- Bước đầu Học Phật
-16-
Pháp
tu căn bản của Phật tử
Ða số người xưng là Phật tử mà
không biết rõ đường lối tu hành, ai bày sao làm vậy, trở thành mê tín
sai lầm, khiến người đời phê bình đạo Phật là huyền hoặc, là vô
ích. Ðể bổ cứu những sai lầm ấy, chúng ta phải biết rõ đâu là pháp
tu căn bản phải hành, đâu là lối tu siêu thoát phải đến. Ứng dụng Phật
pháp ngay trong cuộc sống thực tế của chúng ta, để minh chứng rõ ràng
đạo Phật cứu khổ thật sự, đạo Phật mang hạnh phúc cụ thể lại
cho con người. Ðuợc thế, chúng ta mới khỏi hối hận là đệ tử của
Phật mà làm nhục nhã cho đạo Phật.
PHÁP TU CĂN BẢN
Bước đầu
trên đường tu hành của người Phật tử, phải "chuyển ba nghiệp
ác thành ba nghiệp lành". Ba nghiệp là thân miệng ý của chúng ta.
Khi xưa chưa biết tu, chúng ta buông lung thân miệng ý làm những việc xấu
xa tàn bạo độc ác. Ðã tạo những điều xấu xa tàn bạo độc ác là
làm đau khổ cho mình, cho người, cho gia đình, cho xã hội. Những kẻ cướp
của giết người sớm muộn gì cũng ngồi khám, cha mẹ vợ con ở nhà đau
khổ, gia đình của nạn nhân cũng khổ đau, chánh quyền cũng phải bận tâm
điều tra truy nã. Chỉ một việc làm cuồng dại độc ác của một vài người,
khiến guồng máy xã hội bị rối bời. Hành động ấy gọi là tạo nghiệp
ác. Ngày nay biết tu, chúng ta chuyển thân miệng ý làm việc tốt đẹp
thanh cao hiền thiện. Thấy người trên đường bị tai nạn xe cộ, mà
không có thân nhân, chúng ta thành thật xót thương, dùng lời hiền hòa an
ủi, đích thân săn sóc chở đến bệnh viện... đây là tạo nghiệp lành.
Làm được việc lành bản thân chúng ta đã vui, người bị tai nạn cũng bớt
khổ, người chung quanh trông thấy cũng tán thành. Hành động lành này là
cụ thểø xây dựng xã hội tốt đẹp. Hành động xấu mà cứ lặp đi lặp
lại mãi là nghiệp ác, vì đã thành thói quen khó sửa đổi. Ví như người
uống rượu, uống một vài lần không thành ghiền (nghiện), ngày nay uống
ngày mai uống, uống nhiều ngày như vậy thành người ghiền rượu. Cái
ghiền là thói quen, gọi là nghiệp. Người thấy ai thiếu thốn liền giúp
đỡ, lúc nào cũng thế, lâu ngày thành thói quen là nghiệp lành. Cũng là
thói quen, một thói quen đưa đến đau khổ, một thói quen khiến đến an lạc.
Vì thế, người Phật tử phải tránh thói quen đau khổ, phải tạo thói
quen an lạc, đó là tu chuyển nghiệp ác thành nghiệp lành. Kẻ ngu muội mới
tìm hạnh phúc trên đau khổ của người khác, người sáng suốt chỉ thấy
hạnh phúc khi giúp người khác hết khổ.
QUAN NIỆM SAI LẦM
Có nhiều
Phật tử phát tâm qui y chỉ vì cầu cho gia đình bình an, cuộc sống được
mọi sự như ý. Vì thế, gia đình có người bệnh hoạn hay xảy ra tai nạn
gì thì thỉnh thầy cầu an. Nếu thầy bận việc không đi thì phiền não,
giận không đi chùa. Trong cuộc sống gặp nhiều điều bất như ý thì buồn,
cho rằng Phật không hộ độ. Nghe miếu Bà, miếu Ông nào linh ứng liền
đến đó cầu xin. Chỉ vì mong được bình an mà đi chùa, đến với đạo,
khi mục đích ấy không thành thì họ bỏ đạo dễ dàng. Lại có những người
sau khi qui y rồi thì mọi việc đều giao phó cho thầy, cất nhà cũng thỉnh
thầy coi ngày, gả cưới con cái cũng thỉnh thầy xem tuổi, đau ốm bệnh
hoạn cũng thỉnh thầy cầu an, ma chay cũng thỉnh thầy cầu siêu. Thầy là
người chịu mọi trọng trách trong gia đình, nếu thầy không chiều theo
là buồn, không đi chùa. Lối qui y này, giống hệt đi đóng tiền bảo hiểm
cho cá nhân và gia đình vậy.
Lại có những
người tu một cách hời hợt, chỉ biết giờ tụng kinh, giờ niệm Phật,
ngày ăn chay là tu. Ngoài những giờ đó ra, mọi việc đều như ai, ăn miếng
trả miếng không thua kém. Một ngày mười hai giờ, chúng ta chỉ tu có một
hai giờ, làm sao đủ? Mười giờ tạo ác, hai giờ tu thiện thì quá ít oi.
Hoặc một tháng ăn sáu ngày chay, chỉ tu trong sáu ngày này, còn hai mươi bốn
ngày kia không tu thì có thấm vào đâu. Có khi ai lỡ xúc phạm đến họ
trong những ngày chay, họ sẽ nói "hôm nay tôi ăn chay, nếu không ăn
chay thì biết!" Tu như thế, quả thật rất hời hợt.
Còn tệ hại
hơn, có người sợ tu thiền đổ nghiệp. Mỗi khi phát nguyện tụng kinh
Pháp Hoa chẳng hạn, ở gia đình có xảy ra tai biến gì, liền đổ thừa tại
tụng kinh đổ nghiệp. Không biết đổ nghiệp là rơi rớt hết hay sanh ra
nghiệp? Nếu đổ nghiệp là rơi rớt hết thì cố gắng tụng cho nó rớt
sạch luôn. Nếu đổ nghiệp là sanh ra nghiệp thì điều này thật là vô
lý. Vì giờ tụng kinh thì ba nghiệp thanh tịnh - thân nghiêm trang là thân
nghiệp thanh tịnh miệng tụng lời Phật là khẩu nghiệp thanh tịnh - ý
duyên theo lời kinh là ý nghiệp thanh tịnh - làm sao sanh ra ác nghiệp được?
Tin như thế thật là hoàn toàn vô căn cứ. Người Phật tử phải sáng suốt
không nên tin theo lối nhảm nhí ấy.
TU LÀ TUYÊN CHIẾN VỚI
MA QUÂN
Người phát
tâm tu hành như một chiến sĩ tuyên chiến với ma quân. Chúng ta phải hùng
dũng quyết chiến. Trước tiên, chúng ta chiến đấu với bọn ma phiền não
nghiệp chướng của mình. Ví như người vừa phát nguyện tu hạnh nhẫn nhục,
liền bị người thóa mạ, tâm sân hận nổi lên, ngay đây phải dẹp bỏ,
đè bẹp nó là thắng, để nó phát hiện ra miệng, ra thân là thua. Có người
trước đã ghiền (nghiện) rượu, nay phát tâm qui y thọ trì năm giới
ngang đây phải bỏ (cai) rượu, nếu can đảm bỏ được là thắng, bỏ
không được là thua. Thắng được cơn giận dữ nổi lên là thắng ma phiền
não, thắng được bệnh ghiền lâu năm là thắng ma nghiệp chướng. Phiền
não nghiệp chướng của chúng ta rất nhiều rất nặng, chiến thắng được
nó phải là một dũng sĩ kiên cường. Hai thứ này là nội ma.
Những khó
khăn chướng ngại do ngoại cảnh gây nên là ngoại ma. Một người tuổi
độ ba mươi, đã có gia đình, vừa thọ ngũ giới xong, liền có một người
đẹp đeo đuổi mến yêu. Chiến thắng tình cảm bất hợp pháp này là một
trận chiến gay go, nếu đương sự không can đảm quyết liệt, khó mà giữ
toàn vẹn được giới thứ ba đã thọ. Một người khác sau khi qui y thọ
giới rồi, nguyện bỏ (cai) rượu, trong lúc tranh đấu một mất một còn
với con ma ghiền, lại gặp bạn bè mời đi nhậu, còn dùng nhiều thủ thuật
bắt ép, trường hợp này không phải là người có ý chí kiên cường thì
khó mà thắng được, ngoại cảnh chướng ngại nhiều khó thể kể hết,
người Phật tử hùng dũng quyết thắng, đừng để giặc ngoại ma áp đảo
phải đầu hàng.
Ðã là chiến
đấu thì phải đương đầu, vì vậy chúng ta không thể khiếp nhược yếu
hèn chỉ một bề cầu được bình an. Người chiến sĩ có đối đầu với
giặc, chiến thắng được giặc, mới thăng quan tiến chức, mới có ngày
ca khúc khải hoàn, quàng vòng hoa danh dự vào cổ. Người tu cũng vậy, chiến
thắng được nội ma, ngoại ma, mới có ngày bước lên đài vinh quang của
con người vẹn toàn đức hạnh. Ðã là chiến sĩ thì mắt phải sáng, tai
phải thính luôn luôn theo dõi mọi hành động của kẻ thù. Một phút giây
hời hợt sơ suất có thể tán thân mất mạng. Người tu cũng thế, phải
thấy rõ từng tâm niệm, từng hành động của mình, một phút giây lơi lỏng,
bọn giặc phiền não nổi dậy, phải bị mất giới thân tuệ mạng. Do đó,
không thể chỉ tu trong giờ tụng kinh, niệm Phật, ăn chay mà phải tu trong
mọi lúc mọi giờ. Ðược vậy mới mong chiến thắng bọn ma quân.
Tu là dẹp
bỏ những thói hư tật xấu, tuổi trẻ chưa tập nhiễm những cái dở ấy,
ngang đây biết tu thì dễ biết dường nào. Người chưa biết uống rượu,
không tập uống rượu thật là dễ. Người đã ghiền rượu, bỏ không uống
rượu là thiên nan vạn nan. Biết tu từ thuở nhỏ thì thuận lợi dễ
dàng biết mấy, để đa mang nhiều bệnh nhiều tật rồi mới tu, thật là
khó khăn trăm bề. Song người có ý chí mãnh liệt thì cái khó nào cũng làm
được.
CỤ THỂ HÓA PHÁP TU CĂN
BẢN
Ðể cụ thể
hóa pháp tu căn bản này, đức Phật bắt buộc người Phật tử sau khi qui
y Tam Bảo phải thọ trì năm giới. Trong năm giới ba giới đầu là giữ
thân không tạo nghiệp ác, hai giới sau giữ khẩu không tạo nghiệp ác. Thế
là, người Phật tử chỉ mới chuyển hai nghiệp. Chuyển hai nghiệp thôi,
mà công hiệu lợi ích đã to lớn lắm rồi. Như người không sát sanh, là
không giết người (chỉ trừ trường hợp nghĩa vụ quân sự), không trộm
cướp, không tà dâm, không nói dối, không uống rượu, bản thân họ đã
là một con người tốt. Họ lại giảm được bao nhiêu việc lo âu sợ sệt
tốn hao trong cuộc sống hiện tại. Cha mẹ anh em vợ chồng con cái nhờ đó
được an ổn vui tươi. Mọi người trong xã hội khỏi phải phiền hà lo
âu vì họ. Chúng ta có thể hình dung trong một xóm, mà mọi người đều
giữ năm giới hết, trong xóm đó có xảy ra chuyện giết hại, trộm cướp,
lừa đảo, hiếp dâm và say sưa phá làng phá xóm không? Chắc hẳn là
không, trừ phi những kẻ khác xâm nhập vào. Chúng ta hiện nay đi đâu cũng
lo âu sợ sệt là tại sao? Phải chăng, vì sợ người hãm hại, sợ người
móc túi giựt đồ, sợ người lường gạt... Chánh quyền phải bận tâm
nhọc sức điều tra theo dõi, vì dân chúng không biết tu. Nếu người dân
biết tu và chịu tu như vậy, chánh quyền sẽ thảnh thơi nhàn rỗi biết
chừng nào. Bởi vì con người ai cũng có sẵn những thói xấu, nếu không
cấm đoán hạn chế, nó sẽ tạo ra lắm chuyện xấu xa hèn hạ khổ đau
cho nhau. Vì lòng từ bi, đức Phật như bắt buộc các đệ tử của Ngài
phải tuân theo những điều cấm đoán, nhờ đó sẽ dẹp bớt những thói
xấu, nết tốt dần dần tăng trưởng, khổ đau sẽ tiêu mòn, an vui thêm lớn.
Ðây là chủ đích cứu khổ của đạo Phật.
Ðể thành
một con người hoàn hảo hơn, Phật dạy phải tu thập thiện. Pháp Thập
thiện mới thật sự đầy đủ tu chuyển ba nghiệp. Chuyển ba nghiệp ác của
thân, không sát sanh, không trộm cướp, không tà dâm. Chuyển bốn nghiệp
ác của khẩu: không nói dối, không nói lật lọng (ly gián), không nói hung
ác, không nói vô nghĩa (thêu dệt), chuyển ba nghiệp ác của ý: bớt tham,
bớt sân, không tà kiến (chấp lệch, sai). Mười điều lành này xây dựng
một con người toàn hảo. Chúng ta phân tích từ tế đến thô sẽ thấy
pháp Thập thiện công hiệu không thể kể hết. Một con người không bị
tham lam xúi giục thì sẽ làm chủ mình trước mọi thứ cám dỗ của trần
gian. Tài sắc danh lợi không lung lạc được, người này mới hoàn toàn
thanh bạch cao thượng. Không bị nóng giận áp đảo, chúng ta mới bình tĩnh
sáng suốt giải quyết mọi vấn đề. Làm chủ được nóng giận, chúng ta
không nói lời thô ác, không có hành động tàn nhẫn. Ðời chúng ta không
bị hối hận bao giờ, người thân chúng ta không hề chán ghét. Sự việc
xảy đến, giải quyết một cách sáng suốt khôn ngoan chúng ta mới đủ khả
năng đảm đang việc lớn được. Mọi lý thuyết, mọi vấn đề, chúng ta
không thấy một chiều, không nhìn phiến diện, quần chúng mới dễ cảm
thông, mới thật lòng yêu mến. Tà kiến là cái thấy lệch lạc, thấy sai
lầm cục bộ, dễ sanh tranh cãi, dễ sanh oán hờn. Không tà kiến là một
tâm hồn cởi mở, bao dung, suốt thông, trong sáng. Không tà kiến, chúng ta
hòa hợp được mọi người, mọi chánh kiến khác nhau. Cuộc sống hạnh
phúc hay khổ đau, nẩy mầm từ thông cảm nhau hay chống đối nhau. Không
tà kiến mà lại có chánh kiến, thật hạnh phúc thay cho kiếp con người.
Thân khẩu trở thành hay hoặc dở đều phát nguồn từ ý tốt hay xấu. Sở
dĩ Thập thiện xây dựng con người hoàn hảo là chú trọng đến ý nghiệp.
Pháp ngũ giới mới chuyển hóa hai phần nổi, thân khẩu mà thôi. Bởi vậy
Phật tử chúng ta không phải chỉ dừng ở ngũ giới mà phải tiến lên Thập
thiện mới thật đầy đủ.
TU CHUYỂN BA NGHIỆP LÀ CĂN
BẢN PHẬT PHÁP
Ðời Ðường
ở Trung Hoa, có một thiền sư thấy trên cây có chỗ thuận tiện ngồi tu
được, ông liền gác cây bẻ nhánh lót thành chỗ ngồi, giống như ổ quạ
và ngồi đó tu. Thời gian sau, ông ngộ đạo tại đây, dân chúng gọi
Ngài là Ô Sào Thiền sư (Thiền sư ngồi trong ổ quạ). Ông Bạch Cư Dị,
nhà văn nổi tiếng thời ấy, được cử làm quan ở huyện này, nghe danh
tiếng Thiền sư Ô Sào, ông liền đến hỏi đạo. Khi gặp nhau, ông hỏi
nhiều câu, câu chót: "Thế nào là đại ý Phật pháp?" Thiền sư
Ô Sào ngồi trên ổ quạ đáp: "Chư ác mạc tác, chúng thiện phụng
hành, tự tịnh kỳ ý, thị chư Phật giáo." (chớ tạo các điều ác,
vâng làm mọi việc lành, giữ tâm ý trong sạch, đây lời dạy chư Phật.)
Ông Bạch Cư Dị cười thưa: "Bài kệ Ngài dạy, con nít tám tuổi cũng
thuộc rồi." Thiền sư bảo: "Phải, con nít tám tuổi cũng thuộc,
song ông già tám mươi làm chưa xong." Bạch Cư Dị đảnh lễ rồi lui về.
Qua câu chuyện
này, chúng ta thấy cốt yếu của đạo Phật là dạy Phật tử phải chuyển
ba nghiệp ác thành ba nghiệp thiện. "Chớ tạo các điều ác" là dừng
ba nghiệp ác. "Vâng làm mọi việc lành" là tu ba nghiệp lành.
"Giữ tâm ý thanh tịnh" phải chú tâm nhiều về ý nghiệp. Ý nghiệp
thanh tịnh thì thân khẩu mới tốt, mới thanh tịnh. Ý nghiệp là chủ động,
nên dành riêng một câu để thấy tầm vóc quan trọng của nó. Dạy tu chuyển
ba nghiệp thanh tịnh này, không phải chỉ riêng Phật Thích-ca dạy mà chư
Phật đều dạy như thế, "đây lời dạy chư Phật". Còn một điểm
quan trọng chúng ta phải chú ý, Bạch Cư Dị nghe bài kệ này thấy dễ nhớ
dễ hiểu nên xem thường bảo rằng "con nít tám tuổi cũng thuộc".
Thiền sư giáng cho ông một đòn đau điếng bằng câu, "con nít tám tuổi
cũng thuộc, song ông già tám mươi làm chưa xong". Ðạo là để hành để
tu chớ không phải hiểu nhớ suông. Nếu hỏi đạo để hiểu nhớ, chỉ là
việc đùa cợt vô ích. Ứng dụng lời Phật dạy vào cuộc sống, mới thấy
hữu ích thật sự. Dầu một thứ thuốc hay đến đâu, nếu người ta chỉ
biết tên, đọc nhãn hiệu, nghiên cứu công thức, mà không chịu uống
thì con bệnh không bao giờ lành. Phật tử chịu thực hành lời Phật dạy,
như con bệnh chịu uống thuốc, mọi bệnh khổ không còn đeo bám chúng ta.
Học Phật pháp để hiểu để nói, như người khoe ăn nhiều thứ bánh vẽ,
mà bụng vẫn đói. Người học đạo để hành, để tu mới thật chân
chánh Phật tử.
Kết thúc
bài này, chúng ta thấy trọng tâm chủ yếu đạo Phật dạy "chuyển hóa
ba nghiệp ác thành ba nghiệp thiện", là căn bản bước đầu không thể
thiếu, ở mỗi người Phật tử. Mỗi người hoàn thiện thì xã hội mới
toàn mỹ. Chúng ta tu chuyển nghiệp ác thành nghiệp thiện là tự mình thẳng
tiến trên bước đường đạo đức, đóng góp sự vui tươi an lạc cho gia
đình mình, xây dựng hoàn hảo cho xã hội văn minh. Văn minh ở đây là văn
minh đạo đức, văn minh của tình thương chia ngọt sẻ bùi, văn minh của
những con người thanh bai cao thượng. Cho nên trong kinh Thập thiện nói người
tu Thập thiện sẽ được sanh lên cõi trời, gọi là Thiên thừa Phật
giáo. Song với chúng tôi, người tu Thập thiện là con người hoàn hảo,
trong xã hội có đa số người tu Thập thiện là xã hội văn minh hoàn hảo.
Ðây là Phật pháp giáo hóa dân gian.