heo đã chứng quả A-la-hán, đã hết mọi phiền não, đã
trút bỏ được mọi gánh nặng, đã thành tựu được trí tuệ và giải
thoát. Lại có những vị đã cắt được năm sợi dây ràng buộc đầu, chứng
được quả Bất Hoàn, sẽ không còn trở lại luân hồi; có những vị đã
cắt bỏ được ba sợi dây ràng buộc đầu, chứng quả Nhứt Hoàn, hàng
phục được phần thô của các phiền não tham, sân, si và chỉ cần trở lại
một lần; có những vị đã cắt bỏ được ba sợi dây ràng buộc đầu,
chứng quả Dự Lưu, đang vững chãi đi về quả vị giác ngộ; có vị
đang thực tập bốn pháp quán niệm, có vị đang thực tập bốn pháp
siêng năng chân chánh, có vị đang thực tập bốn pháp sung túc như ý, có
vị đang thực tập năm căn, có vị đang thực tập năm lực, có vị đang
thực tập bảy yếu tố giác ngộ, có vị đang thực tập tám chánh đạo,
có vị đang thực tập tâm từ, có vị đang thực tập tâm bi, có vị đang
thực tập tâm hỷ, có vị đang thực tập tâm xả, có vị đang thực tập
chín pháp quán tưởng, có vị đang thực tập quán vô thường. Lại có những
vị khác đang thực tập quán niệm hơi thở. O
"Này các vị, phép quán niệm hơi thở, nếu được phát
triển và thực tập liên tục sẽ đem lại những thành quả và lợi lạc
lớn, có thể làm thành tựu bốn lĩnh vực quán niệm; bốn lĩnh vực quán
niệm nếu được phát triển và thực tập liên tục sẽ làm thành tựu bảy
yếu tố giác ngộ; bảy yếu tố giác ngộ nếu được phát triển và thực
tập liên tục sẽ đưa tới trí huệ và giải thoát. O
"Làm thế nào để phát triển và thực tập liên tục
phép quán niệm hơi thở, để phép này mang lại những thành quả và lợi
lạc lớn?
"Này các vị, hành giả đi vào rừng hoặc tới một gốc
cây, nơi vắng vẻ, ngồi xuống trong tư thế hoa sen, giữ thân cho thẳng
và đặt vững chánh niệm trước mặt mình. Thở vào, người ấy biết rằng
mình thở vào, thở ra người ấy biết rằng mình thở ra. O
Thở vào một hơi dài, người ấy biết: ta đang thở vào một
hơi dài. Thở ra một hơi dài, người ấy biết: ta đang thở ra một hơi dài.
Thở vào một hơi ngắn, người ấy biết: ta đang thở vào
một hơi ngắn. Thở ra một hơi ngắn, người ấy biết: ta đang thở ra một
hơi ngắn .
Ta đang thở vào và có ý thức về toàn thân ta.
Ta đang thở vào và làm cho toàn thân an tịnh. Ta đang thở
ra và làm cho toàn thân an tịnh. O
Ta đang thở vào và cảm thấy mừng vui. Ta đang thở ra và
cảm thấy mừng vui.
Ta đang thở vào và cảm thấy an lạc. Ta đang thở ra và cảm
thấy an lạc.
Ta đang thở vào và có ý thức về những hoạt động tâm
ý trong ta. Ta đang thở ra và có ý thức về những hoạt động tâm ý trong
ta.
Ta đang thở vào và làm cho những hoạt động tâm ý trong
ta được an tịnh. Ta đang thở ra và làm cho những hoạt động tâm ý trong
ta được an tịnh. O
Ta đang thở vào và có ý thức về tâm ý ta. Ta đang thở
ra và có ý thức về tâm ý ta. Người ấy thực tập như thế.
Ta đang thở vào và làm cho tâm ý ta hoan lạc. Ta đang thở
ra và làm cho tâm ý ta hoan lạc.
Ta đang thở vào và thu nhiếp tâm ý ta vào định. Ta đang
thở ra và thu nhiếp tâm ý ta vào định.
Ta đang thở vào và cởi mở cho tâm ý ta được giải thoát,
tự do. Ta đang thở ra và cởi mở cho tâm ý ta được giải thoát, tự do.
O
Ta đang thở vào và quán chiếu tính vô thường của vạn
pháp. Ta đang thở ra và quán chiếu tính vô thường của vạn pháp.
Ta đang thở vào và quán chiếu về tính không đáng tham cầu
và vướng mắc của vạn pháp. Ta đang thở ra và quán chiếu về tính
không đáng tham cầu và vướng mắc của vạn pháp.
Ta đang thở vào và quán chiếu về bản chất không sinh diệt
của vạn pháp. Ta đang thở ra và quán chiếu về bản chất không sinh diệt
của vạn pháp .
Ta đang thở vào và quán chiếu về sự buông bỏ. Ta đang
thở ra và quán chiếu về sự buông bỏ. O
Phép quán niệm hơi thở, theo những chỉ dẫn trên, nếu
được phát triển và thực tập liên tục sẽ đem đến những thành quả
và lợi lạc lớn.
Phát triển và thực tập liên tục như thế nào để phép
quán niệm hơi thở có thể thành tựu được bốn lĩnh vực quán niệm?
Khi hành giả thở vào hoặc thở ra một hơi dài hay một hơi ngắn mà có
ý thức về hơi thở và về toàn thân mình, hoặc có ý thức là đang làm
cho toàn thân mình an tịnh thì khi ấy hành giả đang an trú trong phép quán
thân trong thân, tinh tiến, tỉnh thức, biết rõ tình trạng, vượt khỏi mọi
tham đắm cũng như mọi chán ghét đối với cuộc đời. Hơi thở vào và hơi
thở ra có ý thức ở đây thuộc lĩnh vực quán niệm thứ nhất là thân
thể. O
Khi hành giả thở vào hoặc thở ra mà có ý thức về sự
vui thích hoặc về sự an lạc, về những hoạt động của tâm ý an tịnh
thì khi ấy hành giả đang an trú trong phép quán cảm thọ trong cảm thọ,
tinh tiến, tỉnh thức, biết rõ tình trạng, vượt khỏi mọi tham đắm
cũng như mọi chán ghét đối với cuộc đời. Những cảm thọ được chứng
nghiệm trong hơi thở có ý thức ấy thuộc lĩnh vực quán niệm thứ hai
là cảm thọ. O
Khi hành giả thở vào hoặc thở ra mà có ý thức về tâm
ý an tịnh, thu nhiếp tâm ý vào định hoặc cởi mở cho tâm ý được giải
thoát tự do, thì khi ấy hành giả đang an trú trong pháp quán niệm tâm ý
trong tâm ý, tinh tiến, tỉnh thức, biết rõ tình trạng, vượt khỏi mọi
tham đắm cũng như mọi chán ghét đối với cuộc đời. O
Không quán niệm về hơi thở thì sẽ không phát triển được
chánh niệm và sự hiểu biết.
Khi hành giả thở vào hoặc thở ra mà quán chiếu về tính
cách vô thường hoặc về tính cách không đáng tham cầu và vướng mắc của
vạn pháp, về bản chất không sinh diệt và về sự buông bỏ, thì khi ấy
hành giả đang an trú trong pháp quán niệm đối tượng tâm ý, tinh tiến, tỉnh
thức, biết rõ tình trạng, vượt khỏi mọi tham đắm cũng như mọi chán
ghét đối với cuộc đời. O
Phép quán niệm hơi thở nếu được phát triển và thực tập
liên tục sẽ đưa bốn lĩnh vực quán niệm đến chỗ thành tựu viên
mãn.
Nhưng nếu được phát triển và thực tập liên tục bốn
lĩnh vực quán niệm sẽ đưa bảy yếu tố giác ngộ đến chỗ thành tựu
viên mãn. Bằng cách nào ? O
Khi hành giả an trú trong phép quán thân trong thân, quán cảm
thọ trong cảm thọ, quán tâm ý trong tâm ý, quán đối tượng tâm ý trong
đối tượng tâm ý, tinh tiến, tỉnh thức, biết rõ tình trạng, vượt khỏi
mọi tham đắm cũng như mọi chán ghét đối với cuộc đời thì lúc ấy
chánh niệm của hành giả được duy trì vững chãi và bền bỉ; hành giả
đạt được yếu tố giác ngộ thứ nhất là niệm. Yếu tố này sẽ tiến
dần đến sự thành tựu viên mãn.
Khi hành giả an trú trong chánh niệm để quán chiếu và quyết
trạch về các pháp, đối tượng của tâm ý, thì yếu tố giác ngộ thứ
hai được sinh khởi và phát triển, đó là yếu tố trạch pháp. Yếu
tố này sẽ tiến dần đến sự thành tựu viên mãn. O
Khi hành giả an trú trong quán chiếu và quyết trạch về
các pháp một cách bền bỉ, tinh cần, vững chãi thì yếu tố giác ngộ thứ
ba được sinh khởi và phát triển, đó là yếu tố tinh tấn. Yếu tố
này sẽ tiến dần đến sự thành tựu viên mãn. O
Khi hành giả đã an trú vững chãi và bền bỉ trong sự
hành trì tinh tiến thì yếu tố giải thoát thứ tư được sinh khởi và
phát triển, đó là yếu tố hỷ lạc xuất thế. Yếu tố này sẽ tiến
dần đến sự thành tựu viên mãn. O
Khi được an trú trong trạng thái hỷ lạc rồi, hành giả
cảm thấy thân và tâm của mình nhẹ nhàng và an tịnh, đó là yếu tố giải
thoát thứ năm được sinh khởi và phát triển, đó là yếu tố khinh an.
Yếu tố này sẽ tiến dần đến sự thành tựu viên mãn. O
Khi thân và tâm mình đã nhẹ nhàng và thanh tịnh, hành giả
có thể đi vào định một cách dễ dàng. Lúc đó yếu tố giải thoát thứ
sáu được sinh khởi và phát triển, đó là yếu tố định. Yếu tố
này sẽ tiến dần đến sự thành tựu viên mãn. O
Khi đã thực sự an trú trong định, hành giả không còn duy
trì sự phân biệt và so đo nữa. Khi đó yếu tố giải thoát thứ bảy là
buông thả được sinh khởi và phát triển. Đó là yếu tố hành xã.
Yếu tố này sẽ tiến dần đến sự thành tựu viên mãn. O
Bốn lĩnh vực quán niệm nếu được phát triển và thực
tập liên tục sẽ đưa bảy yếu tố giác ngộ đến chỗ thành tựu viên
mãn như thế.
Nhưng bảy yếu tố giác ngộ nếu được phát triển và thực
tập liên tục, làm thế nào để có thể đưa đến sự thành tựu viên
mãn của trí tuệ và giải thoát ? O
Nếu hành giả tu tập theo bảy yếu tố giác ngộ một
mình tĩnh cư, chuyên quán chiếu về tính cách không sinh diệt của vạn
pháp, quán chiếu về sự tự do thì sẽ đạt tới khả năng buông bỏ. Đó
là do tu tập bảy yếu tố giác ngộ mà thành tựu viên mãn được trí tuệ
và giải thoát."
Đó là những điều đức Thế Tôn nói. Đại chúng ai nấy
đều tỏ vẻ vui mừng rồi nỗ lực làm theo. OOO