- Đạo Phật và Tuổi
Trẻ
-5-
Người tu Phật phải
là kẻ chán đời chăng?
Có một số người muốn lên án đạo
Phật, không biết gì hơn, họ muợn danh từ "chán đời" gán vào
đạo Phật. Thế rồi họ oang oang lên rằng người tu là kẻ "chán đời",
đạo Phật là đạo "chán đời"... Phản ứng lại, một số Phật
tử nồng nhiệt bênh vực đạo, cực lực phản đối và đính chánh:
"Người tu là yêu đời..." Chúng ta hãy gạt ngoài tình cảm, lấy
lý trí xét đoán thử người tu Phật phải là "chán đời" không?
Trước ta hãy
định nghĩa "chán đời" là thế nào? - Theo nghĩa thông thường mọi
người hiểu, "chán đời" là kẻ không bằng lòng xã hội thực tại.
Có hai hạng
"chán đời". Một hạng, vì không thỏa mãn tham vọng, bất lực trước
cảnh trái nghịch đâm ra chán ghét xã hội. Một hạng vì thấy sự mục
nát của xã hội, đủ khả năng cải đổi, nên chán cái cũ, xây dựng
cái mới. Tỷ dụ: Có một cái nhà mục nát hư rách và bẩn thỉu, nắng
không có chỗ ẩn, mưa không chỗ đụt, lại hôi hám thối tha. Trong nhà
ấy có ba người ở. Người thứ nhất thì luời biếng, cho rằng số kiếp
đã định, phải sao chịu vậy, rồi cứ đùa giỡn say sưa với cảnh đen
tối ấy. Người thứ nhì, mỗi khi bị gió lồng mưa lọt thì chắc lưỡi
hít hà, đâm ra căm tức muốn xô cho ngã, đập cho tan cái nhà oan nghiệt
này, mà trong tay không có một đồng xu, một cây tre, một miếng lá... Người
thứ ba nhận rõ sự khổ sở, sự bẩn thỉu, không cam chịu sống mãi
trong cảnh tủi cực này, nhất định thay đổi cái nhà mục nát nhớp
nhúa bằng cách dành dụm tiền, tìm vật liệu để xây dựng lại chắc chắn
tốt đẹp, cho mình và anh em mình ở khỏi khổ. Ba anh em trong nhà này, là
đại biểu ba hạng người trong xã hội. Người thứ nhất là hạng người
chạy theo dục lạc, không có một ý niệm gì về cuộc đời cả. Người
thứ hai là hạng người chán đời, vì không thỏa mãn tham vọng và bất lực.
Người thứ ba là hạng người tinh tấn, thấy sự mục nát của xã hội,
chán cái cũ, xây dựng cái mới.
Hạng người
chạy theo dục lạc: Họ nói là yêu đời, kỳ thật họ chỉ yêu dục
lạc mà thôi. Vùi mình trong dục lạc, họ chỉ sống có ngày nay mà không
có ngày mai. Họ nhìn đời qua lớp sơn bên ngoài, nên say sưa mê mệt. Nếu
ai nói cái gì khác hơn sự hưởng dục lạc, họ không ngần ngại gán cho
danh từ "chán đời yếm thế". Ai khuyên họ làm lành lánh dữ, họ
chế nhạo là lên mặt "thầy đời". Thấy ai khổ sở khuôn mình
trong đạo đức, họ cười là bọn "dại khờ"... Mục đích của
họ không ngoài thỏa mãn dục vọng nhất thời. Giá trị của họ là hưởng
được nhiều khoái lạc. Bởi thế, nên cái nhìn, cái nghĩ của họ không
quá một tấc, một gang. Và suốt đời không làm gì khác hơn là lo cho thằng
người của họ. Thế mà, gặp ai họ cũng vỗ ngực ta đây là yêu đời.
Hai tiếng "yêu đời" là cái bia danh dự nhất, để họ nêu lên trước
quần chúng.
Hạng người
chán đời vì không thỏa mãn tham vọng và bất lực: Hạng người này
nhìn đời bằng cặp mắt oán ghét, cuộc đời toàn xấu xa bỉ ổi, mọi
người trong xã hội là kẻ thù của họ. Vì thế, họ muốn trốn một nơi
nào, mà không có người bén mảng đến. Tại sao có quan niệm này? - Bởi
vì:
- Hoặc họ
là người đã đổ bạc vạn để mua chức quan (theo thời mua quan bán tước)
mà không đắc cử. Tiền đã sạch, của đã không thì còn gì mà không
chán ghét xã hội.
- Hoặc họ
là một quan chức bị thải hồi. Khi xưa ra đường có kẻ võng người hầu,
mà nay chỉ chiếc gậy quéo với cặp chân trần, thì tài nào họ không
chán đời khinh bạc.
- Hoặc họ
là một thí sinh, bao nhiêu sinh lực đều dồn vào sự học; đến năm thi,
đặt hết hy v?ng vào cái cấp bằng để có sở làm, được cơm no áo ấm,
thế mà thi trượt! Trượt một lần, hai lần... mắt họ đã hoa, nhìn trước
cả một bầu trời đen tối.
- Hoặc họ
là người đang nặng lời biển hẹn non thề; bỗng không, ai đành ăn nguyền
nuốt hẹn, để họ sớm hờn duyên, chiều tủi phận. Lòng uất hận tràn
trề, họ thiếu suy xét, lầm tưởng mọi người đều xấu xa hèn mạt...
Tóm lại,
vì không thỏa mãn dục vọng, công danh v.v... nên đâm ra chán ghét đời.
Những người này, không phải sẵn lòng chán đời, bởi họ tham cầu những
cái gì trên đời mà không được, nên sanh hờn ghét. Nếu những điều họ
muốn mà được như ý, thì họ còn mê đời hơn ai nữa.
Hạng
người chán đời vì thấy xã hội mục nát, quyết thay cũ đổi mới:
Hạng người này lòng thương không bờ bến, nhìn thấy sự lầm than đen tối
của đồng bào, của nhân loại, quyết hy sinh đời mình để khỏa bằng
những hầm hố chông gai, đưa nhân loại đến nơi vinh quang an lạc. Những
vị điển hình của hạng người này:
- Ðức Khổng
Tử, vì chán cái xã hội mục nát của thời Xuân Thu nên quên nhọc nhằn,
nay ở Lỗ mai về Vệ cho đến Tống, Trần... và chịu vất vả ngồi dạy
học trò, biên chép kinh sách để mong vãn hồi Nhân đạo.
- Ðức
Jésus Christ, vì chán sự cai trị khắc nghiệt của người La Mã, chế độ
giai cấp bất công của đế quốc Do Thái, nên không nệ vào tử ra sanh đi
giảng đạo Bác ái.
- Ông Tôn Văn,
vì chán cái xã hội hủ bại của nhà Thanh, nên mới vận động cách mạng
khởi nghĩa năm 1911 để thành lập Tam dân Chủ nghĩa.
- Ðức
Thích-ca, vì chán giai cấp bất bình đẳng của Ấn Ðộ thời ấy, chán
lòng sân hận thù oán của loài người, chán cái si mê mù mịt của chúng
sanh, nên vất bỏ cả ngai vàng ngôi báu, lìa vợ đẹp con yêu, ngót mười
một năm tìm đạo trải qua nghìn vạn hiểm nguy. Sau khi đã thấy đạo,
được phương pháp cứu khổ chúng sanh, Ngài dãi dầm sương nắng ngót bốn
mươi chín năm, đem tinh thần bình đẳng thay cho giai cấp bất bình, lấy từ
bi thay cho sân hận oán thù, dùng trí tuệ thay cho si mê mù mịt. Thế là,
Ngài đã cải thiện xã hội bất công đen tối của loài người, trở thành
xã hội lành mạnh tốt đẹp cho toàn thể dân sinh.
Tóm lại, sống
trong cảnh khổ mà không tự biết, cứ say sưa theo dục lạc khói mây là kẻ
mù quáng. Ôm lòng tham trèo lên cây thang danh vọng, tài, sắc... rủi trượt
chân đổ ngã, dập đầu toác trán, mới nhận ra nỗi khổ, nhưng chỉ biết
kêu khóc, oán hờn là kẻ khiếp nhược. Nhận chân sự khổ rồi đem hết
khả năng hoán cải xây dựng biến khổ trở thành lạc là bậc Thánh
nhân, là người giác ngộ. Như thế, ta ngại gì không dám thừa nhận người
tu là "chán đời", đạo Phật là "đạo chán đời". Chán
để xây dựng, để đem hạnh phúc cho chúng sanh ; chớ không phải chán để
khóc than, thù hận như họ lầm hiểu.
Mục lục
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15