- Bồ
Tát Hạnh
- Tôn
Giả Santideva
Chương 1
Xưng Tán Bồ đề Tâm
1) Sau
khi thành tâm đảnh lễ tất cả chư Phật, chư Bồ Tát cùng tất cả thầy
tổ đáng kính, tôi xin trình bày sơ lược con đường tu tập mà tất cả
hàng con Phật (Bồ Tát) đều đã đi qua.
2) Về giáo pháp, tôi không có gì đáng nói
thêm và tôi cũng không phải là một văn sĩ trước tác. Tôi viết tập sách này với mục đích
chính là để nhắc nhở và điều phục tâm mình chứ không phải cho ai
khác.
3) Nhờ
sự nhắc nhở hướng thiện này mà căn lành nơi tôi được tăng trưởng. Bởi thế, rất mong những ai đồng hoàn cảnh
cũng có thể rút tỉa được sự lợi ích nơi đây.
4) May mắn thay!
Hy hữu thay cho chúng ta đã gặp đủ thiện duyên để tu hành
giải thoát. Nhưng nếu không biết suy
nghĩ thừa cơ hội trau giồi phước huệ thì không biết đến bao giờ (kiếp
nào) mới có lại được như ngày hôm nay.
5) Chúng sinh tuy trôi lăn trong sinh tử luân hồi,
nhưng nhờ thần lực của chư Phật, lâu lâu cũng khởi được một niệm
nghĩ đến điều lành. Giống như
trong đêm tối, bao phủ bởi mây đen, ánh sáng của sấm chớp lóe lên rồi
liền tắt.
6) Làm sao chống chọi được với nghiệp
chướng sâu dày, khi căn lành tích tụ lại quá mỏng manh, nếu ta không biết
nương theo Bồ Ðề Tâm?
7) Quán chiếu trong vô lượng kiếp, chư Phật
đã tìm ra được bảo vật này (Bồ Ðề Tâm) có thể đưa vô lượng chúng
sinh đến bờ an vui giải thoát.
8) Những ai muốn thoát khỏi đau khổ của
luân hồi, cứu độ chúng sinh, an hưởng chân hạnh phúc, phải luôn luôn
nhớ không được rời bỏ Bồ Ðề Tâm.
9) Tuy còn trôi lăn trong luân hồi, trói buộc
bởi phiền não, nhưng kẻ nào vừa phát Bồ Ðề Tâm thì ngay khi đó liền
trở thành "Con của Ðấng Thiện Thệ"
(Fils des Sugatas). Chư thiên
và loài người sẽ cung kính kẻ đó.
10) Nước phép Bồ Ðề Tâm sẽ biến thân thể
bất tịnh này thành một hòn ngọc vô giá vì nó chứa đựng một đức Phật
(tương lai). Do đó hãy gìn giữ cẩn
thận Bồ Ðề Tâm.
11) Là
người trôi lăn trong ba cõi, muốn cầu giải thoát, bạn phải nắm giữ cẩn
thận Bồ Ðề Tâm. Nó là hòn ngọc
vô giá đã được kiểm chứng và công nhận bởi các bậc Ðạo Sư giải
thoát duy nhất.
12) Tương
tự như cây chuối, tất cả công đức khác đều tan biến sau khi đã cho
ra quả. Nhưng Bồ Ðề Tâm là một loại
cây công đức luôn luôn tăng trưởng, tiếp tục sinh hoa kết trái không
bao giờ tàn lụi.
13) Một
người, dù cho có phạm nhiều tội nặng đi nữa, chỉ trong một chốc lát
cũng có thể giải trừ được nếu biết trở về với Bồ Ðề Tâm. Giống như thoát khỏi cơn hoạn nạn vì
biết tìm sự bảo vệ nơi kẻ có thế lực mạnh. Chỉ có những kẻ vô ý mới không nương
tựa Bồ Ðề Tâm.
14) Cũng như hỏa tai của kiếp hoại, Bồ Ðề
Tâm có thể đốt cháy tất cả tội lỗi, nghiệp chướng trong chốc lát. Công đức vô lượng không thể nghĩ bàn
của nó đã được Bồ Tát Di Lặc (Maitreya) giảng nói cho Thiện Tài
(Sudhana).
15) Tóm lại có hai loại Bồ Ðề Tâm: Bồ Ðề Tâm Nguyện và Bồ Ðề Tâm Hạnh.
16) Sự khác biệt có thể ví như một người
muốn đi và một người đang đi.
17) Riêng Bồ Ðề Tâm Nguyện, tự nó đã
mang sẵn nhiều quả báo lành nhưng vẫn chưa bằng Bồ Ðề Tâm Hạnh, nguồn
gốc của tất cả công đức.
18-19) Người nào mà trong tâm biết khởi một
ý niệm nguyện cứu tất cả chúng sinh ra khỏi cảnh khổ thì dù ngay trong
giấc ngủ hay những lúc lơ đễnh, công đức của người nay vẫn tiếp tục
tăng trưởng, phủ khắp hư không.
20) Công đức của Bồ Ðề Tâm đã được
chính đức Như Lai tuyên thuyết trong kinh Subahupriccha để sách tấn những
người chùn chân, muốn dừng bước nơi Nhị Thừa.
21-22) Nhất tâm chữa trị bịnh nhức đầu cho
vài người thôi cũng đã đem lại vô số công đức, nói chi đến muốn cứu
độ tất cả chúng sanh thoát khỏi đau khổ phiền não, đưa họ đến chỗ
an vui hạnh phúc.
23) Từ xưa đến nay, đã có người cha nào,
mẹ nào dám phát một lời nguyện rộng lớn như thế? Có vị Trời nào, Ðạo sĩ nào, Bà la môn
nào?
24) Chưa từng có một ai dám phát nguyện như
thế, dù cho chính mình, ngay trong giấc mơ, nói chi đến chuyện cứu độ kẻ
khác!
25) Ôi làm sao tìm ra được một vị Bồ Tát
(hòn ngọc vô giá) trong khi tất cả chúng sinh quá ích kỷ, không bao giờ
biết làm điều lành cho kẻ khác?
26) Nó là nguồn cội của hạnh phúc thế
gian, là liều thuốc trị đau khổ cho nhân loại, là ngọc kim cương của tâm... Làm sao kể cho hết giá trị của nó (Bồ
Ðề Tâm).
27) Khởi một niệm lành đến một người thôi,
công đức cũng đã hơn sự lễ Phật. Thử
hỏi công đức sẽ bao nhiêu nếu biết thực hiện an vui hạnh phúc cho tất
cả chúng sanh?
28) Con người muốn chạy trốn đau khổ
nhưng lại trầm mình trong đau khổ; mong cầu hạnh phúc nhưng lại (vô
tình) tàn hoại nguyên nhân của hạnh phúc, xem nó như kẻ thù.
29-30) Ai sẽ cắt đứt sự hành hạ khổ đau
cho chúng sinh, thỏa mãn sự thèm khát
hạnh phúc, cũng như sự điên cuồng của họ? Tìm đâu ra được một hiền giả, một
thiện tri thức như thế?
31) Người ta luôn luôn khen ngợi kẻ mang ơn
mà biết đền ơn. Vậy sẽ nói sao đây đối với một vị Bồ Tát luôn luôn ban
ơn mà không cần ai hỏi?
32) Kẻ biết bố thí một bữa ăn cho vài người
ăn xin cũng đã được xem như một hiền giả đạo đức. Dù sự bố thí đó chỉ kéo dài một giờ
đồng hồ, với những món ăn tầm thường vừa đủ để lót dạ nửa
ngày cho những kẻ ăn xin khổ cực kia.
33) Chúng ta phải nói sao đây đối với vị
Bồ Tát đã bố thí trong vô lượng kiếp, cung cấp thỏa mãn tất cả mong
muốn hạnh phúc của vô số chúng sinh số lượng như hư không?
34) Người nào khởi một niệm xấu ác trong
bao nhiêu giây đối với bậc hiền giả Bồ Tát trên thì sẽ phải đọa
địa ngục bấy nhiêu kiếp. Ðức Như
Lai đã tuyên bố như thế.
35) Những kẻ nào, tâm biết trở về nương
tựa nơi vị Bồ Tát trên thì kẻ đó sẽ gặt hái rất nhiều công đức,
dư đủ để tiêu trừ tội chướng quá khứ.
36) Tôi xin đảnh lễ
và xưng tán tất cả chư Bồ Tát, những người mà trong tâm đã làm phát
sinh ra hòn ngọc vô giá (Bồ Ðề Tâm). Các
ngài luôn luôn đem lại hạnh phúc cho mọi người, ngay cả đối với những
ai hủy báng, não hại các ngài. Tôi
xin trở về nương tựa nơi chư Bồ Tát, nguồn cội của chân hạnh phúc.
Trong kinh Hoa Nghiêm
(Gandavyuhasutra)
- ***