LỜI TRI ÂN ^
Quyển Cẩm Nam Viết Khảo Luận, Luận Văn và Luận
Án này ra đời lần đầu tiên vào cuối năm 1997 và chủ yếu được
truyền tay trong giới thân hữu đang học tập và nghiên cứu tại đại học
Delhi, Ấn Độ. Vào năm 1999 ấn bản lần thứ hai ra đời với những sửa
chữa nhỏ về lỗi chính.
Nay được
quý thân hữu yêu cầu tái bản, chúng tôi đã xem lại và sửa chữa thêm
các lỗi chính tả và bổ sung vài điều cần thiết khác. Trong lần ấn bản
thứ ba nầy, chúng tôi nhận được sự giúp đỡ của quý pháp hữu. Nhân
dịp này chúng tôi chân thành cảm ơn quý Đại đức Thích Thiện Hữu,
Thích Thiện Mỹ, Thích Lệ Thọ và Thích Giác Hoàng đã đóng góp nhiều ý
kiến quý báu, nhất là cho biết nhiều lỗi chính tả mà chúng tôi đã
không phát hiện trong hai ấn bản đầu.
Chúng tôi ý
thức rõ rằng tác phẩm này không sao tránh khỏi các sơ sót và hạn chế.
Kính mong đón nhận được sự chỉ giáo và đóng góp ý kiến của các bậc
thức giả, để lần tái bản sau được hoàn thiện hơn.
Trong lúc
biên tập lại ấn bản này, chúng tôi được tin buồn Ni sư Như Phước, người đã hỗ
trợ cho sự tu học của chúng tôi, đã về cõi Phật vào ngày 23-8-2000 (nhằm
24-7-AL). Thành kính xin hồi hướng công đức của tác phẩm này về Ni sư.
- Panjab
University
- Chandigarh,
Ấn Độ
|
- Thích Nhật
Từ
- Kính cẩn
|
LỜI
GIỚI THIỆU ^
Bước vào lãnh vực nghiên cứu, dù
là học đường hay ngoài học đường, người nghiên cứu thường mong mỏi
tác phẩm hay công trình nghiên cứu của mình đạt tầm cỡ, có giá trị
và thực sự được học giới và người đọc đón nhận một cách khách
quan, vô tư và nghiêm túc. Trong nghiên cứu, người nghiên cứu thường bị
hạn chế về thời tính, và do đó, lắm lúc trở nên vội vàng, lúng túng
khi thời gian ấn định đã hết mà công trình hay luận án chưa dứt điểm.
Chính vì vậy, tính chiến lược, khoa học và phương pháp trong nghiên cứu
trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Do đó, khi dấn thân vào công trình
nghiên cứu, người nghiên cứu cần phải nắm vững cách hình thành tác phẩm, cấu trúc của
công trình, phương pháp sử dụng tài liệu, phương pháp trích dẫn, cách
trình bày sách tham khảo, bảng viết tắt, cách chú thích, biên tập vaø đánh giá bản thảo, để cho công
trình nghiên cứu đạt được chất lượng tiêu chuẩn cao trong thời gian
và công sức ít nhất.
Hiện nay, trước
sự phát triển gia tốc của mọi mặt trên thế giới, vấn đề giáo dục,
học tập và nghiên cứu đang được đầu tư và phát triển mạnh ở Việt
Nam. Số lượng sinh viên và nghiên cứu sinh Việt Nam ngày càng gia tăng không
chỉ ở phạm vi trong nước mà còn vượt biên giới sang nước ngoài. Số
lượng sách giáo khoa và tham khảo cho mọi lãnh vực ngày càng tăng trong
khi đó, các sách hướng dẫn về phương pháp nghiên cứu lại quá hiếm
hoi, có thể đếm trên đầu ngón tay. Quyển “Cẩm nang viết khảo luận, luận văn và luận
án” này ra đời thật đúng lúc, cập nhật với trào lưu giao thoa học
thuật quốc tế. Nó không những là tài liệu tham khảo cho các giáo viên hướng
dẫn bộ môn phương pháp nghiên cứu
mà còn là tấm bản đồ hướng dẫn từng bước đi ban đầu cho các sinh
viên và nghiên cứu sinh trong lãnh vực nghiên cứu và sáng tác. Thiết nghĩ,
quyển sách không chỉ ngừng lại ở chỗ cung cấp cho giới sinh viên những
điều cần thiết để gặt hái những tinh hoa kiến thức trong biển rừng
sách vở mà còn là kim chỉ nam, là tấm bản đồ ngắn gọn, dễ nhớ và
dễ áp dụng, nhằm đáp ứng một cách thỏa mãn nhu cầu học hỏi của học
giới.
Qua quyển
sách này, tác giả đã cho chúng ta thấy kiến thức về phương cách sử dụng
(the knowledge of how) đóng vai trò quan trọng
và quyết định kiến thức về sự kiện (the
knowledge of what). Nhờ có kiến thức về phương pháp nghiên cứu, công
trình nghiên cứu sẽ trở nên độc lập, nguyên thủy, sáng tạo, chóng
thành công, và do đó có thể đóng góp nhiều giá trị mới cho học giới.
Vì hoài bảo
muốn đóng góp khả năng cho sự nghiệp phát triển nghiên cứu và giáo dục
của tác giả, tôi xin chân thành giới thiệu tác phẩm đến quý bạn đọc.
Mong sao quý bạn đọc đón nhận tác phẩm này như một công cụ không thể
thiếu trong nghiên cứu của mình.
- International
Students’ House
- University of
Delhi
- Tháng 7 năm
1997
|
- THÍCH THIỆN
HỮU
- Trân trọng
|
LỜI NÓI ĐẦU ^
Phương pháp nghiên cứu, ngày nay hơn
bao giờ hết, đã trở thành một trong những vấn đề trọng tâm không chỉ
của các hoạt động mang tính học đường mà còn của tất cả mọi lãnh
vực khác. Làm việc thiếu phương pháp thì thời gian, công sức, năng lực
có thể hao tốn rất nhiều nhưng thành quả đạt được chẳng là bao
nhiêu.
Về phương
diện kết quả, sự thành công của con người có thể nhờ vào sự nỗ lực,
phấn đấu trong kiên trì và không gián đoạn. Về phương diện hiệu quả,
sự phấn đấu và kiên trì vẫn chưa gọi là đủ. Mức độ thành công
tùy thuộc rất nhiều vào phương pháp hay kỹ năng làm việc. Có nỗ lực,
kiên trì, bền bỉ theo đuổi mục đích nhưng lại thiếu phương pháp thì
hiệu suất công việc khó có thể hay không thể đạt được như mong muốn.
Vì vậy, phương pháp đóng vai trò vô song trong việc nâng cao hiệu suất của
công việc nói chung, công tác khảo cứu nói riêng.
Nhờ biết
phương pháp khảo cứu, nhà nghiên cứu có thể đầu tư thời gian làm việc
ít nhưng lại thâu hoạch được thành quả công việc cao. Nhanh- hiệu quả-chất
lượng là ba đặc tính của một khảo cứu có phương pháp.
Tại các nước
tiên tiến, nhất là các nước chịu ảnh hưởng của hệ thống giáo dục
Mỹ, phương pháp nghiên cứu là một trong những bộ môn được đưa vào
giảng dạy ở cấp cử nhân. Tại các nước chịu ảnh hưởng của nền
giáo dục Anh, phương pháp nghiên cứu chỉ được giới thiệu ở cấp phó
tiến sĩ.
Nhờ được đào luyện về phương pháp nghiên cứu từ cấp cử nhân, sinh
viên ngoại quốc đã bắt đầu dấn thân vào con đường nghiên cứu đúng
nghĩa, ở nhóm tuổi trẻ trung đầy sức lực và sáng tạo, để cho ra đời
những tác phẩm vô song và bất hủ. Lúc này, sinh viên không còn nghe và
tin vào những gì thầy cô giáo giảng dạy trên lớp một cách thụ động
và không đặt vấn đề như ở cấp trung học trở xuống nữa. Đối với
sinh viên nắm vững về phương pháp nghiên cứu, kiến thức hay thông tin của
thầy cô giáo cũng chỉ là một trong những nguồn tài liệu tham khảo như
bao nhiêu nguồn tài liệu tham khảo khác. Kiến thức của sinh viên được
phát triển và lớn dần do biết cách tham khảo tài liệu, có phương pháp
tư duy và viết một cách độc lập và sáng tạo. Trong khi đó, hệ thống
giáo dục Anh làm cho sinh viên chậm phát triển hơn về phương diện dấn
thân vào con đường sáng tác độc lập, so với hệ thống Mỹ, chỉ vì do
phương pháp nghiên cứu được giới thiệu quá trễ!
Tại Việt
Nam ta, do thiếu tài liệu tham khảo, bộ môn phương pháp nghiên cứu hiếm
khi được triển khai ở các cấp học cử nhân và cao học một cách chính
thức. Thỉnh thoảng có một số trường đưa nó vào giảng dạy ở cấp
cao học hoặc phó tiến sĩ. Có lẽ chính vì thế, có quá ít các sáng tác
của ta đạt được tiêu chuẩn quốc tế về ba phương diện: phương pháp
nghiên cứu, phong cách trình bày và chất lượng nghiên cứu. Trong khi, phần
lớn tác phẩm còn lại, dù đạt yêu cầu về chất lượng, nhưng không đạt
tiêu chuẩn về phương pháp nghiên cứu và cách thức trình bày. Một tác
phẩm có nhiều giá trị về phương diện khám phá nhiều vấn đề mới mẻ
trong một lãnh vực nghiên cứu nào đó nhưng để xuất hiện quá nhiều lỗi
về chính tả, văn phạm, về cách trình bày cước chú và thư mục không
đúng cách v.v… sẽ có thể làm cho độc giả khó tánh nghi ngờ về chất
lượng nghiên cứu vốn có của nó. Một tác giả chu đáo rõ ràng không thể
để cho các thiếu xót này, dù nhỏ nhặt, làm phiền và giảm uy tín chất
lượng sáng tác của mình.
Trong chiều
hướng đó, quyển sách nhỏ này ra đời với một hy vọng khiêm tốn rằng
nó sẽ góp phần nào đó trong việc san bằng các khoảng cách thiếu hụt về
phương pháp nghiên cứu tại Việt Nam. Tập sách này nhằm cung cấp cho các
bạn sinh viên mới bắt đầu dấn thân vào sự nghiệp nghiên cứu hay cho
những người ham thích sáng tác nói chung, những chỉ dẫn cần thiết về
các mặc ước mang tính quốc tế về viết tắt, về phép chấm câu, về
phép viết hoa và nghiêng, về các bộ phận của một bài khảo luận hay luận
án, về cách trình bày các bộ phận đó, về cách đọc và ghi chép tài liệu,
về cách soạn thảo và viết bản thảo, về cách ghi cước chú, về cách
trình bày thư mục tham khảo, phần phụ lục, bảng giải thích thuật ngữ,
bảng chú dẫn mục từ, và về cách biên tập và đánh giá bản thảo trước
khi xuất bản. Tác giả mong rằng nó sẽ là người “đầy tớ” trung thành
của các bạn sinh viên và nghiên cứu sinh.
Để cho các
vấn đề trình bày được dễ hiểu và dễ sử dụng, tác giả đã chọn
cách viết và trình bày “phân chia thành đề mục,” không đặt nặng vấn
đề triết lý hay phân tích các nội dung. Tác giả cũng đã ý thức và hạn
chế một cách tối đa việc sử dụng các thuật ngữ của khoa học này,
ngoại trừ những trường hợp không thể tìm được các từ thông thường
khác có ý nghĩa tương đương với chúng.
Tập sách
này, thực ra, chỉ là một nỗ lực khiêm tốn trong việc đáp ứng những
kiến thức mang tính cẩm nang về cách viết và soạn thảo bài khảo luận,
luận văn và luận án cho các sinh viên mới bắt đầu dấn thân vào nghiên
cứu và những người bắt đầu chưa có kinh nghiệm. Cho nên, mặc dù tác
giả đã có nhiều cố gắng, tập sách vẫn không sao tránh khỏi những hạn
chế nhất định. Tác giả mong đón nhận được những lời chỉ giáo và
góp ý chân tình của các bậc thức giả cũng như người sử dụng sách,
để cho các tái bản về sau, nó thật sự xứng đáng đón nhận được niềm tin cậy của quý bạn.
- GWYER HALL
- University of
Delhi
- Rằm tháng 7
năm 1997
|
- THÍCH NHẬT
TỪ
- Cẩn chí
-
|