- KINH THỦ
LĂNG NGHIÊM
- Dịch từ Hán sang Việt và lược giải
- Từ Ân
Thiền
Đường, Santa Ana Hoa Kỳ Xuất Bản 1990
(QUYỂN BA)
LỤC NHẬP
- Lại nữa, A Nan!
Sao nói Lục Nhập vốn là Như Lai Tạng, cũng là diệu tánh chơn như?
l. NHÃN NHẬP
VỐN VÔ SANH
- Ví như dùng mắt
ngó hẳn một chỗ, lâu tự mỏi mệt, cả con mắt và cái mỏi mệt đó,
đều là tướng ngó lâu mỏi mệt của tánh Bồ Đề. Do hai thứ vọng trần
Sáng và Tối hiện ra cái thấy, thu nạp cảnh trần, gọi là tánh thấy;
cái thấy này lìa Sáng và Tối vốn chẳng có tự thể.
- A Nan nên biết! Kiến
tinh này chẳng từ sáng, tối ra, chẳng từ con mắt ra, cũng chẳng từ hư
không ra. Tại sao? Nếu từ chỗ sáng ra, thì khi tối, kiến tinh đã theo
sáng diệt, lẽ ra chẳng thể thấy tối; nếu từ chỗ tối ra, thì khi
sáng, kiến tinh phải theo tối diệt, lẽ ra chẳng thể thấy sáng. Nếu từ
con mắt ra thì chẳng có sáng tối, vậy biết kiến tinh vốn chẳng có tự
tánh. Nếu từ hư không ra, thì nhìn ra ngoài thấy cảnh trần, xoay về phải
thấy con mắt; lại, hư không tự thấy có liên quan gì chỗ nhập của ngươi?
Vậy biết Nhãn Nhập hư vọng, vốn chẳng phải tánh nhân duyên cũng chẳng
phải tánh tự nhiên.
2. NHĨ NHẬP
VỐN VÔ SANH
- A Nan! Ví như có người
lấy hai ngón tay bịt chặt hai lỗ tai, do lỗ tai mỏi mệt, trong đầu hóa
ra có tiếng; cả hai tai cùng cái mỏi mệt đó, đều là tướng ngó lâu mỏi
mệt của tánh Bồ Đề. Do hai thứ vọng trần Động và Tịnh hiện ra cái
nghe, thu nạp cảnh trần, gọi là tánh nghe; tánh nghe này lìa Động và Tịnh,
vốn chẳng có tự thể.
- A Nan nên biết!
Cái nghe này chẳng từ động tịnh ra, chẳng từ tai ra, cũng chẳng từ hư
không ra. Tại sao? Nếu cái nghe từ chỗ tịnh ra, thì khi động, cái nghe đã
theo tịnh diệt, lẽ ra chẳng thể nghe động; nếu từ chỗ động ra, thì
khi tịnh, cái nghe đã theo động diệt, lẽ ra chẳng biết được tịnh. Nếu
từ lỗ tai ra thì chẳng có động tịnh, vậy biết cái nghe vốn chẳng có
tự tánh. Nếu từ hư không ra, hư không đã thành tánh nghe thì chẳng phải
hư không; lại hư không tự nghe, có liên quan gì chỗ nhập của ngươi? Vậy
biết Nhĩ Nhập hư vọng, vốn chẳng phải tánh nhân duyên, cũng chẳng phải
tánh tự nhiên.
3. TỶ NHẬP
VỐN VÔ SANH
- A Nan! Ví như có người
hít mạnh hai lỗ mũi, hít lâu mỏi mệt, thì trong lỗ mũi có xúc giác thấy
mát. Do xúc giác phân biệt thông, nghẽn, hư, thật, cho đến các mùi thơm
thối, cùng lỗ mũi và cái hít lâu mỏi mệt đó, đều là tướng ngó lâu
mỏi mệt của tánh Bồ Đề. Do hai thứ vọng trần Thông và Nghẽn, hiện
ra cái ngửi, thu nạp cảnh trần, gọi là tánh ngửi! Cái ngửi này lìa
thông và nghẽn vốn chẳng có tự thể.
- A Nan nên biết!
Cái ngửi này chẳng từ thông nghẽn ra, chẳng từ lỗ mũi ra, cũng chẳng
từ hư không ra. Tại sao? Nếu từ chỗ thông ra, thì khi nghẽn, cái ngửi
đã mất, làm sao biết nghẽn? Nếu từ nghẽn ra, thì khi thông, chẳng còn
cái ngửi, làm sao biết các mùi thơm thối? Nếu từ lỗ mũi ra, thì chẳng
có thông nghẽn, vậy biết cái ngửi vốn chẳng có tự tánh. Nếu từ hư
không ra, thì hư không phải ngửi lỗ mũi của ngươi; lại hư không tự ngửi,
có liên quan gì chỗ nhập của ngươi? Vậy biết Tỷ Nhập hư vọng vốn
chẳng phải tánh nhân duyên, cũng chẳng phải tánh tự nhiên.
4. THIỆT
NHẬP VỐN VÔ SANH
- A Nan! Ví như có người
dùng lưỡi liếm mép, liếm mãi mỏi mệt, người có bệnh thấy có vị đắng,
người chẳng bệnh thấy có chút vị ngọt, do vị giác thấy ngọt và đắng,
tỏ rõ cái lưỡi lúc chưa phát dụng vốn chẳng có vị giác. Cả cái lưỡi
cùng cái mỏi mệt đó, đều là tướng ngó lâu mỏi mệt của tánh Bồ Đề.
Do hai thứ vọng trần Ngọt và Đắng, hiện ra vị giác, thu nạp cảnh trần
gọi là tánh nếm; tánh nếm này lìa ngọt và đắng vốn chẳng có tự thể.
- A Nan nên biết!
Cái biết đắng biết ngọt này chẳng từ ngọt đắng ra, chẳng từ lưỡi
ra, cũng chẳng từ hư không ra. Tại sao? Nếu từ đắng ra, thì khi ngọt,
tánh nếm đã diệt, làm sao biết ngọt? Nếu từ ngọt ra, thì khi đắng, tánh
nếm đã diệt, làm sao biết đắng? Nếu từ lưỡi ra thì chẳng có ngọt
đắng, vậy biết vị giác vốn chẳng có tự tánh. Nếu từ hư không ra,
thì hư không tự nếm chứ chẳng phải ngươi nếm; lại, hư không tự nếm,
có liên quan gì đến chỗ nhập của ngươi? Nên biết Thiệt Nhập hư vọng,
vốn chẳng phải tánh nhân duyên, cũng chẳng phải tánh tự nhiên.
5. THÂN NHẬP
VỐN VÔ SANH
- A Nan! Ví như có người
dùng bàn tay lạnh tiếp xúc với bàn tay nóng, nếu bên lạnh nhiều hơn thì
bên nóng cũng thành lạnh theo; nếu bên nóng nhiều hơn thì bên lạnh cũng
thành nóng theo, cái xúc giác của hai tay hợp lại là nhờ khi hai tay rời
ra mới được biết rõ, sở dĩ thế nóng nhiều liền theo nóng, thế lạnh
nhiều liền theo lạnh, là do nơi xúc giác mỏi mệt mà thành. Cả cái thân
và cái mỏi mệt đó, đều là tướng ngó lâu mỏi mệt của tánh Bồ Đề.
Do hai thứ vọng trần Ly và Hợp, hiện ra xúc giác, thu nạp cảnh trần, gọi
là tánh xúc giác; tánh xúc giác này lìa sự ly, hợp, thuận, nghịch vốn
chẳng có tự thể.
- A Nan nên biết!
Xúc giác này chẳng từ ly hợp ra, chẳng từ thuận nghịch ra, chẳng từ
thân thể ra, cũng chẳng từ hư không ra. Tại sao? Nếu từ hợp ra, thì khi
ly, tánh xúc giác đã diệt, làm sao biết ly? Đối với hai tướng thuận
nghịch thì cũng như vậy. Nếu từ thân thể ra thì chẳng có ly, hợp, thuận,
nghịch, vậy biết xúc giác của ngươi vốn chẳng có tự tánh. Nếu từ hư
không thì hư không tự hay biết, có liên quan gì đến chỗ nhập của
ngươi? Nên biết Thân Nhập hư vọng, vốn chẳng phải tánh nhân duyên cũng
chẳng phải tánh tự nhiên.
6. Ý NHẬP
VỐN VÔ SANH
- A Nan! Ví như có người
mệt nhọc thì ngủ, ngủ đã bèn thức, gặp cảnh thì nhớ, không nhớ
thì quên, như cảnh mộng giả dối cho là chơn thật, ấy là điên đảo. Các
tướng sanh, trụ, dị, diệt, tùy duyên thay đổãi từng sát na, chẳng vượt
khỏi nhau. Gom sự hiểu biết trong đó thành tướng mỏi mệt; cả ý căn cùng
cái mỏi mệt đó, điều là tướng ngó lâu mỏi mệt của tánh Bồ Đề.
- Do hai thứ vọng trần
Sanh và Diệt, vọng khởi pháp trần bên trong, thành cái biết của ý căn.
Ý căn như dòng nước, sự trước mắt nhờ tai mắt thấy nghe tiền trần
bên ngoài là thuận lưu (đồng thời ý thức); sự tưởng nhớ chẳng nhờ
tai mắt được thấy nghe pháp trần bên trong là nghịch lưu (độc đầu ý
thức), khi chảy ngược vào chỗ tai mắt chẳng thể đến (sự vật đã
qua hoặc cách xa), chỉ có ý căn mới biết, gọi là tánh hay biết của ý
căn; tánh hay biết này lìa thức, ngủ, sanh, diệt, vốn chẳng có tự thể.
- A Nan nên biết!
Cái hay biết của ý căn chẳng từ thức ngủ ra, chẳng từ sanh diệt ra,
chẳng từ ý căn ra, cũng chẳng từ hư không ra. Tại sao? Nếu từ thức
ra, thì khi ngủ, ý căn đã theo thức diệt, lấy gì để biết ngủ? Nếu từ
sanh mà ra, thì khi diệt đồng như không, ai biết sự diệt? Nếu từ diệt
ra thì khi sanh đã không có, ai biết sự sanh? Nếu từ ý căn ra thì chẳng
có tướng thức, ngủ, vậy cái hay biết của ý căn đồng như hoa đốm trên
không, vốn chẳng có tự tánh. Nếu từ hư không ra, thì hư không tự biết,
có liên quan gì đến chỗ nhập của ngươi? Nên biết, Ý Nhập hư vọng, vốn
chẳng phải tánh nhân duyên, cũng chẳng phải tánh tự nhiên.
THẬP
NHỊ XỨ
- Lại nữa A Nan! Sao
nói Thập Nhị Xứ vốn là Như Lai Tạng, cũng là diệu tánh Chơn Như?
l. NHÃN CĂN
VỚI SẮC TRẦN VỐN VÔ SANH
- A Nan! Ngươi hãy
xem rừng cây và các suối ao trong vườn Kỳ Đà này, ý ngươi thế nào?
Ấy là sắc trần sanh ra nhãn căn, hay nhãn căn sanh ra sắc tướng?
- A Nan! Nếu nhãn căn
sanh ra sắc tướng, vậy khi nhìn hư không chẳng phải sắc tướng, thì
tánh sắc phải mất; hễ mất thì tất cả chẳng có, sắc tướng chẳng có
thì làm sao rõ được tánh không? Sự không cũng như thế.
- Lại, nếu sắc trần
sanh ra nhãn căn, thì khi nhìn hư không chẳng phải sắc, nhãn căn liền mất,
nhãn căn đã mất thì lấy gì để phân biết Sắc và Không.
- Nên biết sự thấy
và sắc không đều chẳng xứ sở, tức sắc trần và sự thấy, hai xứ đều
hư vọng, vốn chẳng phải tánh nhân duyên, cũng chẳng phải tánh tự
nhiên.
2. NHĨ CĂN
VỚI THANH TRẦN VỐN VÔ SANH
- A Nan! Ngươi lại
nghe trong vườn Kỳ Đà này, khi đến bữa ăn thì đánh trống, khi hợp
chúng thì đánh chuông, tiếng chuông tiếng trống trước sau nối nhau. Ý ngươi
thế nào? Ấy là cái tiếng đến bên nhĩ căn, hay nhĩ căn đến chỗ cái
tiếng?
- A Nan! Nếu cái tiếng
đến bên nhĩ căn, cũng như ta khất thực trong thành Thất La Phiệt, ở
trong rừng Kỳ Đà chẳng có ta. Cái tiếng này ắt phải đến chỗ nhĩ
căn của A Nan, thì Mục Liên, Ca Diếp đều chẳng thể cùng nghe, huống là
trong này có 1250 vị Sa Môn, đồng nghe tiếng chuông cùng đến trai đường!
- Nếu nhĩ căn của
ngươi đến bên cái tiếng, cũng như ta đã về rừng Kỳ Đà, trong thành
Thất La Phiệt chẳng có ta. Vậy khi ngươi nghe tiếng trống, nhĩ căn đã
đến chỗ đánh trống rồi, khi ấy tiếng chuông đồng phát ra, thì chẳng
thể cùng nghe một lượt, huống là các tiếng voi, ngựa, trâu, dê v.v...Nếu
nhĩ căn và cái tiếng chẳng khứ lai thì cũng chẳng thể nghe.
- Nên biết, sự nghe
và âm thanh đều chẳng xứ sở, tức sự nghe và âm thanh hai xứ đều hư
vọng, vốn chẳng phải tánh nhân duyên, cũng chẳng phải tánh tự nhiên.
3. TỶ CĂN
VỚI HƯƠNG TRẦN VỐN VÔ SANH
- A Nan! Ngươi hãy ngửi
mùi hương chiên đàn trong lư này, hương này nếu đốt đến một thù (độ
một chỉ), thì thành Thất La Phiệt trong 40 dặm, đồng thời ngửi được
mùi hương. Ý ngươi thế nào? Mùi hương này từ cây chiên đàn ra, từ tỷ
căn ra, hay từ hư không ra?
- Nếu mùi hương này
từ tỷ căn của ngươi ra thì tỷ căn chẳng phải chiên đàn, tại sao
trong tỷ căn lại có mùi hương chiên đàn, mà gọi là ngươi ngửi được
mùi hương? Lại trong tỷ căn phát ra mùi hương, mà nói là ngửi được thì
chẳng đúng nghĩa.
- Nếu từ hư không
ra, thì tánh hư không thường còn, mùi hương cũng phải thường có, đâu cần
đợi đốt cây chiên đàn trong lư rồi mới có mùi hương?
- Nếu mùi hương từ
cây chiên đàn ra, tức là chất hương này do đốt thành khói, tỷ căn ngửi
được là nhờ hơi khói, thì tại sao khói ấy bay lên trên hư không chưa
được bao xa, mà trong 40 dặm đã ngửi được mùi hương?
- Nên biết mùi hương
và cái ngửi đều chẳng xứ sở, tức cái ngửi và mùi hương hai xứ đều
hư vọng, vốn chẳng phải tánh nhân duyên, cũng chẳng phải tánh tự
nhiên.
4. THIỆT CĂN
VỚI VỊ TRẦN VỐN VÔ SANH
- A Nan!
Ngươi thường hai thời ở trong chúng ôm bình bát khất thực, đôi lúc gặp
những món tô, lạc, đề hồ, gọi là vị ngon, ý ngươi thế nào? Mùi vị
từ hư không ra, từ thiệt căn ra, hay từ đồ ăn ra?
- A Nan!
Nếu mùi vị này từ thiệt căn của ngươi ra, thì trong miệng ngươi chỉ
có một thiệt căn, thiệt căn bấy giờ đã thành vị tô rồi, nếu gặp
đường phèn, lẽ ra vị tô chẳng dời đổi; nếu chẳng dời đổi thì chẳng
được nói là biết mùi vị, còn nếu dời đổi thì thiệt căn chẳng phải
nhiều thể, làm sao một thiệt căn lại biết được nhiều mùi vị?
- Nếu
từ đồ ăn ra, thì đồ ăn chẳng tri giác, làm sao tự biết được mùi vị?
Lại đồ ăn tự biết thì cũng đồng như người khác ăn, có liên quan gì
đến ngươi mà gọi là tánh biết vị của ngươi?
- Nếu
từ hư không ra, thì ngươi hãy nếm thử hư không xem là mùi vị gì? Hư không
nếu là vị mặn, thì đã làm mặn thiệt căn của ngươi, ắt phải làm mặn
mặt ngươi, và mọi người trong cõi này đều như cá biển, đã thường
chịu cái mặn, chẳng còn biết thế nào là lạt nữa; và nếu chẳng biết
lạt, thì cũng chẳng phân biệt được mặn. Nếu chẳng biết mặn lạt,
thì làm sao gọi là biết mùi vị?
- Nên
biết, mùi vị và sự nếm đều chẳng có xứ sở, tức nếm và mùi vị
hai xứ đều hư vọng, vốn chẳng phải tánh nhân duyên, cũng chẳng phải
tánh tự nhiên.
5. THÂN CĂN
VỚI XÚC TRẦN VỐN VÔ SANH
- A Nan!
Ngươi thường buổi sáng lấy tay xoa đầu, ý ngươi thế nào? Cái xúc
giác khi xoa đầu này từ đâu mà ra? Từ nơi tay hay từ nơi đầu?
- Nếu
từ nơi tay thì cái đầu chẳng biết, làm sao thành có xúc giác? Nếu từ
nơi đầu mà chẳng dùng tay thì làm sao gọi là xúc giác được? Nếu cả
hai mỗi mỗi tự có xúc giác, thì một mình ngươi phải có hai thân.
- Nếu
đầu và tay chỉ một xúc giác sanh ra, thì đầu và tay thành một thể; nếu
một thể thì xúc giác ở bên nào? Ở bên năng thì chẳng ở bên sở, ở
bên sở thì chẳng ở bên năng, chẳng lẽ hư không và ngươi mà thành lập
được cái xúc giác đó ư?
- Nên
biết, xúc giác và thân căn đều chẳng xứ sở, tức cái thân và xúc
giác hai xứ đều hư vọng, vốn chẳng phải tánh nhân duyên, cũng chẳng
phải tánh tự nhiên.
6. Ý CĂN VỚI
PHÁP TRẦN VỐN VÔ SANH.
- A Nan!
Ngươi thường dùng ý thức duyên theo ba tánh thiện, ác và vô ký, sanh khởi
pháp trần. Vậy pháp trần này từ nơi tâm ra, hay lìa tâm riêng có phương
sở?
- A Nan!
Nếu từ tâm ra thì pháp trần chẳng phải cảnh trần, chẳng phải là cái
sở duyên của tâm, làm sao thành xứ được?
- Nếu
lìa tâm riêng có phương sở, thì tự tánh của pháp trần là biết hay chẳng
biết? Biết tức gọi là tâm, tâm này lìa tâm ngươi thì chẳng phải pháp
trần của ngươi biết, đồng như tâm của người khác; nếu lìa tâm ngươi
lại còn có tâm biết, thì tâm ngươi thành hai sao? Nếu chẳng biết thì
pháp trần này đã chẳng phải sắc, thanh, hương, vị, ly, hợp, lạnh, nóng
và tướng hư không, thì phải ở chỗ nào? Hiện nay nơi sắc, không đều
chẳng thể nêu ra, chẳng lẽ trong thế gian lại có cái ở ngoài hư không
ư? Lại tâm chẳng phải sở duyên thì xứ từ đâu mà an lập?
- Nên
biết, pháp trần và tâm đều chẳng có xứ sở, tức ý căn và pháp trần
hai xứ đều hư vọng, vốn chẳng phải tánh nhân duyên, cũng chẳng phải
tánh tự nhiên.
THẬP
BÁT GIỚI
- Lại
nữa A Nan! Sao nói Thập Bát Giới vốn là Như Lai Tạng, cũng là diệu Tánh
Chơn Như?
l. NHÃN
CĂN, SẮC TRẦN, NHÃN THỨC GIỚI VỐN VÔ SANH
- A Nan!
Như ngươi đã rõ, nhãn căn và sắc trần làm duyên với nhau, sanh ra nhãn
thức. Vậy thức này là từ nhãn căn ra, lấy nhãn căn làm giới; hay từ sắc
trần ra, lấy sắc trần làm giới?
- A Nan,
nếu từ nhãn căn ra mà chẳng có Sắc Không thì chẳng thể phân biệt, dẫu
cho có cái thức của ngươi cũng chẳng dùng được. Sự thấy của ngươi
chẳng phải xanh, vàng, đỏ, trắng, chẳng thể nêu ra, vậy từ đâu để
lập giới?
- Nếu
từ sắc trần ra, hư không chẳng phải sắc trần thì thức ngươi phải diệt,
sao được biết tánh hư không? Nếu lúc sắc trần biến đổi, thức
ngươi cũng biết sắc trần biến đổi, mà thức ngươi chẳng biến, vậy
giới từ đâu mà an lập? Theo sự biến đổi là biến đổi, giới tướng
vốn chẳng có; chẳng biến đổi thì thường còn, thức đã từ sắc trần
ra, lẽ ra chẳng biết được chỗ hư không?
- Nếu
do căn trần cộng sanh cái giới ở giữa, khi căn trần hợp lại thì chẳng
thể lập giới, tức là lìa trung; khi lìa căn thì phải hợp trần, lìa trần
thì phải hợp căn, vậy thể tánh lẫn lộn, làm sao thành giới?
- Nên
biết, nhãn căn và sắc trần làm duyên với nhau, sanh nhãn thức giới, ba
chỗ đều không tức nhãn căn, sắc trần và nhãn thức giới, vốn chẳng
phải tánh nhân duyên, cũng chẳng phải tánh tự nhiên.
LƯỢC
GIẢI
Thập Bát
Giới này chỉ phá lục thức, nên nói Thức này chẳng từ Nhãn ra để làm
giới, vì thức chủ phân biệt, nếu chẳng có Sắc, Không thì chẳng thể
phân biệt. Cũng chẳng từ Sắc ra để làm giới, vì sắc có biến diệt,
thức chẳng biến đổi, nếu chỉ từ Sắc ra thì chẳng thể phân biệt hư
không. Cũng chẳng từ Nhãn và Sắc cộng sanh làm giới, vì nhãn thì có biết,
sắc thì vô tri, tri và vô tri hai cái đối nghịch, làm sao mà hợp? Nếu hợp
thì từ đâu mà lập giới? Giới chính giữa đã chẳng có, nên nói Lìa
Trung. Nếu nói lìa căn trần mà sanh thức, thì lìa căn phải hợp với trần,
lìa trần phải hợp với căn, vậy thức thuộc bên nào? Nên nói thể tánh
lẫn lộn, ba chỗ đều sai, giới làm sao an lập?
*****
2. NHĨ
CĂN, THANH TRẦN, NHĨ THỨC GIỚI VỐN VÔ SANH.
- A Nan!
Như ngươi đã rõ, nhĩ căn, thanh trần làm duyên với nhau, sanh ra nhĩ thức.
Vậy thức này từ nhĩ căn ra, lấy nhĩ căn làm giới; hay từ thanh trần
ra, lấy thanh trần làm giới?
- A Nan!
Nếu từ nhĩ căn ra, mà chẳng có hai tướng động tịnh thì chẳng thành
cái biết của nhĩ căn, tức chẳng có biết, biết còn chẳng có, vậy cái
thức là hình tướng gì?
- Nếu
do lỗ tai nghe thì lúc chẳng có động tịnh, cái nghe chẳng thành, chỉ có
hình tướng của lỗ tai, cũng như sắc trần tiếp xúc với thanh trần, cả
hai đều chẳng có thức để phân biệt thì nhĩ thức giới từ đâu mà lập?
- Nếu
từ thanh trần ra, nhĩ thức do thanh trần mà có, thì chẳng liên quan gì đến
cái nghe, chẳng nghe thì cũng chẳng biết tướng thanh trần ở đâu. Lại,
nếu nhĩ thức từ thanh trần ra dầu cho thanh trần do cái nghe mà có tướng,
thì cái nghe phải nghe được nhĩ thức, nếu chẳng nghe được thì chẳng
phải là giới, nếu nghe được thì thức cũng đồng như thanh trần, và thức
đã là sở nghe thì ai biết nghe cái thức? Còn nếu chẳng biết thì đồng
như cỏ cây. Chẳng lẽ thanh trần và cái nghe lẫn lộn, thành giới ở giữa?
Giới chính giữa đã chẳng có, tướng trong và ngoài từ đâu mà lập?
- Nên
biết, nhĩ căn, thanh trần làm duyên với nhau, sanh nhĩ thức giới, ba chỗ
đều không, tức nhĩ căn, thanh trần và nhĩ thức giới, vốn chẳng phải
tánh nhân duyên, cũng chẳng phải tánh tự nhiên.
3. TỶ CĂN,
HƯƠNG TRẦN, TỶ THỨC GIỚI VỐN VÔ SANH
- A Nan,
như ngươi đã rõ, tỷ căn, hương trần làm duyên với nhau, sanh ra tỷ thức.
Vậy thức này từ tỷ căn ra, lấy tỷ căn làm giới; hay từ hương trần
ra, lấy hương trần làm giới?
- A Nan!
Nếu từ tỷ căn ra, thì trong tâm ngươi lấy gì làm tỷ căn? Lấy cái mũi
bằng thịt hay lấy tánh ngửi biết?
- Nếu
lấy cái mũi bằng thịt này thì chất thịt thuộc thân căn, thân biết tức
là xúc giác, gọi là thân thì chẳng phải tỷ căn; gọi là xúc giác tức
là ngoại trần, vậy tỷ căn còn chẳng có tên gọi, làm sao lập giới?
- Nếu
lấy tánh ngửi biết làm tỷ căn, thì trong tâm ngươi lấy gì làm cái có
ngửi biết? Nếu lấy lỗ mũi bằng thịt này, thì cái biết của da thịt
là xúc trần chứ chẳng phải tỷ căn; nếu lấy hư không làm tánh ngửi
biết, thì hư không tự biết, còn da thịt lẽ ra chẳng biết, thế thì hư
không là ngươi, thân ngươi chẳng có biết thì hiện nay ngươi cũng chẳng
còn ở đây nữa.
- Nếu
lấy hương trần làm tánh ngửi biết, thì cái biết thuộc về hương trần,
có liên quan gì đến ngươi?
- Nếu
các mùi thơm thối ắt phải từ tỷ căn ra, thì mùi thơm, thối chẳng từ
cây y lan và cây chiên đàn ra, khi hai mùi đó chẳng đến, ngươi tự ngửi
tỷ căn xem là thơm hay thối? Thối thì chẳng thơm, thơm thì chẳng thối,
nếu cả hai đều ngửi được, thì một mình ngươi phải có hai tỷ căn,
và nay hỏi đạo với ta phải có hai A Nan, vậy ai là thể của ngươi? Còn
nếu tỷ căn là một, thơm thối không hai, thì thối đã thành thơm, thơm
phải thành thối, hai tánh đã chẳng có, giới từ đâu lập?
- Lại
như con mắt có thấy mà chẳng tự thấy mắt. Cũng vậy, nếu thức do
hương trần ra, thì đáng lẽ chẳng biết được hương trần. Nếu biết
được thì chẳng phải do hương trần ra; nếu chẳng biết thì lại chẵng
phải là tỷ thức.
- Hương
trần chẳng phải nhờ ngửi biết mới có thì cái giới của hương trần
chẳng thành; thức chẳng biết hương trần thì giới chẳng thể do hương
trần mà lập, đã chẳng có giới chính giữa thì chẳng thành trong ngoài,
và tất cả những gì ngửi được đều là hư vọng.
- Nên
biết, tỷ căn, hương trần làm duyên với nhau, sanh tỷ thức giới, ba chỗ
đều không, tức tỷ căn, hương trần, tỷ thức giới, vốn chẳng phải tánh
nhân duyên, cũng chẳng phải tánh tự nhiên.
4. THIỆT CĂN,
VỊ TRẦN, THIỆT THỨC GIỚI VỐN VÔ SANH
- A Nan!
Như ngươi đã rõ, thiệt căn, vị trần làm duyên với nhau, sanh ra thiệt
thức, vậy thức này từ thiệt căn ra, lấy thiệt căn làm giới; hay từ vị
trần ra, lấy vị trần làm giới?
- A Nan!
Nếu từ thiệt căn ra, thì các thứ trên thế gian như mía ngọt, mơ chua,
hoàng liên đắng, muối mặn, tế tân, gừng, quế thì cay, tất cả đều
chẳng mùi vị, ngươi tự nếm lưỡi là ngọt hay đắng? Nếu tánh của
thiệt căn là đắng thì ai biết nếm thiệt căn? Thiệt căn chẳng tự nếm
thì lấy gì để biết? Tánh của thiệt căn chẳng phải đắng, vị trần
cũng chẳng tự ra, làm sao lập giới?
- Nếu
từ vị trần ra, thức đã là mùi vị thì cũng đồng như thiệt căn, chẳng
thể tự nếm, làm sao biết được là mùi vị hay chẳng phải mùi vị? Lại
các mùi vị chẳng từ một vật mà ra, mùi vị đã do nhiều thứ sanh ra,
thì thức cũng phải có nhiều thể. Thể của thức nếu một, ắt phải do
một vị trần sanh ra, thì khi các vị mặn, ngọt, chua, cay hòa hợp cùng
sanh, các tướng khác nhau biến đổi thành một mùi vị thì chẳng thể
phân biệt; phân biệt đã không thì chẳng gọi là thức, làm sao còn gọi
là thiệt thức giới? Chẳng lẽ hư không lại sanh ra cái thức của ngươi?
Nếu thiệt căn và vị trần hòa hợp mà sanh, nơi giữa vốn chẳng có tự
tánh thì giới từ đâu mà lập?
- Nên
biết, thiệt căn, vị trần làm duyên với nhau, sanh thiệt thức giới, ba
chỗ đều không, tức thiệt căn, vị trần, thiệt thức giới, vốn chẳng
phải tánh nhân duyên, cũng chẳng phải tánh tự nhiên.
5. THÂN CĂN,
XÚC TRẦN, THÂN THỨC GIỚI VỐN VÔ SANH
- A Nan,
như ngươi đã rõ, thân căn, xúc trần làm duyên với nhau, sanh ra thân thức.
Vậy thức này từ thân căn ra, lấy thân căn làm giới; hay từ xúc trần
ra, lấy xúc trần làm giới?
- A Nan!
Nếu từ thân căn ra, ắt chẳng có hai duyên ly và hợp, chẳng có ly hợp
thì thân căn làm sao biết được? Nếu từ xúc trần ra, ắt chẳng phải
thân căn của ngươi, vậy có ai chẳng có thân mà biết ly và hợp ư?
- A Nan!
Nếu vật chẳng xúc giác, thân biết có xúc, biết thân tức là xúc, biết
xúc tức là thân, tức xúc chẳng phải thân, tức thân chẳng phải xúc,
hai tướng thân căn và xúc trần vốn chẳng xứ sở, hợp thân tức là tự
thể của thân, lìa thân tức như tướng hư không, trong và ngoài chẳng
thành thì chính giữa từ đâu lập? Giữa chẳng thể lập thì trong ngoài
tánh không, vậy thức ngươi từ đâu mà lập?
- Nên
biết thân căn, xúc trần làm duyên với nhau, sanh thân thức giới, ba chỗ
đều không, tức thân căn, xúc trần và thân thức giới, vốn chẳng phải
tánh nhân duyên, cũng chẳng phải tánh tự nhiên.
6. Ý CĂN,
PHÁP TRẦN, Ý THỨC GIỚI VỐN VÔ SANH
- A Nan!
Như ngươi đã rõ, ý căn, pháp trần làm duyên với nhau, sanh ra ý thức. Vậy
thức này từ ý căn ra, lấy ý căn làm giới; hay từ pháp trần ra, lấy
pháp trần làm giới?
- A Nan!
Nếu từ ý căn ra, thì trong ý ngươi ắt phải có suy tư mới phát minh được
ý ngươi; nếu chẳng suy tư thì ý chẳng thể sanh, lìa duyên thì chẳng có
hình tướng, vậy thức dùng để làm gì? Thức của ngươi với sự suy tư
và tánh hiểu biết là đồng hay khác? Nếu đồng với ý tức là ý căn,
sao nói từ ý căn ra? Nếu khác với ý thì chẳng phải ý căn, chẳng phải
ý căn thì không có năng biết, năng không ắt sở cũng không, nếu không
có sở biết thì sao nói từ ý căn ra? Nếu có sở biết thì làm sao biết
ý căn? Vậy hai tánh đồng và dị đã chẳng có thì giới từ đâu lập?
- Nếu
từ pháp trần ra, thì các pháp trong thế gian chẳng ngoài ngũ trần, ngươi
hãy xét xem, các pháp sắc, thanh, hương, vị, xúc đều có tướng rõ ràng
để đối với ngũ căn, chẳng thuộc phạm vi của ý căn, nếu thức
ngươi nhất định từ pháp trần ra, thì ngươi hãy xét kỹ hình tướng của
mỗi pháp như thế nào? Nếu lìa sắc, không, thông, nghẽn, ly, hợp và
sanh, diệt, ngoài các tướng này chẳng có sở đắc, sanh thì các pháp sắc,
không cùng sanh, diệt thì các pháp sắc, không cùng diệt, vậy cái nhân
sanh ra đã không, làm sao có thức? Thức đã chẳng có, giới từ đâu lập?
- Nên
biết ý căn, pháp trần làm duyên với nhau sanh ra ý thức giới, ba chỗ đều
không, tức ý căn, pháp trần, ý thức giới vốn chẳng phải tánh nhân
duyên, cũng chẳng phải tánh tự nhiên.
A Nan bạch
Phật:
- Như
Lai thường giảng về nhân duyên hòa hợp rằng: Tất cả các thứ biến
hóa trên thế gian đều do tứ đại hòa hợp mà sanh”, sao Như Lai lại bác
bỏ cả hai nghĩa nhân duyên và tự nhiên? Nay con chẳng biết nghĩa này thế
nào, xin Phật thương xót, khai thị pháp liễu nghĩa chẳng hý luận của
trung đạo cho con và chúng sanh được rõ.
Lúc bấy
giờ, Thế Tôn bảo A Nan:
- Trước
đây, ngươi nhàm chán các pháp Tiểu Thừa Thanh Văn, Duyên Giác, phát tâm cầu
đạo Vô Thượng Bồ Đề nên ta vì ngươi khai thị Đệ Nhất Nghĩa Đế,
sao ngươi lại còn đem những hý luận của thế gian, vọng tưởng cho là
nhân duyên mà tự ràng buộc? Ngươi dù học rộng nghe nhiều, như người
chỉ dùng miệng nói thuốc, khi thuốc thật hiện tiền thì lại chẳng biết,
Như Lai gọi là thật đáng thương xót. Nay ngươi hãy nghe kỹ, ta sẽ vì ngươi
khai thị từng lớp một, cũng khiến những người tu đại thừa sau này
thông đạt được thật tướng.
A Nan
yên lặng kính vâng thánh chỉ của Phật.
- A Nan!
Như ngươi đã nói, tứ đại hòa hợp sanh ra các thứ biến hóa trên thế
gian. A Nan, nếu thể tánh của tứ đại chẳng phải hòa hợp thì chẳng thể
lẫn lộn nhau, cũng như hư không, chẳng thể hòa hợp với các sắc tướng;
nếu là hòa hợp thì đồng như biến hóa, đầu đuôi duyên nhau, sanh diệt
tương tục, sanh rồi diệt, diệt rồi sanh, sanh sanh diệt diệt như vòng lửa
quay tròn. A Nan, cũng như nước thành băng, băng lại thành nước, chẳng hề
ngừng nghỉ.
THẤT
ĐẠI
l. TÁNH ĐỊA
ĐẠI VỐN VÔ SANH
- Ngươi
xem tánh Địa, thô là đại địa, tế là vi trần, cho đến cực vi là lân
hư trần, là sắc tướng nhỏ tột, nếu phân tách nữa thì thành tánh hư
không.
- A Nan,
nếu cái lân hư trần đó tách được thành hư không, thì hư không cũng
sanh được sắc tướng. Nay ngươi hỏi rằng, do hòa hợp mà sanh các tướng
biến hóa trên thế gian, thì ngươi hãy xét, cái lân hư trần này phải
dùng bao nhiêu hư không hợp lại mới có? Chẳng lẽ lân hư trần hợp thành
lân hư trần? Lại lân hư trần đã tách thành hư không, thì dùng bao nhiêu
sắc tướng hợp lại mới được thành hư không? Nếu lúc hợp sắc, sắc
chẳng phải hư không; nếu lúc hợp không, hư không chẳng phải là sắc, sắc
còn có thể tách ra được, chứ hư không làm sao mà hợp?
- Ngươi
vốn chẳng biết, trong Như Lai Tạng (Tự tánh), tánh Sắc chơn Không (thể
tánh của Sắc chẳng phải thật, tức là Chơn Không), tánh Không chơn Sắc
(thể tánh của Không chẳng phải thật, tức là Chơn Sắc), tự tánh vốn
thanh tịnh, đầy khắp mười phương pháp giới, tùy theo mức độ hiểu biết
của tâm chúng sanh tạo thành nghiệp, và nương theo nghiệp ấy biến hiện
các cảnh giới hiện hữu. Người thế gian chẳng biết những hiện tượng
đó chỉ là mở mắt chiêm bao, lại mê lầm cho là nhân duyên và tự
nhiên, ấy đều là do tâm thức phân biệt suy lường. Phàm là lời nói đều
chẳng phải nghĩa thật.
2. TÁNH HỎA
ĐẠI VỐN VÔ SANH
- A Nan!
Tánh Hỏa chẳng có tự thể, nhờ các trợ duyên mà phát sanh. Ngươi xem các
nhà, khi muốn nhúm lửa nấu cơm thì cầm tấm kiếng đưa dưới ánh sáng
mặt trời mà lấy lửa.
- A Nan!
Cái gọi là hòa hợp, cũng như ta cùng ngươi và 1250 vị Tỳ Kheo, nay hợp
thành một chúng; chúng dù là một, xét về căn bản thì mỗi người đều
có thân riêng biệt, có tên gọi và họ hàng của mình, như Xá Lợi Phất
thuộc dòng Bà La Môn, Ưu Lâu Tần Loa thuộc dòng Ca Diếp Ba, cho đến
ngươi thì thuộc dòng họ Cù Đàm.
- A Nan!
Nếu tánh lửa này do hòa hợp mà có, thì khi người cầm kiếng lấy lửa
nơi ánh sáng mặt trời, lửa này từ trong kiếng ra, từ bùi nhùi ra, hay từ
mặt trời ra?
- A Nan!
Nếu lửa từ mặt trời ra, đốt được bùi nhùi trong tay người ấy, thì
những rừng cây mà ánh sáng mặt trời chiếu qua, lẽ ra đều bị đốt cả.
Nếu từ trong kiếng ra, có thể đốt cháy bùi nhùi, sao cái kiếng lại
không chảy? Cả cái tay người cầm kiếng còn chẳng thấy nóng thì làm
sao kiếng lại chảy được? Nếu do bùi nhùi ra thì cần gì ánh sáng mặt
trời với kiếng tiếp xúc nhau rồi mới có lửa?
- Ngươi
lại xét kỹ, kiếng do tay cầm, mặt trời thì ở trên không, còn bùi nhùi
thì từ đất sanh ra, vậy lửa từ phương nào mà đi đến chỗ này? Mặt
trời và kiếng cách xa nhau, chẳng hòa chẳng hợp, chẳng lẽ tánh lửa khi
không tự có?
- Ngươi
còn chẳng biết, trong Như Lai Tạng, tánh hỏa chơn không, tánh không chơn hỏa,
tự tánh vốn thanh tịnh, đầy khắp mười phương pháp giới, tùy theo mức
độ hiểu biết của tâm chúng sanh tạo thành nghiệp và nương theo nghiệp
ấy biến hiện các cảnh giới hiện hữu. A Nan nên biết, người thế gian
ở nơi này cầm kiếng thì nơi này bốc lửa; nếu khắp pháp giới đều cầm
kiếng thì khắp pháp giới bốc lửa, lửa cháy khắp thế gian, đâu có xứ
sở, chỉ tùy theo nghiệp thức của chúng sanh mà biến hiện. Người thế
gian chẳng biết lại mê lầm cho là tánh nhân duyên và tự nhiên ấy đều
là do tâm thức phân biệt suy lường. Phàm là lời nói đều chẳng phải
nghĩa thật.
3. TÁNH THỦY
ĐẠI VỐN VÔ SANH
- A Nan!
Tánh Thủy chẳng định, ngưng và chảy không chừng. Như trong thành Thất
La Phiệt, các ông Ca Tỳ La, Chước Ca La và các nhà đại huyễn thuật Bát
Đầu Ma Ha Tát Đa, khi muốn cầu Thái Âm Tinh để hòa các thuốc huyễn thuật,
thì các ông ấy ở giữa đêm trăng sáng, tay cầm hạt châu, hứng nước
dưới ánh trăng. Vậy nước này từ hạt châu ra, từ hư không ra, hay từ
mặt trăng ra?
- A Nan!
Nếu từ mặt trăng ra, ánh trăng đã có thể từ phương xa làm cho hạt
châu chảy nước, thì những rừng cây mà ánh trăng chiếu qua, lẽ ra đều
phải chảy nước. Nếu chảy nước thì khỏi đợi hạt châu mới có nước
chảy; nếu không chảy nước thì rõ ràng nước chẳng phải từ mặt
trăng ra. Nếu từ hạt châu ra, thì trong hạt châu phải thường chảy nước,
đâu cần đợi ánh trăng trong lúc nửa đêm? Nếu từ hư không ra thì hư
không vô tận, nước cũng vô biên, vậy từ cõi người đến cõi Trời đều
bị chìm ngập cả, làm sao lại có các loài ở dưới nước, trên bờ và
trên không?
- Ngươi
hãy xét kỹ, mặt trăng ở trên trời, hạt châu ở nơi tay, còn mâm đựng
hạt châu hứng nước thì do người đặt ra, vậy nước từ phương nào
mà chảy đến đây? Mặt trăng và hạt châu cách xa nhau, chẳng hòa chẳng
hợp, chẳng lẽ nước khi không tự có?
- Ngươi
còn chẳng biết, trong Như Lai Tạng, tánh thủy chơn không, tánh không chơn
thủy, tự tánh vốn thanh tịnh, cùng khắp mười phương pháp giới, tùy
theo mức độ hiểu biết của tâm chúng sanh tạo thành nghiệp, và nương
theo nghiệp ấy biến hiện các cảnh giới hiện hữu. Hễ nơi này cầm hạt
châu thì nơi này chảy nước; khắp pháp giới cầm hạt châu thì khắp
pháp giới chảy nước. Tánh thủy cùng khắp thế gian, đâu có xứ sở, chỉ
theo nghiệp thức, của chúng sanh mà biến hiện. Người thế gian chẳng biết
lại mê lầm cho là tánh nhân duyên và tự nhiên, ấy đều là do tâm thức
phân biệt suy lường. Phàm là lời nói đều chẳng phải nghĩa thật.
4. TÁNH
PHONG ĐẠI VỐN VÔ SANH
- A Nan!
Tánh Phong chẳng có tự thể, động tịnh không chừng.
- Ngươi
thường ở nơi chúng mà sửa áo, chéo áo Tăng Già Lê chạm đến người bên
cạnh thì có chút gió phất qua mặt người kia, vậy gió này từ chéo áo
Cà Sa ra, từ hư không ra, hay từ mặt người kia ra?
- A Nan!
Nếu gió từ chéo áo Cà Sa ra thì ngươi đã mặc luôn cả gió, lẽ ra cái
áo phải tung bay ra, rời khỏi thân ngươi. Nay ta rũ áo ở trong Hội này,
ngươi hãy xem cái áo ta, gió núp ở chỗ nào? Chẳng lẽ trong áo lại có
chỗ chứa gió ư?
- Nếu
gió từ hư không ra, khi cái áo ngươi chẳng động, thì sao lại chẳng phất?
Tánh hư không thường trụ thì gió phải thường sanh, vậy lúc chẳng gió,
hư không phải diệt; gió diệt còn có thể thấy được, hư không diệt
thì là hình tướng gì? Nếu có sanh diệt thì chẳng gọi là hư không, đã
gọi là hư không thì làm sao lại có gió ra?
- Nếu
gió từ mặt người bị phất sanh ra, thì đã từ mặt người đó ra, lẽ
ra phải phất lại ngươi, sao tự ngươi sửa áo mà phất ngược lại người
kia?
-
Ngươi hãy xét kỹ; sửa áo do ngươi, cái mặt thì thuộc người kia, hư không
thì vắng lặng chẳng lay động, vậy gió từ phương nào dong ruổi đến
đây? Tánh gió và tánh hư không khác nhau, chẳng hòa chẳng hợp, chẳng lẽ
tánh gió khi không tự có ư?
-
Ngươi còn chẳng biết, trong Như Lai Tạng, tánh phong chơn không, tánh không
chơn phong, tự tánh vốn thanh tịnh, cùng khắp mười phương pháp giới,
tùy theo mức độ hiểu biết của tâm chúng sanh tạo thành nghiệp, và nương
theo nghiệp ấy, biến hiện các cảnh giới hiện hữu. A Nan, như một mình
ngươi hơi động cái áo thì có chút gió ra, khắp pháp giới đều phất thì
khắp pháp giới đều ra gió, tánh phong đầy khắp thế gian, đâu có xứ sở,
chỉ theo nghiệp thức của chúng sanh mà biến hiện. Người thế gian chẳng
biết, lại mê lầm cho là tánh nhân duyên và tự nhiên, ấy đều là do
tâm thức phân biệt suy lường. Phàm là lời nói đều chẳng phải nghĩa
thật.
5. TÁNH
KHÔNG ĐẠI VỐN VÔ SANH
- A Nan!
Tánh Không vô hình, nhờ sắc tướng mới được hiển bày. Như trong thành
Thất La Phiệt, chỗ cách xa sông, những dòng Sát Lỵ, Bà La Môn, Tỳ Xá,
Thủ Đà, Phả La Đọa, Chiên Đà La v.v... khi dựng nhà xong, đào giếng lấy
nước, đào ra một thước đất thì có một thước hư không; như vậy cho
đến đào ra một trượng đất thì lại được một trượng hư không, hư
không sâu hay cạn là tùy theo đất đào ra được nhiều hay ít. Vậy hư không
này từ đào đất ra, do đào mà có, hay vô nhân tự sanh?
- A Nan!
Nếu hư không vô nhân tự sanh, thì khi chưa đào đất, sao nơi đó lại chẳng
vô chướng ngại, mà chỉ thấy đất liền, chẳng thấy trống rỗng?
- Nếu
từ đào đất ra, thì khi đất ra, phải thấy hư không vào; nếu đất ra
trước mà không thấy hư không vào, thì sao nói hư không từ đào đất mà
ra? Nếu chẳng ra vào thì hư không với đất vốn chẳng có khác, chẳng
khác tức là đồng, thì lúc đào đất ra, hư không sao chẳng ra? Nếu do đào
mà có, thì phải đào ra hư không, chứ chẳng phải đào ra đất; nếu chẳng
do đào mà có, thì làm sao lại thấy hư không?
- Ngươi
hãy xét kỹ, đào do tay người vận động, đất theo sự đào mà dời chỗ,
vậy hư không từ đâu mà ra? Đào thì có thật chất, hư không thì trống
rỗng, chẳng tác dụng với nhau, chẳng hòa chẳng hợp, chẳng lẽ hư không
khi không tự ra?
- Vậy,
tánh hư không cùng khắp, vốn chẳng lay động. Nên biết hiện tiền địa,
thủy, hỏa, phong và hư không gọi là Ngũ Đại, tánh chất viên dung, đều
là Như Lai Tạng, vốn chẳng sanh diệt.
- A Nan!
Tâm ngươi mê muội, chẳng ngộ được tứ đại vốn là Như Lai Tạng,
ngươi hãy xem hư không là ra hay vào; hoặc chẳng ra vào? Ngươi còn chẳng
biết trong Như Lai Tạng, tánh giác chơn không, tánh không chơn giác, tự
tánh vốn thanh tịnh, cùng khắp pháp giới, tùy theo mức độ hiểu biết của
tâm chúng sanh tạo thành nghiệp, và nương theo nghiệp ấy biến hiện các
cảnh giới hiện hữu.
- A Nan,
như đào một giếng thì ra một giếng hư không, vậy mười phương hư không
cũng như thế, tánh Không cùng khắp mười phương, đâu có xứ sở, chỉ
theo nghiệp thức của chúng sanh mà biến hiện. Người thế gian chẳng biết,
lại mê lầm cho là tánh nhân duyên và tự nhiên, ấy đều là do tâm thức
phân biệt suy lường. Phàm là lời nói đều chẳng phải nghĩa thật.
6. TÁNH KIẾN
ĐẠI VỐN VÔ SANH
- A Nan!
Bổn kiến, Bổn giác vốn chẳng có năng tri sở tri, vì Sắc và Không mới
có lập năng sở. Như ngươi hôm nay ở vườn Kỳ Đà, ngày sáng đêm tối,
nếu nửa đêm có trăng thì sáng, không trăng thì tối, do kiến tinh phân biệt
nên có sáng và tối. Vậy kiến này với tướng sáng, tối và hư không,
là một thể hay chẳng phải một thể? Hoặc đồng, chẳng đồng? Hoặc khác,
chẳng khác?
- A Nan!
Nếu cái kiến này cùng với sáng, tối, hư không vốn là một thể, thì
sáng và tối hai tướng nghịch nhau, khi sáng chẳng tối, khi tối chẳng
sáng. Nếu cùng với tối đồng một thể thì khi sáng, cái kiến biến mất,
hễ cùng với sáng đồng một thể, thì khi tối, cái kiến ấy phải diệt,
đã diệt thì lấy gì để thấy sáng thấy tối? Nếu sáng tối khác nhau,
kiến chẳng sanh diệt thì đâu có thể nói là một thể được?
- Nếu
cái kiến này cùng với sáng tối chẳng phải một thể, thì ngươi lìa
sáng, tối và hư không, phân tách cái kiến tinh xem là hình tướng gì? Lìa
sáng, tối và hư không thì kiến tinh đồng như lông rùa sừng thỏ. Sáng,
tối, hư không ba thứ đều khác biệt, vậy từ đâu mà lập kiến tinh?
Sáng, tối nghịch nhau, làm sao nói đồng được? Lìa ba thứ vốn chẳng
có, làm sao nói khác được? Hư không và kiến tinh vốn chẳng có ranh giới,
làm sao nói chẳng đồng? Thấy sáng thấy tối, sở kiến thay đổi, làm
sao nói chẳng khác?
- Ngươi
cần phải xem xét vi tế kỹ càng, xét tới cứu cánh triệt để. Sáng do mặt
trời, tối do đêm không trăng, thông thuộc về hư không, nghẽn thuộc về
đại địa, kiến tinh có giác, hư không vô tri, chẳng hòa chẳng hợp, vậy
kiến tinh từ đâu mà ra? Chẳng lẽ khi không tự ra?
- Nên
biết Kiến, Văn, Giác, Tri, thể tánh viên mãn cùng khắp mọi nơi, vốn chẳng
lay động, với hư không vô biên chẳng động, và địa, thủy, hỏa, phong,
lay động, cùng gọi là Lục Đại, thể tánh viên dung, đều là Như Lai Tạng,
vốn chẳng sanh diệt.
- A Nan!
Ngươi đánh mất tự tánh, chẳng ngộ kiến, văn, giác, tri của ngươi vốn
là Như Lai Tạng. Ngươi hãy xem cái kiến, văn, giác, tri này là sanh hay diệt,
là đồng hay dị, là chẳng sanh diệt hay chẳng đồng dị? Ngươi còn chẳng
biết, trong Như Lai Tạng, tánh kiến giác minh, giác tinh minh kiến (cái bổn
kiến là tự tánh vốn giác vốn minh, cái tinh thể của bổn giác vốn minh
vốn kiến), vốn tự nhiên thanh tịnh, cùng khắp pháp giới, tùy theo mức
độ hiểu biết của tâm chúng sanh tạo thành nghiệp, và nương theo nghiệp
ấy mà biến hiện các cảnh giới hiện hữu. Như một “kiến tinh” thấy
cùng pháp giới, cho đến tai nghe, mũi ngửi, miệng nếm, thân xúc, ý biết,
sự diệu dụng rõ ràng viên mãn, cùng khắp mười phương pháp giới, đâu
có xứ sở, chỉ theo nghiệp thức của chúng sanh biến hiện. Người thế
gian chẳng biết, lại mê lầm cho là tánh nhân duyên và tự nhiên, ấy đều
do tâm thức phân biệt suy lường. Phàm là lời nói đều chẳng phải
nghĩa thật.
7. TÁNH THỨC
ĐẠI VỐN VÔ SANH
- A Nan!
Tánh của Thức vốn chẳng có nguồn gốc, duyên theo sáu thứ căn trần hư
vọng mà sanh. Nay ngươi hãy xem khắp thánh chúng trong hội này khi mới
dùng con mắt lướt qua, chưa khởi phân biệt thì thấy chúng chỉ như bóng
tượng trong gương, rồi tâm thức của ngươi theo thứ tự phân biệt đây
là Văn Thù, đây là Phú Lâu Na, rồi tới Mục Kiền Liên, Tu Bồ Đề, Xá
Lợi Phất v.v...Vậy sự biết của thức này từ kiến tinh ra, từ sắc tướng
ra, từ hư không ra, hay khi không vô nhân mà ra?
- A Nan!
Giả sử thức của ngươi từ kiến tinh ra, nếu chẳng có sáng tối và sắc
không, thì chẳng có kiến tinh, kiến tinh còn chẳng có, vậy thức từ đâu
mà ra?
- Nếu
thức của ngươi từ sắc tướng ra, chẳng từ kiến tinh ra, thì chẳng thấy
sáng, cũng chẳng thấy tối, sáng tối đã chẳng thấy tức chẳng có sắc
không, sắc tướng kia còn chẳng có thì thức do đâu mà ra?
- Nếu
từ hư không ra, chẳng phải sắc tướng, cũng chẳng phải kiến tinh. Nếu
chẳng phải kiến tinh thì chẳng thể phân biệt, tự nhiên không thể biết
được các tướng sáng tối và sắc không. Nếu chẳng phải sắc tướng
thì sở duyên diệt mất, vậy kiến, văn, giác, tri chẳng có chỗ an lập.
Giữa hai thứ chẳng phải kể trên, nếu “không” thì thức đồng như chẳng
có; nếu “có” thì thức đồng như các vật, dẫu cho có thức của ngươi
cũng thành vô dụng.
LƯỢC
GIẢI
Hư không
vô hình, vốn chẳng có bản thể, nếu tâm thức từ hư không ra thì cũng
giống như hư không, chẳng có bản thể để nương tựa, tức là thức chẳng
phải sắc tướng, cũng chẳng phải kiến tinh. Giữa hai thứ chẳng phải kể
trên, nếu cho là “không bản thể” thì thức đồng như không có; nếu
cho là “có bản thể” thì thức đồng như các vật; vật thì vô tri, chẳng
có tánh phân biệt, vậy dẫu cho có thức cũng thành vô dụng.
*****
- Nếu
khi không vô nhân mà ra, thì sao chẳng cho mặt trời là mặt trăng?
-
Ngươi hãy suy xét kỹ càng, cái thấy phải nhờ mắt ngươi, sắc tướng là
cảnh của tiền trần; những gì có tướng mới thành có, chẳng tướng
ắt thành không, như vậy thức từ đâu mà ra?
- Thức
thì linh động, kiến tinh thì trong lặng, chẳng hòa chẳng hợp, kiến, văn,
giác, tri đều như thế, chẳng lẽ thức khi không tự ra?
- Nếu
thức này vốn chẳng từ chỗ nào ra, sự dụng của kiến, văn, giác, tri
trạm nhiên viên mãn, tánh chẳng năng sở. Vậy địa, thủy, hỏa, phong,
hư không và bổn kiến, bổn thức, gọi là Thất Đại, thể tánh chơn thật
viên dung, ấy đều là Như Lai Tạng, vốn chẳng sanh diệt.
- A Nan!
Tâm ngươi vọng chấp, chẳng ngộ kiến, văn, giác, tri, vốn là Như Lai Tạng,
ngươi hãy xét sáu chỗ tâm thức này là đồng hay dị, là có hay không,
là chẳng đồng dị hay chẳng có không?
- Ngươi
còn chẳng biết, trong Như Lai Tạng, tánh thức minh tri, giác minh chơn thức
(tánh của bổn thức rõ ràng chơn tri, bổn giác vốn sáng tỏ là giác
minh, phân biệt mà chẳng năng sở đối đãi là chân thức), diệu giác trạm
nhiên, như như bất động, chẳng thể nghĩ lường được, đầy trùm pháp
giới, hiển bày khắp mười phương hư không đâu có xứ sở, tùy theo nghiệp
của chúng sanh biến hiện các cảnh giới hiện hữu. Người thế gian chẳng
biết, lại mê lầm cho là tánh nhân duyên và tự nhiên, ấy đều là do
tâm thức phân biệt suy lường. Phàm là lời nói đều chẳng phải nghĩa
thật.Bấy giờ, A Nan và đại chúng được sự khai thị vi diệu của Phật,
thân tâm phẳng lặng, chẳng còn ngăn ngại, mỗi mỗi tự biết tâm thức
cùng khắp mười phương, thấy mười phương hư không như xem các vật
trong bàn tay; tất cả vật tượng trên thế gian đều vốn là tánh Bồ Đề
sáng suốt của diệu tâm. Tâm tánh tròn đầy, cùng khắp mười phương,
xem lại cái thân của cha mẹ sanh ra, như mảy bụi lửng lơ trong mười
phương hư không thoạt còn thoạt mất; như một bọt nước trôi trong biển
cả, chẳng biết sanh diệt từ đâu. Rõ ràng tự biết được cái bổn lai
thường trụ chẳng diệt của diệu tâm, được pháp chưa từng có, nên chắp
tay lễ Phật và nói kệ tán thán Phật rằng:
- Diệu
trạm tổng trì bất động tôn,
- Thủ Lăng
Nghiêm Vương thế hy hữu.
- Tiếu
ngã ức kiếp điên đảo tưởng.
- Bất lịch
tăng kỳ hoạch pháp thân.
- Nguyện
kim đắc quả thành Bửu Vương
- Hườn
độ như thị hằng sa chúng.
- Tương
thử thâm tâm phụng trần sát,
- Thị tắc
danh vi báo Phật ân.
- Phục
thỉnh Thế Tôn vi chứng minh,
- Ngũ
trược ác thế thệ tiên nhập.
- Như nhất
chúng sanh vị thành Phật,
- Chung bất
ư thử thủ nê hoàn,
- Đại hùng
đại lực đại từ bi,
- Hy cánh
thẩm trừ vi tế hoặc.
- Linh
ngã tảo đăng vô thượng giác,
- Ư thập
phương giới tọa đạo tràng,
- Thuấn
Nghĩa Đa tánh khả tiêu vong,
- Thước
Ca Ra tâm vô động chuyển.
Dịch
nghĩa:
- Trong lặng
vạn năng chẳng động tịnh (l)
- Lăng
Nghiêm Đại Định đời hy hữu (2)
- Tiêu
điên đảo tưởng từ vô thỉ,
- Chẳng
nhọc nhiều kiếp được Pháp thân.
- Nguyện
nay đắc quả thành Chánh Giác,
- Độ
thoát chúng sanh như hằng sa.
- Hết lòng
phụng sự vô số cõi,
- Thế mới
gọi là đền ơn Phật,
- Cúi xin
Thế Tôn chứng minh cho,
- Ngũ
trược ác thế nguyện vào trước,
- Nếu một
chúng sanh chưa thành Phật,
- Quyết
chẳng tự mình chứng Niết Bàn,
- Đại hùng
đại lực đại từ bi,
- Mong dứt
trừ tập khí vi tế.
- Khiến
con mau đến Vô Thượng Giác,
- Mười
phương thế giới tọa đạo tràng.
- Dẫu
cho hư không bị tiêu mất,
- Bổn
tâm kiên cố chẳng lay động.
GHI
CHÚ:
(1)
Trong lặng vạn năng chẳng động tịnh.
Tại
sao “Diệu trạm tổng trì bất động tôn” dịch là “Trong lặng vạn năng
chẳng động tịnh”?
Chữ
“Trạm” nghĩa là trong lặng chẳng động, nhưng chưa phải là “Diệu Trạm”;
chẳng động chẳng tịnh cũng chẳng trụ nơi chẳng động tịnh, mới được
gọi là “Diệu Trạm”.
Tổng
nhất thiết pháp, trì nhất thiết nghĩa, tổng trì tất cả pháp nghĩa, nên
nói là “Vạn Năng” vậy.
(2) Lăng
Nghiêm Đại Định đời hy hữu:
Tại
sao “Thủ Lăng Nghiêm Vương” dịch là “Lăng Nghiêm Đại Định”? Vì
Thủ Lăng Nghiêm chỉ là tên của Kinh, Kinh đã phổ biến trên đời thì chẳng
phải là hy hữu, cần phải theo đó tu chứng được Đại Định mới là
hy hữu.
Có nhập
định, xuất định, chưa phải là “Đại Định”,”Đại Định” thì
chẳng có xuất nhập, lúc đang náo động vẫn là Định, nên gọi là Đại
Định, vậy mới được làm vua trong tất cả định (Thủ Lăng Nghiêm Vương).
- ~~oOo~~