- TẠNG THƯ SỐNG-CHẾT
- THE TIBETAN BOOK OF LIVING
AND DYING
Sogyal Rinpoche
Lời giới thiệu của đức DALAI LAMA
Trong tác phẩm này, thầy Soyal tập trung vào các vấn đề
làm sao để hiểu ý nghĩa thực thụ của sự sống, làm sao để chấp nhận
cái chết, và làm sao để giúp đỡ người sắp chết, và người đã chết.
Chết là một phần tự nhiên của
sự sống, mà tất cả chúng ta chắc chắn sẽ phải đương đầu không sớm
thì muộn. Theo tôi thì có hai cách để xử với cái chết trong khi ta còn sống.
Hoặc là ta tảng lờ nó, hoặc là ta chạm trán với viễn ảnh cái chết của
chính mình, và bằng cách tư duy sáng suốt về nó, ta cố giảm thiểu những
khổ đau mà cái chết có thể mang lại. Tuy nhiên, trong cả hai cách, không
cách nào chúng ta có thể thực thụ chinh phục được sự chết.
Là một Phật tử, tôi xem chết là
chuyện bình thường, là một thực tại mà tôi phải chấp nhận, khi tôi
còn hiện hữu trên trái đất. Đã biết không thể nào thoát khỏi, thì lo
lắng làm gì. Tôi có khuynh hướng nghĩ đến sự chết cũng như thay bộ y
phục khi nó đã cũ mòn, hơn là một cái gì hoàn toàn chấm dứt. Tuy vậy
cái chết không thể biết trước: ta không biết đư?c khi nào cái chết đến
với ta, và ta sẽ chết như thế nào. Bởi thế tốt hơn cả là ta hãy dự
phòng một số việc trước khi cái chết thực sự xảy ra.
Đương nhiên phần đông chúng ta đều
muốn có một cái chết an ổn, nhưng một điều cũng hiển nhiên nữa, là
ta không thể hy vọng chết một cách thanh bình nếu đời sống của ta đầy
những bạo hành, hoặc nếu tâm ta thường giao động vì những cảm xúc mạnh
như giận dữ, ái luyến, hay sợ hãi. Bởi thế, nếu ta muốn chết tốt,
ta phải học cách sống tốt. Nếu ta mong có được một cái chết an lành,
thì ta phải đào luyện sự bình an trong tâm ta, và trong lối sống của ta.
Như bạn đọc sẽ thấy trong sách
này, theo quan điểm Phật giáo thì cái kinh nghiệm thực thụ về chết rất
quan trọng. Mặc dù sự tái sinh của chúng ta, nơi tái sinh của ta phần lớn
tùy thuộc vào năng lực của nghiệp, song tâm trạng ta vào lúc chết có thể
ảnh hưởng tới tính chất của tái sanh kế tiếp. Vậy, vào lúc chết, mặc
dù ta đã tích lũy đủ loại nghiệp, nhưng nếu ta làm một nỗ lực đặc
biệt để phát sinh một tâm lành, thì có thể tăng cường và khởi động
một nghiệp thiện, và do đó đem lại một tái sinh hạnh phúc.
Lúc chết thực sự cũng là lúc mà
những kinh nghiệm nội tâm lợi olạc sâu xa nhất có thể xảy ra. Do thường
thực tập tiến trình chết trong khi thiền định, một thiền giả tu cao có
thể sử dụng lúc chết của mình để đạt những chứng ngộ lớn lao. Đấy
là lý do những hành giả có kinh nghiệm thường nhập định vào lúc họ
chết. Một dấu hiệu của sự đắc đạo nơi họ là thi thể họ thường
không thối rửa sau khi họ đã chết rất lâu trên phương diện lâm sàng.
Ngoài sự chuẩn bị cái chết của
riêng mình, một việc khác không kém phần quan trọng là giúp người khác
có một cái chết tốt đẹp. Khi mới sinh ra đời, chúng ta đều là những
hài nhi yếu đuối; nếu không nhờ sự săn sóc tử tế mà chúng đã nhận
được, thì chúng ta đã không thể sống còn. Người sắp chết cũng thế,
không thể tự túc được, nên ta phải giúp họ thoát khỏi những bất tiện
và lo âu, và cố hết sức để giúp họ có một cái chết thanh thản. Điều
quan trọng nhất là tránh làm điều gì khiến cho tâm người sắp chết thêm
rối loạn. Mục đích trước nhất của chúng ta giúp người sắp chết là
làm cho họ được thoải mái. Có nhiều cách để làm việc này. Với người
đã quen tu tập, nếu khi họ sắp chết mà ta nhắc nhở chuyện tu hành,
tinh thần họ có thể thêm phấn chấn. Một lời trấn an đầy từ ái của
ta có thể gợi cho người sắp chết một thái độ bình an, thoải mái.
Cái chết và tiến trình chết có
thể cung cấp một giao điểm gặp gỡ giữa Phật giáo Tây Tạng và khoa học
tân tiến. Tôi tin rằng hai bên có thể cống hiến cho nhau rất nhiều về
hiểu biết và thực hành. Thầy Sogyal Rinpoche đúng là người để làm cho
cuộc gặp gỡ này thêm dễ dàng, vì thầy đã sinh ra và trưởng thành
trong truyền thống Tây Tạng, đã thụ giáo với một vài vị lạt ma tên
tuổi nhất của Tây Tạng, đồng thời thầy cũng được hấp thụ một nền
giáo dục tân tiến, đã sống và giảng dạy nhiều năm ở Tây phương và
đã quen thuộc với lề lối tư duy của người phương Tây.
Sách này không chỉ cống hiến cho
độc giả một trình bày lý thuyết về sự chết, mà còn cung cấp những
cách thực tiễn để hiểu và tự chuẩn bị cho mình lẫn người khác (về
cái chết) một cách thản nhiên và viên mãn.
Ngày 2 tháng 6, 1992