- ÐẠI THỪA VÀ SỰ
LIÊN HỆ VỚI TIỂU THỪA
- Nguyên tác: Nalinaksha Dutt
-ooOoo-
LỜI DỊCH GIẢ
Tôi dịch tập "Aspects of Mahàyana Buddhism and its
relation to Hìnayàna Buddhism" với mục đích rất khiêm tốn là
giúp tài liệu học tập cho sinh viên Phật khoa Vạn Hạnh. Vừa dạy, vừa
dịch, kéo dài trong một thời gian hơn một năm. Vừa dịch vừa in, nhiều
khi bị chức vụ đa đoan của Viện Trưởng làm gián đoạn, đến khi gần
xong, xem lại, tôi muốn bản dịch và bản in đó phải dịch lại và in lại
cho hoàn hảo hơn. Nhưng vì Viện nghèo, tiếc tiền tiếc công nên tôi phải
cho in cho xong và cho xuất bản với một vài lời cáo lỗi.
Tôi cáo lỗi vì dịch không được trọn
vẹn. Phần bị chú rất quan hệ trong tập sách này, tôi chỉ dịch một phần
nhỏ, vì sinh viên Phật khoa chưa cần đến, và nếu có dịch cũng in không
được vì quá nhiều chữ Sanskrit và Pàli. Các vị nào có cần khảo cứu
đầy đủ, xin mời đến thư viện Vạn Hạnh xem. Tôi bỏ chương chót về
giới luật Ðại thừa, không dịch, vì nghĩ ở Việt Nam giới luật Ðại
thừa khá phổ thông và cũng dễ tìm hiểu.
Lời cáo lỗi thứ hai là không cho in
bị chú dưới mỗi trang sách mà cho in sau mỗi chương, và in không dùng chữ
xiên lại in một thứ chữ với các trang chính. Do vậy các độc giả khó
phân biệt phần nào là bị chú, phần nào là trang chính. Lỗi lớn vì tại
nhà in thiếu chữ, nhất là chữ Sanskrit và Pàli. Mong các độc giả chịu
khó phân biệt.
Lời cáo lỗi thứ ba là cáo lỗi với
tác giả mà tôi quen biết rất nhiều khi ở Ấn Ðộ, vì bản dịch này
không phản ảnh trung thực giá trị của tác phẩm. Tác giả không những
uyên thâm về Sanskrit và Pàli, lại được hướng dẫn bởi những nhà học
giả trứ danh Pháp, nên trình bày tập sách rất khoa học và khúc chiết,
và tài liệu vừa dồi dào vừa chính xác, thật là một công trình khảo cứu
hy hữu.
Giá trị của tập sách này là diễn
đạt được tiến trình lịch sử tư tưởng Phật giáo qua ba giai đoạn:
Phật giáo nguyên thủy, Phật giáo các bộ phái, và Phật giáo Ðại thừa.
Tiến trình này của tư tưởng Phật giáo là một tiến trình liên tục,
không có gián đoạn, tuần tự nhi tiến chứ không có đột ngột. Tác giả
đã thật sự thành công khi trình bày tiến trình các qua điểm về các vấn
đề Ba thân, Niết bàn, Tứ đế, các vị trí tu chứng, ngang qua các phái
Thượng tọa bộ, Nhất thế hữu bộ, Ðại thừa giáo khi mới hưng khởi,
các nhà Duy thức và các vị Hậu Ðại thừa. Ðoạn truy nguyên các tác phẩm
Bát nhã Ba-la-mật, truy nguyên nguồn gốc và địa điểm phát khởi Ðại
thừa giáo đáng được chúng ta đặc biệt chú ý, vì tài liệu thật
chính xác và khá phong phú. Tác giả đã nối liền lại hai giòng tư tưởng
Tiểu thừa và Ðại thừa, và giúp chúng ta tìm được sự liên tục giữa
hai giòng tư tưởng nhiều khi mâu thuẫn và chống đối.
Ðọc kỹ tiến trình tư tưởng Phật
giáo, chúng ta sẽ thấy các luận sư không vị nào là không muốn diễn đạt
cho thật sự trung thành giáo nghĩa nguyên thủy của đức Từ Phụ. Dầu
cho sự diễn đạt đặt dưới nhiều quan điểm và khía cạnh sai khác, lồng
vào những bối cảnh có thể nói là mâu thuẫn, nhưng chúng ta vẫn nhận
thấy những sóng ngầm đồng nhất, thật sự nguyên thủy trong sự cố gắng
trung thành của các nhà luận sư. Cho nên quan điểm của một số học giả
Pàli cho rằng những gì ngoài ba Tạng Pàli là ngụy tạo, vừa nguy hiểm, vừa
nông nổi nếu không phải là lạc hậu. Nguy hiểm vì tự mình phủ nhận
những cố gắng trung thành với đạo Phật nguyên thủy của các nhà luận
sư, như chúng ta đã thấy quá rõ ràng trong tập sách này. Nguy hiểm hơn nữa
là chúng ta phủ nhận luôn những tinh hoa đạo Phật nguyên thủy do chính
các nhà luận sư khai thác và diễn đạt. Nông nổi và lạc hậu, vì ngày
nay các nhà học giả Phật giáo phần lớn đều chấp nhận một số tư
tưởng Ðại thừa là những tư tưởng của đạo Phật nguyên thủy và
xác nhận chính trong tam tạng Pàli, được kiết tập trong một thời gian một
vài thế kỷ, lẽ dĩ nhiên phải có những đoạn phi nguyên thủy xen kẽ
vào. Nếu có nhà học giả nào chịu khó so sánh bốn tập A Hàm (Trung Hoa)
với các tập Pàli Nikàya tương đương, các vị ấy sẽ thấy có nhiều
đoạn văn A Hàm Trung Hoa lại nguyên thủy hơn các đoạn văn Pàli.
Thái độ của một số Phật tử Ðại
thừa ngược lại xem những gì Tiểu thừa là thiển cận, nhỏ hẹp, không
đáng học hỏi cũng là một thái độ nguy hiểm, nông nổi, nếu không phải
là ngây thơ, phản trí thức. Nguy hiểm vì tự nhiên phủ nhận ba tạng
Pàli, bốn bộ A Hàm và các luật tạng, những tinh hoa tốt đẹp nhất và
nguyên thủy nhất của lời Phật dạy. Và làm vậy chúng ta mắc mưu các
nhà Bà-la-môn giáo đã khôn khéo loại bỏ ra ngoài Phật giáo những tinh ba
của lời Phật dạy, bằng cách gán cho danh từ "Tiểu thừa". Nông
nổi và ngây thơ, vì thật sự danh từ Tiểu thừa và Ðại thừa không
được tìm trong ba tạng Pàli và bốn bộ A Hàm và chỉ là những danh từ
được tạo ra về sau. Hơn nữa, tìm hiểu quá trình lịch sử tư tưởng
Phật giáo, chúng ta chỉ có thể hiểu được tư tưởng Ðại thừa sau khi
chúng ta tìm hiểu được tư tưởng nguyên thủy. Loại bỏ tư tưởng nguyên
thủy để tìm hiểu tư tưởng Ðại thừa cũng như thả mồi bắt bóng,
và bắt bóng ở đây là bắt bóng tà ma ngoại đạo, mới thật sự nguy hiểm
hơn. Các nhà gọi là Ðại thừa cần phải xác nhận một sự thật lịch
sử, là các nước Tiểu thừa chống giữ sự xâm nhập của ngoại đạo tà
giáo kiên trì và hữu hiệu hơn các nước Ðại thừa. Lý do chính là tư
tưởng Ðại thừa và tà giáo ngoại đạo nhiều khi cách xa chỉ có gang tấc,
và nhiều nhà tự cho là Ðại thừa lại sẵn sàng bước qua biên giới ấy.
Ngày nay, với sự tiến triển của
khoa Phật học và ngôn ngữ học, các sinh viên Phật khoa cũng như những ai
muốn thật sự tìm hiểu thế nào là nguyên thủy Phật giáo, cần phải
có một căn bản Phật học toàn diện các học phái, kể cả Nguyên thủy,
Tiểu thừa và Ðại thừa, cũng như cần phải hiểu biết các cổ ngữ
Sanskrit, Pàli, Tây Tạng ngữ, Hán ngữ, nếu không muốn nói đến các sinh
ngữ Anh, Pháp, Ðức, Nhật, v.v...
Cho dịch tập sách này, tôi chỉ mong
các sinh viên Phật khoa Ðại học Vạn Hạnh cũng như những nhà học giả
đạo phật ý thức được sự quan trọng của một cái nhìn toàn diện lịch
sử tư tưởng Phật giáo, một thái độ nghiên cứu đạo Phật, vô tư và
khách quan, đánh giá đúng giá trị các tài liệu tham khảo cũng như ý thức
được sự cần thiết trang bị cho chính mình những dụng cụ ngôn ngữ để
tìm hiểu đạo Phật.
Vạn Hạnh, ngày
mùng 3 tháng 2 năm 1971
Tỳ-Kheo THÍCH MINH CHÂU
Viện Trưởng Viện Ðại học Vạn Hạnh, Sài Gòn
Mục lục | 1.1 | 1.2 | 2.1 | 2.2 | 3.1 | 3.2 | 3.3 | 3.4 | 3.5 | 4.1 | 4.2 | 5