- DUY-MA-CẬT
SỞ THUYẾT KINH
- Trực Chỉ Đề
Cương
- CHƯƠNG
THỨ CHÍN
- CHỨNG
NHẬP PHÁP MÔN KHÔNG HAI
1.- Ông Duy
Ma Cật long trọng nói với các Bồ tát rằng:
Thưa chư nhơn
giả! Tôi xin trân trọng đề nghị chư Bồ tát trong hội này, mỗi người
tự trình bày sự chứng đắc và thể nhập pháp môn không hai của một Bồ
tát như thế nào?
Trước hết vị
Bồ tát hiệu là Pháp Tự Tại trình bày: Thưa chư nhơn giả! Sanh và diệt
là hai. Vạn pháp xưa không sanh, nay không diệt. Tỏ ngộ được pháp nhẫn
vô sanh đó, tôi thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Đức
Thủ nói: Ngã và ngã sở là hai. Vì có ngã cho nên có ngã sở. Tôi nhận
thức rằng nếu không có ngã thì không có ngã sở. Do duyên cớ đó, tôi
thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Bất
Thuần nói: Thọ và bất thọ là hai. Nếu đối với các pháp mà không thọ
thì không có cái được. Ví không có cái được cho nên không có lấy,
không có bỏ, không tạo tác không hành vi. Do nhận thức ấy, tôi thể nhập
pháp môn không hai.
Bồ tát Đức
Đảnh nói: Cấu và tịnh là hai. Thấy được thực tánh của cấu thì
không có tướng tịnh. Đồng thời tùy thuận với tướng diệt của vạn
pháp. Do tỏ ngộ chân lý đó, tôi thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Thiện
Tú nói: Động tâm và niệm tưởng là hai. Nếu không động tâm thì không
có niệm tưởng. Không có niệm tưởng thì không có phân biệt. Thông suốt
được chân lý ấy, tôi thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Thiện
Nhẫn nói: Tướng nhất và tướng vô là hai. Nếu biết rõ tướng nhất tức
là tướng vô, bấy giờ thể nhập tánh bình đẳng. Do quá trình nhận thức
như vậy, tôi thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Diệu
Tý nói: Tâm Bồ tát và tâm Thanh văn là hai. Quán tướng của tâm rỗng
không như huyễn như hóa, cho nên tôi không còn thấy tâm Bồ tát, tâm Thanh
văn. Do triệt tiêu tánh chấp, tôi thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Phất
Sa nói: Thiện và bất thiện là hai. Không khởi ý niệm thiện và bất thiện,
nhận thức thấu suốt ngằn mé vô tướng của các pháp. Do vậy, tôi thể
nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Sư Tử
nói: Tội và phước là hai. Hiểu rõ tánh của tội và phước không khác.
Dùng trí tuệ kim cương quyết đoán một cách dứt khoát mọi tình huống.
Cho nên không thấy có ràng buộc và cũng không thấy có giải thoát. Do vậy,
tôi thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Sư Tử
Ý nói: Hữu lậu và vô lậu là hai. Có được tâm bình đẳng với các
pháp thì không khởi tướng hữu lậu và vô lậu. Không dính mắc ở pháp
tướng cũng không trụ chấp pháp tướng. Do vậy, tôi thể nhập pháp môn
không hai.
Bồ tát Tịnh
Giải nói: Hữu vi và vô vi là hai. Xa lìa tất cả số thì tâm rỗng lặng
như hư không. Dùng tuệ thanh tịnh mà nhìn vạn pháp cho nên không còn có sự
trở ngại nào. Do vậy, tôi thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Na La
Diên nói: Thế gian và xuất thế gian là hai. Tánh của thế gian rỗng
không, cho nên thế gian cũng là xuất thế gian. Trong đó không có tướng
đi vào, đi ra, không có tràn đầy, không có vơi cạn. Do nhận thức đó,
tôi thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Thiện
Ý nói: Sanh tử và Niết bàn là hai. Thấy được tánh của sanh tử thì
không có sanh tử gì cả, cũng không có cột, không có mở, không có sanh
không có diệt. Nhận thức rõ như thế, tôi thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Thiện
Kiến nói: Tận và bất tận là hai. Vạn pháp hoặc rốt ráo tận hoặc rốt
ráo bất tận đều là tướng vô tận. Tướng vô tận tức là không.
Không thì không có tướng tận hay vô tận. Tỏ ngộ chân lý ấy, tôi thể
nhập pháp môn klhông hai.
Bồ tát Phổ
Thủ nói: Ngã và vô ngã là hai. Ngã hãy còn không có, vô ngã càng không thể
có. Thấy được thật tướng của ngã thì không còn khởi quan niệm hai.
Do vậy, tôi thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Điển
Thiên nói: Minh và vô minh là hai. Thật tánh của vô minh là minh. Minh cũng
không chấp thủ. Ly tất cả số. Trụ tâm trong bình đẳng không có ý niệm
hai. Do vậy, tôi thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Hỉ
Kiến nói: Sắc và không là hai. Sắc tức là không. Không phải sắc diệt
mới không. Tánh của sắc tự không. Thọ, tưởng, hành, thức cũng như vậy.
Thức là tức không. Không phải thức diệt mới không. Tánh của thức tự
không. Do quán triệt chân lý đó, tôi thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Minh Tướng
nói: Sự sai khác của tứ đại và sự sai khác của Không đại là hai.
Tánh của tứ đại tức là tánh của không đại. Bởi vì thời gian trước
và thời gian sau đều không, cho nên thời gian khoảng giữa cũng không. Hiểu
biết được như thế, cũng tức là nhận thức rõ tánh của các đại. Do
vậy, tôi thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Diệu
Ý nói: Nhãn căn và sắc trần là hai. Biết rõ tánh của nhãn căn và tánh
của sắc trần ở giữa cắt đứt sự ái nhiễm. Thế là không còn tham,
không còn sân, không còn si. Đó là trạng thái tịch diệt. Nhĩ đối thanh,
Tỷ đối hương. Thiệt đối vị. Thân đối xúc. Ý đối với pháp cũng
như vậy. Biết rõ tánh cũa ý căn và tánh của pháp trần, đoạn trừ sự
ái nhiễm tham, sân, si. Đạt đến trạng thái tịch diệt. An trụ trong tỉnh
giác như vậy, tôi thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Vô Tận
Ý nói: Bố thí và hồi hướng nhất thiết trí là hai. Tánh của bố thí tức
là tánh của hồi hướng nhất thiết trí. Trì giới, nhẫn nhục, tinh tấn,
thiền định và trí tuệ cũng như vậy.Tánh cũa trí tuệ tức là tánh hồi
hướng nhất thiết trí. Ở trong đó hội nhập tướng nhất. Do vậy, tôi
thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Thâm
Tuệ nói: Không, vô tướng, vô tác là hai. Không tức vô tướng, vô tướng
tức vô tác. Hiểu rõ không tức vô tướng. Vô tướng là vô tác thì tâm,
ý và thức bấy giờ công dụng trở thành một. Bấy giờ một giải thoát
môn tức ba giải thoát môn. Quán triệt chân lý đó, tôi thể nhập pháp
môn không hai.
Bồ tát Tịnh
Căn nói: Phật, pháp và tăng là hai. Phật tức pháp, Pháp tức Tăng. Tam bảo
đều là tướng vô vi, đồng như hư không. Tất cả pháp cũng vậy. Tùy
thuận theo chân lý đó, thi vi hành sự. Do vậy, tôi thể nhập pháp môn
không hai.
Bồ tát Tâm
Vô Ngại nói: Thân và thân diệt là hai. Thân tức là thân diệt. Thấy được
thật tướng của thân thì không còn khởi chấp thân và sự hoại diệt của
thân. Thân và sự hoại diệt của thân không khởi ý phân biệt là hai. Vì
vậy, thân sinh tồn hay hoại diệt, không kinh hãi, không lo lắng sợ sệt.
Tỏ ngộ chân lý đó, tôi thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Thượng
Thiện nói: Thân, khẩu, ý là hai. Ba nghiệp đều là tướng vô tác. Tướng
vô tác của thân tức là tướng vô tác của khẩu. Tướng vô tác của khẩu
tức là tướng vô tác của ý. Tam nghiệp là tướng vô tác. Tất cả pháp
cũng là tướng vô tác. Dùng tuệ vô tác nhận thức chân lý và tùy thuận
chân lý ấy, tôi thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Phước
Điền nói: Làm phước làm tội, làm không phước không tội là hai. Thật
tánh của ba việc là vắng lặng rỗng không. Không thì không thấy có làm
phước, không thấy có làm tội, không thấy có làm không phước không tội.
Không khởi ý niệm chấp mắc ở ba việc làm. Do vậy, tôi thể nhập pháp
môn không hai.
Bồ tát Hoa
Nghiêm nói: Từ bản ngã khởi chấp hai là hai. Biết được thật tướng của
bản ngã không khởi chấp hai. Không khởi chấp hai thì không có cái biết
và đối tượng bị biết. Quán triệt chân lý đó, tôi thể nhập pháp
môn không hai.
Bồ tát Đức
Tạng nói: Có tướng sở đắc là
hai. Không sở đắc thì không có tham lấy, không chê bỏ. Do trụ trong tướng
bình đẳng không lấy bỏ, tôi thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Nguyệt
Thượng nói: Tối và sáng là hai.
Không tối không sáng thì không hai. Ví như nhập định diệt thọ tưởng,
không còn nhận thức tối sáng. Đối với tất cả pháp tướng cũng như vậy.
Hội nhập với tâm bình đẳng ấy, tôi thể nhập pháp môn không hai.
Bồ tát Bảo
Ấn thủ nói: Ham mộ Niết bàn, nhàm
chán thế gian là hai. Không ham mộ Niết bàn, không nhàm chán thế gian thì
không hai. Vì sao? Vì rằng ai có bị trói buộc mới mong cầu mở. Người
không bị buộc trói còn hy vọng mở cái gì? Không bị buộc, không cần mở,
cũng không nhàm chán, không có ham mộ. Thâm ngộ chân lý đó, tôi thể nhập
pháp môn không hai.
Bồ tát Châu
Đảnh nói: Chánh đạo và tà đạo là hai. Trụ ở chánh đạo thì không
phân biệt tà hay chánh. Do ly cái tướng hai, tôi thể nhập pháp môn không
hai.
Bồ tát Nhạo
Thật nói: Thật và không thật là hai. Thật thấy hãy còn không thấy thật
huống hồ không phải thật. Vì sao? Vì cái thấy của nhục nhãn không thể
thấy đúng chân lý. Chỉ có tuệ nhãn mới thấy đúng chân lý. Tuệ nhãn
không thấy gì hết nhưng không có gì không thấy. Do tỏ ngộ chân lý đó,
tôi thể nhập pháp môn không hai.
Các Bồ tát mỗi
mỗi đều trình bày pháp môn sở ngộ của mình và kết quả cùng đến một
mục đích: thể nhập pháp môn không hai.
2.- Các Bồ
tát trong hội này đã nói hết rồi. Vậy xin Bồ tát Văn Thù Sư Lợi phát
biểu phương pháp thể nhập pháp môn không hai của một Bồ tát.
Bồ tát Văn
Thù nói: Theo ý tôi, tất cả pháp không nói được hết, không bàn tột
được, không chỉ đúng được, không giải thích trọn vẹn được. Vì vượt
ngoài những câu vấn đáp của ngữ ngôn văn tự. Khế hội chân lý đó
thì đó là yếu tố thể nhập pháp môn không hai.
3.- Bồ tát Văn
Thù hỏi ông Duy Ma Cật: Thưa cư sĩ! Chư Bồ tát đã trình bày xong. Giờ
đây, xin nhơn giả cho biết cao kiến của ngài về phương pháp thể nhập
pháp môn không hai của một Bồ tát?
Ông Duy Ma Cật
lúc bấy giờ điềm nhiên an tọa. Đại chúng cả hội trường như nín thở
trông chờ...
Ông Duy Ma Cật
vẫn im lặng và im lặng...
Trong dáng vẻ
hân hoan, cảm thông được diệu ý, Bồ tát Đại trí Văn Thù Sư Lợi nói:
Siêu tuyệt thay! Siêu tuyệt! Pháp môn không hai siêu tuyệt! Bặt cả văn tự
ngữ ngôn!
Đấy mới là
cách thể nhập pháp môn không hai chí chân, chí thiện!
Sau khi trình
bày những nguyên do và tâm đắc của mình trong quá trình thể nhập pháp
môn không hai của ba mươi mốt Bồ tát. Trong số hội chúng có năm ngàn Bồ
tát tỏ ngộ vô sanh pháp nhẫn đồng thể nhập pháp môn không hai.
- TRỰC
CHỈ
1.- Chứng nhập
pháp môn không hai, kinh Duy Ma Cật không nhằm dạy cho người đệ tử tu hành
phải tìm về con số một, hay cái một nào đó. Bởi vì chữ hai ở đây
không phải là chữ "2" ở số lượng như 1,2...cũng không phải chữ
hai ở số thứ tự như: thứ hai, thứ ba...
Tránh số 2
trong lượng số, hy vọng trở lùi nắm giữ số 1 đã là vô ích, tránh thứ
hai ở thứ tự số mục để mong cầu được số thứ ba, thứ tư thì cũng
hoài công, không có tác dụng gì trên đường tiến tu đối với sự nghiệp
giác ngộ.
Người đệ tử
Phật, tu theo con đường Phật phải thận trọng lưu tâm.
Bồ tát Duy Ma
Cật, đề nghị chư Bồ tát trình bày về phương cách, lý do, về yếu tố,
dữ kiện, về hoàn cảnh, trường hợp chứng nhập pháp môn không hai của
mình, nhằm dạy cho người đệ tử Phật tu hành phương thức: Hồi đầu
thị ngạn, phương cách trở về Căn bản trí, tức là trí vô phân biệt vốn
có của mọi người. Giáo lý của đạo Phật dạy rằng con người ai ai
cũng có cái trí vô phân biệt đó. Vì vậy, tự tánh của mọi người vốn
trong sáng thanh tịnh. Cái tự tánh trong sáng thanh tịnh đó chính là Phật
tánh của mỗi người.
Con người bắt
đầu có đau khổ từ khi con người sống trái Căn bản trí. Con người tự
hủy hoại cái tánh trong sáng, thanh tịnh, hồn nhiên, thanh thoát của con người.
Con người bắt đầu xử dụng cái trí hậu đắc, tức là cái trí phân biệt,
cái trí rất kém cõi thường bị bao phủ bởi những lớp tạp tưởng vô
minh phiền não. Với phân biệt trí khó mà nhận thức chân lý đúng đắn,
nếu không có những giây phút thiền quán để tư duy phản tỉnh hồi đầu.
Muốn hồi đầu
phản tỉnh cần có duyên cớ hoặc hoàn cảnh, hoặc sự nhận thức v.v...
Ba mươi mốt
Bồ tát thể nhập pháp môn không hai đều dựa vào sự tư duy nhận thức
hoặc duyên cớ nào đó do thấy, sự kiện nào đó do tư duy hoặc trường
hợp nào đó do tiếp xúc...
Ba mươi mốt
Bồ tát thể nhập pháp môn không hai, dựa trên những duyên cớ, những sự
kiện nhận thức không đồng mà kết quả cũng đến mục đích: Vô trí
phân biệt.
- Sanh và diệt.
- Ngã và ngã
sở.
- Thọ và bất
thọ.
- Cấu và tịnh.
- Động tâm
và niệm tưởng.
- Tướng nhất
và tướng vô.
- Tâm Bồ tát
và tâm Thanh văn.
- Thiện và bất
thiêïn.
- Tội và phước.
- Hữu lậu
và vô lậu.
- Hữu vi và
vô vi.
- Thế gian và
xuất thế gian.
- Sanh tử và
Niết bàn.
- Tận và bất tận.
- Ngã và vô ngã.
- Minh và vô
minh.
- Sắc và
không sắc.
- Tứ đại và
không đại.
- Nhãn căn và
sắc trần.
- Bố thí và
hồi hướng nhất thiết trí.
- Không, vô tướng,
vô tác.
- Phật, Pháp
và Tăng.
- Thân và
thân diệt.
- Thân, khẩu,
ý.
- Làm phước,
làm tội, làm không phước không tội.
- Từ bản
ngã, khởi chấp.
- Có tướng sở
đắc.
- Tối và
sáng.
- Ham mộ Niết
bàn, nhàm chán thế gian.
- Chánh đạo,
tà đạo.
- Thật và
không thật.
Ba mươi mốt
đề mục được xem là Hai và dựa trên tướng hai đó mà tư duy quán sát
rồi phản tỉnh hồi đầu, ba mươi mốt vị Bồ tát đều chứng nhập pháp
môn không hai.
Ba mươi mốt
cặp phạm trù đối đải ấy, nhận xét kỹ, ta thấy có đề mục chỉ có
một. Như đề mục Có tướng sở đắc, lại có những đề mục không phải
hai mà có đến ba. Như đề mục Phật, Pháp, Tăng. Đề mục Thân, khẩu,
ý. Đề mục Không, vô tướng, vô tác. Đề mục Làm phước, làm tội,
làm không phước không tội.
Ấy thế mà tất
cả đều được xem là hai.
Do vậy, ta cũng
thấy rõ kinh dạy qua vấn đề chứng nhập pháp môn không hai, như trước
đã nói. Chứng nhập pháp môn không hai mục đích không phải chối bỏ số
hai để lùi về số một. Cũng nhằm tránh né số hai để có được số
ba, bốn, năm.
2.- Đến lượt
Bồ tát Đại Trí Văn Thù Sư Lợi, ngài cho rằng: Đã là pháp môn không
hai thì ngôn từ không bàn luận đến được. Văn tự không mô tả được.
Nghĩ ngợi đến ba đã là sai rồi. Đến chỗ tuyệt đường đối đải thì
có diễn đạt hoa mỹ, khéo léo cách nào cũng không phải cái đó. Vì cái
đó, chỗ đó, nó ở vào lãnh vực Bất khả tư nghì. Chỉ ai chứng mới
biết mà thôi. Chữ chứng ở đây không có gì quá sức tưởng
tượng
đâu các bạn ạ! Nó đồng nghĩa với cái từ chứng nước ở các tòng
lâm miền Bắc nước Việt Nam ấy.
"Như nhơn
ẩm thủy, lãnh noãn tự tri". Chỉ có người chứng nước mới biết
được nước ấm lạnh ở độ nào...người không chứng nước thì nghe để
mà nghe, sự diễn tả của người chứng nước không làm cho người không
chứng hiểu chính xác độ nóng lạnh, vị ngọt ngon của tách trà thơm ngát
ấy.
3.- Đến lượt
ngài Duy Ma Cật trình bày phương cách chứng nhập pháp môn không hai của
mình. Ngài biểu thị bằng thái độ im lặng thản nhiên. Đại chúng như hồi
hộp và có ý trông chờ những gì sẽ diễn biến ra sau giây phút thản
nhiên im lặng đó. Nhưng rồi không có gì nũa hết! Bồ tát Đại trí Văn
Thù thông cảm sâu sắc, tận cùng ý niệm của nhau, như hai tấm gương đối
diện cùng lồng bóng phản chiếu trước một cành hoa rực rở sắc màu.
Bồ tát Đại
Trí Văn Thù chỉ tán thán trước sự biểu hiện lặng im mà không bình luận
gì thêm nữa. Bồ tát Đại Trí Văn Thù tâm đắc và cảm thông hành động
biểu hiện đó của ngài Duy Ma Cật. Ngài Văn Thù cho rằng hành động đó,
tự nói lên phương cách chứng nhập pháp môn không hai của ngài Duy Ma Cật
đầy đủ lắm rồi. Còn dùng ngôn ngữ văn tự để phủ nhận văn tự ngữ
ngôn, ngài Đại Trí Văn Thù đã bỏ lỡ cơ may không về đến đích. Người
hiểu được Duy Ma Cật phải là bậc Đại trí, chẳng những cần có Căn
bản trí mà phải xử dụng Sai biệt trí để thấy biết tường tận mọi
vật lý, sanh lý và tâm lý giữa cuộc đời.
Ở đời, người
hay dạy dỗ, quở phạt, đánh mắng con cái là người cha nẹ quá thương
con cái của mình. Không ai bỏ công dạy dỗ, quở phạt, đánh mắng những
đứa trẻ nước lã người dưng. Vì sao? Vì người dưng nước lã không tương
quan gắn bó, chẳng dính líu nghĩa tình. Đối với chúng, người làm cha mẹ
kia chẳng có gì để nói.
Cũng vậy, các
pháp thế gian và xuất thế gian đối với chúng, Bồ tát Duy Ma Cật không
có gì để nói. Đó là thâm ý của sự lặng thinh, lặng thinh chỉ vì
không có gì để nói. Chỉ vì đã biết rõ vạn pháp giai không từ hồi
vô thỉ dĩ chí vô chung, cho nên nói ít thì sai chân lý ít, nói nhiều chỉ
tăng thêm nhiều hý luận!
- ~~oOo~~
Giới
thiệu
| 1 | 2 | 3 |
4 | 5
| 6 | 7
| 8 | 9 | 10 | 11
| 12 | 13
| 14