- Này các Tỳ khưu! Chúng sinh có
sự ao ước, có sự vừa lòng, có mọi hy vọng rằng, các pháp
không mong mỏi, không ưa thích, không phấn chấn phải tiêu diệt đi.
Các pháp nên nương tựa, hài lòng, phấn khởi hãy càng tiến
triển.
- Này các Tỳ khưu! Khi chúng sinh ấy mong mỏi như vậy,
vừa lòng như vậy, hy vọng như vậy; các pháp không vừa lòng,
không ao ước, không phấn khởi càng phát triển; các pháp nên
nương tựa, ưa thích, vừa lòng lại càng mòn mỏi tiêu diệt.
- Này các Tỳ khưu! Trong điều ấy, các ngươi nghĩ như
thế nào?
Khi Đức Thế Tôn thuyết như vậy rồi, các thầy xin
Ngài giảng tiếp, Ngài bèn thuyết rằng:
-Phàm nhân trong đời này không được nghe, không
được thấy các bậc thánh nhân, không sáng trí, không tụ tập trong
thánh pháp; không được thấy các hàng tịnh giả([1]),
không thông minh trong pháp của hạng tịnh giả, vì thế không hiểu rõ
các pháp nên nương. Các pháp không nên nương. Các pháp nên thân
cận, các pháp nên gần gũi; chỉ nương vào các pháp không nên
nương. Không nương vào các pháp nên nương thì các pháp không ao
ước, không hy vọng, không vừa lòng, hằng tăng gia. Trong khi các
pháp ao ước, hy vọng, vừa lòng càng tiêu tan.
- Này các Tỳ khưu! Điều thích hợp với người
không thông hiểu như thế.
- Này các Tỳ khưu! Những hàng thinh văn đã nghe rồi
và là người thấy các bậc thánh nhân là hạng sáng trí và
được huấn luyện chánh đáng trong thánh pháp, là bậc thấy các
bậc tịnh giả, là bậc đã thông hiểu, đã tập luyện chánh đáng
pháp của bậc tịnh giả hằng hiểu rõ các pháp nên nương, các pháp
không nên nương, các pháp nên thân cận, các pháp không nên thân
cận v.v. chỉ thân thiết các pháp nên thân thiết. Như thế các pháp
không ao ước, không hy vọng, không vừa lòng càng tiêu tan; các
pháp ao ước, hy vọng, vừa lòng càng tiến triển.
- Này các Tỳ khưu! Điều thích hợp với bậc minh
triết là hạng thấu triệt như thế.
- Này các Tỳ khưu! 4 pháp tạo nghiệp là thế nào?
- Này các Tỳ khưu! Có pháp chỉ tạo:
- Nghiệp khổ và có kết quả khổ tiếp theo.
- Nghiệp vui và có kết quả khổ tiếp theo.
- Nghiệp khổ và có kết quả vui tiếp theo.
- Nghiệp vui và có kết quả vui tiếp theo.
- Này các Tỳ khưu! Người đã đi trong vô minh, thì
không hiểu 4 pháp tạo nghiệp kể trên cùng chân lý của mỗi pháp.
Khi đã bị vô minh che án không thông rõ mỗi pháp
tạo nghiệp, nên nương vào và không chừa 4 pháp tạo nghiệp trên.
Do đó các pháp không ao ước, không hy vọng, không
vừa lòng càng phát triển, đồng thời các pháp ao ước, hy vọng,
vừa lòng càng tiêu tan. Cớ sao?
- Này các Tỳ khưu! Vì điều ấy thích hợp với
người không hiểu biết.
- Này các Tỳ khưu! Pháp chỉ tạo nghiệp vui trong hiện
tại có kết quả khổ liên tiếp. Người đã đi trong vô minh khi
không hiểu pháp tạo nghiệp ấy, rồi cũng không hiểu rõ theo chân
lý như thế rằng: "Pháp chỉ tạo nghiệp vui trong hiện tại, có
kết quả khổ kế tiếp". Người đã đi trong vô minh khi không
hiểu pháp tạo nghiệp ấy rồi, không hiểu rõ theo chân lý như thế,
rồi nương vào pháp tạo nghiệp ấy. Như thế các pháp không ao
ước, không hy vọng, không vừa lòng càng nảy nở, cớ sao?
- Này các Tỳ khưu! Vì điều ấy thích hợp với
người không hiểu biết.
- Này các Tỳ khưu! Trong 4 pháp tạo nghiệp ấy, pháp
chỉ tạo nghiệp khổ trong hiện tại, có kết quả vui kế tiếp.
- Người đã đi trong vô minh khi không thông hiểu pháp
tạo nghiệp ấy rồi, không thông rõ chân lý, như thế rằng:
"Pháp chỉ tạo nghiệp khổ trong hiện tại có kết quả vui liên
tiếp" như vậy. Người đã đi trong vô minh, khi không hiểu pháp
tạo nghiệp ấy rồi, không thông rõ theo chân lý, nương pháp tạo
nghiệp ấy, không bỏ pháp tạo nghiệp ấy. Như vậy các pháp không ao
ước, không hy vọng, không vừa lòng càng tiến triển, các pháp hy
vọng vừa lòng càng tiêu tan, cớ sao?
- Này các Tỳ khưu! Vì điều ấy thích hợp với
người không hiểu.
- Này các Tỳ khưu! Trong 4 pháp tạo nghiệp ấy, pháp
chỉ tạo nghiệp vui trong hiện tại và có kết quả vui liên tiếp nữa;
người đã đi trong vô minh, khi không biết pháp tạo nghiệp, cũng
không thông rõ theo chân lý thế nào rằng: "Các pháp tạo
nghiệp ấy chỉ là vui trong hiện tại và có kết quả vui kế tiếp
nữa" Như vậy người đã đi trong vô minh khi đã không hiểu
pháp tạo nghiệp, không thông rõ theo chân lý như thế rồi nương
vào pháp tạo nghiệp ấy, không bỏ pháp tạo nghiệp ấy, Như vậy thì
các pháp không ao ước, không hy vọng, không vừa lòng càng phát
triển, các pháp ao ước hy vọng, vừa lòng càng tiêu tan, cớ sao?
- Này các Tỳ khưu! Vì các điều ấy thích hợp với
phàm nhân không hiểu biết.
Đức Thế Tôn khi đã thuyết về vô minh rồi mới
giảng về tiếp theo nữa, có đại ý trái nhau (nên không cần phiên
dịch để trong nơi đây). Xong rồi Đức Thế Tôn thuyết pháp tạo
nghiệp bằng cách vi tế như sau:
- Này các Tỳ khưu! thế nào là "pháp chỉ tạo
nghiệp khổ trong hiện tại và có kết quả khổ nối tiếp?
- Này các Tỳ khưu! Trong đời này, có hạng người
dù đương khổ sở buồn rầu, họ vẫn tự nhiên sát sanh, trộm
đạo, tà dâm, nói dối, xúi giục cho người chia rẽ, nói lời hoang
đường, tham lam, hãm hại, tà kiến. Do đó họ sẽ bị đau đớn, hối
hận do sự sát sanh, trộm đạo, tà dâm, nói dối, xúi giục cho
người chia rẽ, nói lời hoang đường do sự tham lam, hãm hại, tà
kiến là duyên([2]) (Paccaaya). Sau khi
thác, hạng người ấy bị sa vào khổ cảnh.
- Này các Tỳ khưu! Pháp tạo nghiệp ấy, Như Lai phát
biểu rằng: "Có khổ trong hiện tại, có kết quả khổ liên
tiếp nữa".
- Này các Tỳ khưu! Pháp chỉ tạo nghiệp vui trong hiện
tại, có kết quả khổ nối tiếp là thế nào?
- Này các Tỳ khưu! Trong đời này có hạng người
đang vui, đang hưởng lạc thú, cũng vẫn tự nhiên sát sanh, trộm
đạo, tà dâm, nói dối, xúi giục cho người chia rẽ, nói lời hoang
đường, tham lam, hãm hại, tà kiến, vì thế họ phải chịu quả khổ,
đau đớn, hối hận do sự sát sanh, trộm đạo, tà dâm là duyên. Sau
khi thác họ hằng đến khổ cảnh.
- Này các Tỳ khưu! Pháp tạo nghiệp ấy, Như Lai phát
biểu rằng: "Chỉ có vui trong hiện tại, có kết quả khổ nối
tiếp".
- Này các Tỳ khưu! Thế nào là pháp chỉ tạo nghiệp
khổ trong hiện tại và có kết quả vui kế tiếp?
- Này các Tỳ khưu! Trong đời này có hạng người
đang khổ sở, buồn rầu, họ vẫn chừa sự sát sanh, sự trộm đạo,
sự tà dâm, sự nói dối, sự xúi giục, sự nói lời hoang
đuờng, sự hãm hại và có chánh kiến. Vì vậy họ phải chịu đau
khổ, buồn rầu do tác ý chừa bỏ sát sanh, trộm đạo, tà dâm là
duyên.
- Này các Tỳ khưu! Pháp tạo nghiệp ấy, Như Lai phát
biểu rằng: "Chỉ là khổ trong hiện tại, có kết quả vui liên
tiếp".
- Này các Tỳ khưu! Thế nào là Pháp chỉ tạo nghiệp
vui trong hiện tại và có kết quả vui kế tiếp?
- Này các Tỳ khưu! Trong đời này, có hạng người
đang vui, đang hưởng lạc thú, họ hằng chừa hẳn sự sát sanh, trộm
đạo, tà dâm, nói dối, xúi giục, nói lời hoang đường, tham lam,
hãm hại và hằng có chánh kiến. Nhân đó họ hằng được vui,
hạnh phúc do lòng không sát sanh, trộm đạo, tà dâm v.v. là duyên.
Sau khi thác họ được sanh lên nhàn cảnh.
- Này các Tỳ khưu! Pháp tạo nghiệp ấy, Như Lai phát
biểu rằng: "Vui trong hiện tại và có kết quả vui liên tiếp
nữa".
- Này các Tỳ khưu! Thí dụ: Như bầu đựng nước hòa
với độc dược để trong một nơi. Có người ham sống sợ chết,
mong vui ghét khổ, đi đến nơi ấy. Nhiều người nói rằng: "Anh
ơi! Đây là bầu nước đã hòa với độc dược, nếu anh muốn hãy
uống thử xem, khi đang uống, anh được thấy rõ cả màu, mùi vị;
uống vào rồi anh sẽ chết hoặc phải chịu khổ gần chết".
- Này các Tỳ khưu! Kẻ đó không tìm xem xét kỹ bầu
nước ấy, khi đã uống vào sẽ chết, hoặc chịu khổ gần chết, như
thế nào, thì pháp tạo nghiệp khổ trong hiện tại và có kết quả
khổ liên tiếp như thế ấy.
- Này các Tỳ khưu! Như một bát bằng bạc đựng đầy
nước nên uống cùng với màu, mùi, vị song bát ấy có lộn bùn
trộn với độc dược. Có kẻ ham sống sợ chết, mong vui hết khổ,
đi đến trong nơi ấy. Phần đông nói với kẻ ấy rằng: "Anh ơi!
Bát ấy có đầy nước nên uống gồm có, mùi, vị, song bát ấy có
hòa với độc dược. Nếu anh muốn, hãy uống thử xem". Lúc đang
uống nước ấy không rõ rệt màu, mùi vị, nhưng khi đã uống vào,
anh sẽ chết hoặc bị khổ như sắp chết. Kẻ ấy không xem xét trước
liền uống vào, không mữa ra được.
- Này các Tỳ khưu! Kẻ đó đang khi uống không thấy
rõ rệt màu, mùi vị, đến lúc uống vào rồi thì sẽ chết hoặc chịu
khổ như sắp chết như thế nào, thì "pháp tạo nghiệp ấy là vui
trong hiện tại, có kết quả khổ liên tiếp như thế ấy.
- Này các Tỳ khưu! Như nước tiểu thối hòa với
các vị thuốc, có người lâm bệnh gầy ốm, da vàng, đến trong nơi
ấy. Nhiều người nói rằng: "Anh ơi! Nước tiểu thối Này hòa
với các vị thuốc, nếu muốn anh hãy dùng đi". Khi uống người
ấy thấy rõ cả màu, mùi vị, uống rồi anh sẽ được vui. Bệnh nhân
xem xét kỹ thuốc ấy rồi uống vào không mữa ra.
- Này các Tỳ khưu! Trong khi uống bệnh nhân thấy rõ
cả màu, mùi vị thật, nhưng uống vào rồi sẽ được vui chắc chắn,
như thế nào thì pháp tạo nghiệp khổ trong hiện tại có kết quả vui
liên tiếp như thế ấy.
- Này các Tỳ khưu! Như sữa bò đặc, mật ong, sữa
lỏng, nước mía hòa lẫn nhau rồi để trong một nơi; có người mang
bệnh xuất huyết đến đó. Phần đông nói rằng: "Anh ơi! Đây
là sữa bò đặc, mật ong, sữa bò lỏng, nước mía đã hòa lẫn
nhau, nếu anh muốn thì dùng đi". Khi anh đang uống thuốc ấy lộ
màu, mùi vị; khi anh uống vào rồi, anh sẽ được vui.
- Này các Tỳ khưu! Đây là pháp tạo nghiệp vui cả
trong hiện tại và có kết quả vui liên tiếp.
- Này các Tỳ khưu! Thí dụ như trong mùa thu sau mùa mưa
(đầu mùa lạnh) trời hết âm u, mặt nhựt chiếu giữa không trung,
vẹt cả sự tối tăm trong bầu trời hằng soi sáng, chói lọi như
thế nào thì Pháp tạo nghiệp vui trong hiện tại và có kết quả vui
liên tiếp; pháp tạo nghiệp ấy đàn áp được nhiều kẻ địch của
Sa môn và Bà-la-môn, rồi sáng chói, uy linh, quang đãng, rực rỡ
như thế ấy.
- ([1]) Tịnh giả: bậc yên lặng phiền não.
- ([2]) Duyên: nguyên nhân.
Lời nói đầu | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18