng lên một Cô Nhi Viện nuôi hơn 200 trẻ thất lạc,
bơ vơ. Cuối năm 1946, chiến tranh Việt - Pháp bùng nổ, các Phật sự phải
đình chỉ và số phận các cô nhi bấp bênh. Ngài phải đưa một số em về chùa
Mai Xá và dạy nghề thủ công để tự túc. Còn các em khác thì theo cụ Thiều
Chửu lên Phúc Yên sinh sống.
Năm 1950, Ngài thỉnh
được Đại Tạng kinh từ Nhật Bản để bổ sung vào Thư viện Phật giáo tại chùa
Quán Sứ làm tư liệu nghiên cứu dịch thuật cho chư Tăng Ni miền Bắc.
Năm 1951, Tổng Hội
Phật Giáo Việt Nam được thành lập. Sáu tập đoàn Phật giáo suy tôn Hòa
thượng Thích Tịnh Khiết làm Hội chủ và Ngài làm đệ nhất Phó Hội chủ. Đến
năm 1952, Giáo Hội Tăng Già Toàn Quốc được thành lập tại chùa Quán Sứ Hà
Nội nhằm thống nhất Phật giáo toàn quốc. Đại hội đã suy cử Tổ Tuệ Tạng lên
ngôi Thượng Thủ và bầu Ngài làm Trị Sự Trưởng.
Năm 1953, với mục
đích tiếp tục đào tạo Tăng tài và trao đổi văn hóa với các nước trong tổ
chức Phật giáo thế giới. Ngài cùng quí Hòa thượng khác, dưới danh nghĩa
Tổng hội và Giáo hội đề cử một số chư Tăng sang du học ở Nhật Bản, Tích
Lan và Ấn Độ. Và cũng trong năm này, Ngài đứng ra xây trường Trung Tiểu
học Vạn Hạnh trong khuôn viên chùa Hàm Long - Hà Nội, cùng với trường Tiểu
học Khuông Việt tại chùa Quán Sứ, cả hai đều giảng dạy theo chương trình
giáo dục phổ thông.
Năm 1954, vào thời
gian đất nước tạm chia đôi, dù gặp bao khó khăn tài chính, bao xúc động
tâm lý, Ngài vẫn quyết tâm xây hoàn tất chùa Phật Giáo Hải Phòng để tiếp
tục Phật sự và ổn định tinh thần Phật tử. Ngài đã ở lại miền Bắc để hướng
dẫn Tăng Ni Phật tử cho tới ngày thống nhất đất nước.
Năm 1958, Hội Phật
Giáo Thống Nhất Việt Nam ra đời tại miền Bắc. Ngài cũng hòa mình tham dự
nhưng không còn giữ chức vụ gì. Nơi chùa Phật Giáo Hải Phòng, Ngài vẫn cố
gắng hướng dẫn Phật tử, sáng tác và phiên dịch nhiều tác phẩm, gồm 30
cuốn. Ngài có công đặc biệt là đã phiên dịch và cổ xúy thực hiện việc tụng
kinh theo nghi lễ tiếng Việt cho Tăng Ni Phật tử miền Bắc.
Hòa thượng còn là vị
trú trì Tổ đình Bồ Đề trên 30 năm. Tại đây sau nạn thiên tai lụt lội năm
1971, Ngài đã xây dựng lại tất cả và duy trì qua hai cuộc kháng chiến.
Năm 1979, Ngài vào
thăm miền Nam, được Tăng Ni Phật tử nghênh tiếp nồng hậu và kính mến đặc
biệt. Khi trở về Bắc được mấy hôm, Ngài lâm bệnh và thị tịch ngày 7 tháng
6 năm Kỷ Mùi, (30-6-1979) tại chùa Phật Giáo Hải Phòng. Ngài trụ thế 74
tuổi, hoằng đạo 57 năm.
Hòa thượng Thích Trí
Hải là một trong những bậc cao Tăng của lịch sử Phật giáo Việt Nam, Ngài
sống mãi trong lòng Tăng Ni Phật Tử Việt Nam hôm nay và mãi mãi về sau.
Danh mục những tác
phẩm của Hòa thượng còn để lại như sau:
- Nhập Phật nghi
tắc.
- Nghi thức tụng
niệm.
- Khôn sống
- Gia đình Giáo Dục.
- Truyện Phật Thích
Ca.
- Phật học Ngụ Ngôn.
- Lời vàng.
- Kinh Thập Thiện.
- Kinh Kiến Chính.
- Phật học Phổ
thông.
- Phật học vấn đáp.
- Đồng nữ La Hán.
- Cái hại vàng mã.
- Phật hóa tiểu
thuyết.
- Kinh lục độ tập.
- Tâm chúng sinh.
- Thanh gươm trí
tuệ.
- Luận quán tâm.
- Phẩm quán tâm.
- Khóa Hư Lục.
- Trúc Lâm Tôn Chỉ
Nguyên Thanh.
- Nhân gian Phật
giáo đại cương.
- Nghi thức thụ Tam
qui.
- Duy Ma Cật và Viên
Giác.
- Các văn sớ.
- Nghĩa khoa cúng
chúc thực.
- Phật giáo Triết
học.
- Hồi ký thành lập
Hội Phật Giáo Việt Nam.
- Sa di luật dịch 2
tập.
- Phật giáo Việt Nam.
***
HÒA THƯỢNG
(1877 - 1979)
Hòa thượng pháp danh
Trừng Thủy, pháp tự Chí Thâm, pháp hiệu Giác Nhiên, thuộc dòng Thiền Lâm
Tế Thiên Thai Sơn, đời thứ 42.
Ngài thế danh là Võ
Chí Thâm, sinh ngày 7 tháng 1 năm 1877, tại làng Ái Tử, huyện Triệu Phong,
tỉnh Quảng Trị. Thân phụ là cụ Võ Văn Xưng, thân mẫu là cụ Trần Thị Diều.
Ngài xuất thân từ một gia đình gia phong nề nếp. Năm lên 7 tuổi Ngài theo
học chữ Nho, nhưng với chí nguyện xuất trần, Ngài từ giã quê nhà đến chùa
Tây Thiên Di Đà ở Huế xin đầu sư với Hòa thượng Tâm Tịnh.
Suốt hai mươi ba năm
tu học, dưới sự dìu dắt của Hòa thượng Bổn sư, cộng thêm với sức mạnh của
người quyết tâm học đạo, định lực của Ngài càng tăng trưởng. Mọi đối tượng
ngoại giới đều trở thành đề tài thiền quán để chứng nghiệm giáo lý Phật
đà, nên tri kiến của Ngài mỗi ngày mỗi sâu sắc. Năm 1910, Ngài cùng Hòa
thượng Tịnh Khiết đến chùa Phước Lâm, tỉnh Quảng Nam cầu thọ Cụ Túc giới
tại giới đàn do Tổ Vĩnh Gia làm Đàn đầu, Ngài Tâm Truyền làm Yết Ma, Ngài
Hoàng Phú làm Giáo Thọ. Sau khi đắc giới, Ngài chuyên tâm nghiêm trì giới
định tuệ, đạo tâm mỗi ngày mỗi triển nở. Ngài ý thức sâu sắc hạnh nguyện
“Thượng cầu hạ hóa” là mục đích trọng yếu của người hành đạo.
Năm 1932, Ngài đã
cùng quí Hòa thượng Phước Huệ, Giác Tiên, Tịnh Hạnh và hai Cư sĩ Tâm
Minh-Lê Đình Thám, Trương Xướng đứng ra thành lập hội An Nam Phật Học.
Ngài đã đảm nhiệm chức vụ Chứng minh Đạo sư và kiêm nhiệm Giám đốc Phật
học đường Tây Thiên, Huế.
Năm 1934, Ngài được
cung thỉnh làm trú trì quốc tự Thánh Duyên thuộc Túy Vân-Huế, một trong ba
quốc tự lớn nhất ở Huế.
Năm 1936, Ngài được
triều đình Duy Tân phong chức Tăng Cang. Cùng năm đó, Ngài và Hòa thượng
Giác Tiên chứng minh cho tạp chí Viên Âm, đây là một phương tiện hoằng
dương Phật pháp hết sức quan trọng thời bấy giờ.
Năm 1937, Ngài được
Giáo Hội và Môn phái suy cử làm trụ trì Tổ đình Thuyền Tôn-Huế (1).
Năm 1956, Ngài được
Giáo Hội Phật Giáo Trung phần cung thỉnh vào chức vụ Viện trưởng Phật Học
Viện Hải Đức-Nha Trang. Đây là nơi đào tạo Tăng tài của Phật giáo Trung
Phần.
Từ những năm 1958 đến
năm 1962, trong suốt bốn niên khóa, Ngài đảm nhiệm chức vụ Chánh Hội
Trưởng Tổng Trị Sự Hội Phật Giáo Trung Phần. Khi đảm nhiệm chức vụ này,
tuổi Ngài đã 80 nhưng Ngài chẳng quản tuổi cao sức yếu, đích thân kinh lý
các cơ sở Phật giáo trực thuộc để thăm viếng và chỉ đạo.
Năm 1963, vào ngày
14-4 năm Quý Mão, trước thảm họa kỳ thị tôn giáo của chính quyền Ngô Đình
Diệm, với độ tuổi 86 thân hình mảnh khảnh, nương chiếc gậy trúc Ngài dẫn
dầu đoàn tuần hành đòi tự do tín ngưỡng và bình đẳng cho tôn giáo.
Sau cuộc đấu tranh
chống chính sách kỳ thị tôn giáo, Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất
ra đời, mở ra một trang sử mới của Đạo Phật Việt Nam. Trước tình hình và
nhiệm vụ mới, Ngài luôn luôn quan tâm đến việc phát triển và đào tạo những
nhân sự có tài, có đức để chu toàn mọi mặt cho Đạo pháp và Dân tộc.
Với trọng trách đó,
Ngài đã nhiều lần làm Đàn Đầu Hòa thượng truyền giới cho chúng xuất gia và
tại gia nơi các Giới đàn như Hộ Quốc tại Phật học viện Trung phần Nha
Trang (chùa Hải Đức), Giới đàn Vạn Hạnh tại chùa Từ Hiếu-Huế, Giới đàn
Vĩnh Gia tại Phật học viện Phổ Đà- Đà Nẳng... và Ngài đã tổ chức cho hàng
ngàn Phật tử tại gia thọ Bồ Tát giới, Thập thiện, Tam quy ngũ giới trên
khắp mọi miền đất nước.
Môn đồ đệ tử của Ngài
là những vị đã và đang giữ những chức vụ trọng yếu trong Giáo hội như Hòa
thượng Thiện Siêu, Thiện Minh, Thiện Bình...
Sau khi Đại lão Hòa
thượng Đệ nhất Tăng Thống Thích Tịnh Khiết viên tịch, Ngài được Đại Hội
Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất kỳ V suy tôn kế vị làm Đệ nhị Tăng Thống vào
ngày 10-3-1973. Đây là chức vụ nặng nề nhất giữa bối cảnh đất nước và đạo
pháp đang có nhiều biến chuyển, đồng thời cũng là chức vụ sau cùng của đời
Ngài. Ngài luôn lấy nỗi ưu tư thoát khổ của chúng sanh làm nỗi ưu tư của
chính mình. Vì thế với chức vụ cao cả nặng nề ấy, Ngài đã quan tâm rất
nhiều đến hoàn cảnh đất nước và nội tình Giáo hội. Ngài chủ trương dập tắt
chiến tranh, đem lại hòa bình cho đất nước và ưu tư hàng đầu vẫn là sự
sinh hoạt của Tăng Ni, Phật tử trong cộng đồng Giáo hội.
Sau năm 1975, đất
nước đã hòa bình thống nhất, Ngài ra lời khuyên nhủ tứ chúng luôn luôn
tăng trưởng đạo tâm, huân tu tam học giới định tuệ, áp dụng tinh thần Bách
Trượng vào cuộc sống hằng ngày, Ngài dạy: “Tôi nay đã già rồi, hơn 100 năm
qua tôi đã sống và đã chứng kiến bao nỗi thay đổi của đất nước thân yêu.
Với hàng xuất gia, tôi thấy không gì hơn là sống phạm hạnh, hoan hỷ, hòa
hợp, giữ gìn giới, định, tuệ để hành đạo giúp đời”. Đối với hàng Cư sĩ,
Ngài khuyến dụ: “Tôi cũng mong hàng Phật tử tại gia hãy tu tâm dưỡng đức,
biết thương yêu mọi người, làm tròn trách nhiệm của mình đối với đạo, đối
với đời để cùng nhau phát huy tinh thần từ bi, trí tuệ của đạo Phật và xây
dựng một nước Việt Nam vinh quang giàu mạnh”.
Trong sự nghiệp tu
hành, Ngài luôn luôn kêu gọi Tăng sĩ nên chú trọng cuộc sống nội tâm hơn
là nghiêng về hình thức. Đạo Phật thật sự tồn tại không chỉ ở hình thức
chùa tháp, lễ nghi, kinh điển, mặc dầu kinh điển là kim chỉ nam dẫn đến
đạo quả Vô thượng bồ đề. Mà sự tồn tại đích thực của đạo là sự thể hiện
đạo pháp qua nếp sống gương mẫu của các bậc Tăng già nghiêm trì giới luật
và tận lực phục vụ để chánh pháp mãi mãi tồn tại ở thế gian, đem lại nhiều
lợi ích cho chúng sanh.
Đầu xuân 1979, ngày 4
tháng Giêng, năm Kỷ Mùi, Ngài tiếp Hòa thượng Chánh thư ký Viện Tăng Thống
và Ban Đại Diện Giáo hội Phật giáo Thừa Thiên đến chúc thọ đầu năm. Sau lễ
chúc thọ, Ngài ân cần đáp lễ với những lời đầu năm vô cùng xúc động: “Tôi
nay tuổi đã già, sức khỏe của tôi kém nhiều, chưa biết chừng sự chết sẽ
đến nay mai. Nhân dịp đầu năm, Hòa thượng cùng quí Thầy đến thăm tôi, tôi
xin cám ơn và cầu Phật gia hộ Hòa thượng cùng quí Thầy nhiều sức khỏe cố
gắng kiên nhẫn trước mọi hoàn cảnh để phục vụ Giáo hội, dìu dắt Tăng Ni,
tín đồ tu niệm. Tôi thật không còn có gì vui sướng hơn”. Đây là di huấn
tối hậu trước khi Ngài vào cõi Niết Bàn tịnh lạc.
Giữa ngày mồng 5 thân
thể khiếm an, rồi Ngài xả báo thân vào hồi 6 giờ 30 ngày 6 tháng Giêng năm
Kỷ Mùi (2/2/1979) hưởng thọ 102 tuổi đời và 69 hạ lạp.
[1]Chú thích :[1]
(1) Ngôi Tổ đình này
do Ngài Thật Diệu - Liễu Quán thuộc thiền phái Lâm Tế khai sơn vào khoảng
năm thứ IV niên hiệu Vĩnh Thịnh (1708) và theo phả hệ Thiền Chi của Ngài
Liễu Quán thì Ngài thuộc đời thứ VIII.
***
HÒA THƯỢNG
(1911 - 1979)
Hòa thượng thế danh
là Lê Xuân Lộc, húy là Tâm, pháp danh Như Thọ, pháp hiệu Thích Huyền Tân,
sinh ngày mồng 8 tháng 2 năm Tân Hợi (1911) tại Văn Sơn (Lánzon), Phan
Rang. Thân phụ là cụ Lê Văn Chí. Thân mẫu là cụ bà Trần Thị Nhi. Ngài sinh
trưởng trong một gia đình danh gia cự tộc ở địa phương, là con thứ ba
trong số bảy anh chị em.
Thiếu thời, Ngài học
trường Pháp Việt - Ninh Thuận. Ngài có biệt tài về nghề phù điêu kim loại.
Gia đình sùng tín đạo Phật, nên những ngày lễ, ngày vía, Ngài thường theo
cha mẹ lên chùa lễ Phật. Tín tâm của Ngài do đó mà ngày một tăng trưởng.
Năm 20 tuổi (1930)
Ngài vâng lệnh song đường lập gia thất. Nhưng cuộc sống thế gian trần tục
không đem lại cho Ngài sự yên bình nội tâm, nên 4 năm sau, Ngài xuất gia
đầu Phật tại chùa Thiên Hưng, cầu pháp với Hòa thượng Thích Trí Thắng và
được ban pháp danh Như Thọ.
Sau một thời gian tu
học, đến ngày 17 tháng 10 năm Ất Hợi (1935), Ngài được Bổn sư cho thọ Cụ
túc giới tại Đại giới đàn Tổ đình Trùng Khánh ở thôn Dư Khánh, Phan Rang
do Hòa thượng Long Sơn làm Đàn đầu truyền giới. Ngài là Thủ Sa Di trong số
189 giới tử. Thấy Ngài đã trưởng thành trên con đường tu học, Hòa thượng
Bổn sư cho phép Ngài được tìm đến Tổ đình Bát Nhã ở Phú Yên xin tham học.
Năm sau, 1936 Hòa
thượng Bổn sư đưa Ngài về Tổ đình Thập Tháp ở Bình Định theo học kinh luận
với Quốc sư Phước Huệ. Sau đó theo lời mời của Hòa thượng Giác Tiên thay
mặt cho Sơn môn và hội An Nam Phật Học Thừa Thiên - Huế, Quốc sư Phước Huệ
ra giảng dạy kinh luật tại Phật học đường Tây Thiên. Ngài được Quốc sư cho
đi theo làm thị giả và được chư Tôn đức Thừa Thiên cử làm Thủ chúng. Ngài
được ban pháp hiệu Huyền Tân từ đó.
Năm 1939, Chư sơn
Bình Định cung thỉnh Quốc sư Phước Huệ về chủ giảng trường Hương tại Tổ
đình Long Khánh - Quy Nhơn. Ngài lại theo Quốc sư về đây tu học và cũng
được chư Tôn đức Bình Định cử làm Thủ chúng tại trường Hương này.
Trường Hương mãn
khóa, Ngài được Quốc sư Phước Huệ tuyên dương: “Tỳ Kheo Huyền Tân học hạnh
kiêm ưu, hảo hạng Đại học Phật pháp”. Hôm đó Bổn sư của Ngài là Hòa thượng
Thích Trí Thắng chùa Thiên Hưng - Phan Rang được mời tới dự lễ, để nhận
phần vinh dự này.
Năm 1940 (Canh Thìn),
lý hương hào lão và nhân dân làng Đắc Nhơn làm giấy hiến cúng toàn bộ chùa
Thiền Lâm (Thoàn Lâm) lâu nay do làng quản trị, cho Hòa thượng Trí Thắng.
Do đó, Ngài được Bổn sư gọi về giao trách nhiệm trú trì ngôi phạm vũ này.
Năm 1941, Triều đình Huế ra sắc chỉ khâm ban Đạo điệp trú trì cho Ngài và
sắc tứ biểu ngạch Tổ đình Thiền Lâm. Từ đó Ngài thường xuyên mở lớp giảng
dạy kinh luật cho Tăng Ni và truyền dạy giáo lý Phật đà cho thiện tín quy
tụ về chùa tu học.
Rằm tháng 7 năm Tân
Mão (1951), Ngài thành lập Chi hội An Nam Phật Học Ninh Thuận đặt tại thôn
Đắc Nhơn, đồng thời Ngài vận động thành lập Phật học đường Ninh Thuận.
Cùng năm này Ngài đã thành lập Hội Phổ Tương Tế tại Tổ đình Thiền Lâm.
Năm 1952, Chư Sơn và
hội An Nam Phật Học tỉnh Khánh Hòa cung thỉnh Ngài giữ chức Giám Đốc Phật
học đường Nha Trang. Trong hai Đại giới đàn năm 1957 và 1968 tại Phật học
viện Trung phần ở chùa Hải Đức-Nha Trang, Ngài đều được cung thỉnh vào
hàng Thập Sư.
Năm 1957, hội An Nam
Phật Học Ninh Thuận cung thỉnh Ngài trú trì chùa Sùng Ân. Từ năm 1959 đến
năm 1961 Ngài đại trùng tu Tổ đình Thiền Lâm (Thoàn Lâm) tạo thành một
cảnh già lam nguy nga bên đường quốc lộ số 11 đi Đà Lạt.
Năm 1963 Phật giáo
miền Nam gặp pháp nạn. Ngài là vị thượng thủ vững tay lái đưa con thuyền
Phật giáo ở Ninh Thuận vượt qua mọi trở ngại, giữ vững lòng tin cho tín
đồ.
Năm 1964 Giáo Hội
Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất được thành lập. Ngài lãnh trách nhiệm Chánh
Đại Diện Tỉnh Giáo Hội Ninh Thuận khóa đầu tiên và làm cố vấn đạo hạnh cho
tổ chức Gia đình Phật tử ở đây. Từ năm 1970 đến năm 1975, Ngài giữ chức
Giám viện Phật học viện Liễu Quán. Năm 1972 Ngài được tấn phong ngôi vị
Hòa thượng.
Năm 1974, Ngài được
mời vào Hội đồng Giáo phẩm Trung ương Viện Tăng Thống Giáo Hội Phật Giáo
Việt Nam Thống Nhất. Bấy giờ Ngài đã 64 tuổi, thường bị đau yếu, nhất là
bệnh suyễn. Tuy nhiên khi thấy trong người sức khỏe có phần khá hơn, Ngài
liền giảng dạy kinh luận cho Tăng chúng, vì đây là công việc mà Ngài hoài
bão suốt cuộc đời. Đến ngày mồng 8 tháng 3 năm Kỷ Mùi (1979) Ngài viên
tịch tại chùa Thiền Lâm, hưởng thọ 69 tuổi đời, 45 tuổi hạ.
Hòa thượng Thích Huyền Tân là một vị cao Tăng ở tỉnh Ninh Thuận. Ngài có
kiến thức tinh thâm về kinh luật vì thiếu thời được theo học với thiền sư
danh tiếng là Quốc sư Phước Huệ. Suốt đời, Ngài một lòng xây dựng cho ngôi
nhà thống nhất Phật giáo thêm bền vững.
Mục lục | Lời giới thiệu |
Ý kiến |
Lời nói đầu | Phần I |
Phần II |
Phần III |
Phần IV | Phần V |
Phần VI |
Phần VII.