- Bước đầu Học Phật
-4-
Đi
lễ chùa
I.- MỞ ÐỀ
Người xưa
nói "làm việc có nghĩa do tâm tỉnh ngộ, làm việc vô nghĩa do tâm mê
mờ". Chúng ta thao thức ước mơ có thì giờ rảnh đi chùa để được
nghe những lời chỉ dạy đạo lý của Tăng, Ni. Quả là do tâm tỉnh ngộ
làm động cơ thúc đẩy chúng ta. Nếu chúng ta mong có lúc rảnh để đến
hí trường, lại tửu điếm, chính do tâm mê mờ làm động cơ thúc đẩy
chúng ta. Chọn lấy một hành động có nghĩa là để làm theo, đích thực
là người trí. Chạy theo những hành động vô nghĩa hư hèn, quả là kẻ
ngu. Ðã có mặt trên cõi đời, chúng ta phải chọn lấy một lối đi để
đưa đời mình đến chỗ rạng ngời tươi đẹp. Vô lý, chúng ta mãi đua
đòi theo sự ăn mặc vui đùa, đến một ngày kia thân này sắp hoại, tự
ta nghĩ sao về thân phận mình? Vì thế, sự đi chùa lễ Phật là một việc
làm do động cơ tỉnh ngộ thúc đẩy, với một tinh thần cố gắng vươn
lên, gầy dựng cho mình một ngày mai sáng đẹp.
II.- ÐI CHÙA
Mục đích
đi chùa không phải là để cúng lạy, mà vì học hỏi chánh pháp, tập tu
đức hạnh. Người Phật tử mới đến với đạo chưa thấm nhuần Phật
pháp, nếu không được sự chỉ dạy của Tăng Ni thì làm sao hiểu đạo
tu hành. Muốn hiểu đạo lý, Phật tử tới lui Tự viện để thưa hỏi học
tập là sự đương nhiên không thể thiếu. Vì sự sống bận rộn ngoài
xã hội, Phật tử đâu đủ thì giờ nghiên cứu giáo lý, chỉ gặp Tăng,
Ni trong nửa giờ, một giờ, Phật tử có thể học được nhiều điều
trước kia chưa biết. Vì thế, đến chùa để gặp Tăng, Ni là điều thiết
yếu không thể thiếu, đối với mỗi Phật tử tại gia. Ði chùa có hai trường
hợp, đi chùa ngày thường và đi chùa ngày lễ vía.
Ði chùa
ngày thường: Bất cứ ngày nào thấy rảnh việc nhà, người Phật tử có
thể đi chùa. Khi đi chùa, Phật tử phải nhắm thẳng mục đích thưa hỏi
đạo lý. Vì hỏi đạo lý, Phật tử phải ghi lại những điều gì mình
chưa hiểu để đem ra hỏi. Mỗi lần đến chùa, Phật tử phải có ít nhất
đôi ba vấn đề thưa hỏi Tăng, Ni. Những vấn đề ấy, hoặc do thấy nếp
sống sanh hoạt nhà chùa chưa hiểu đem ra hỏi, hoặc đọc trong kinh sách
chỗ nào không biết đem ra hỏi. Biết thưa hỏi như vậy, người Phật tử
học đạo rất chóng tiến. Ði chùa hỏi đạo là đúng tinh thần học vấn
của người Phật tử.
Nhưng cũng
có những khi không vì hỏi đạo mà vẫn đi chùa. Ðây là trường hợp vì
đua chen trong cuộc sống, người Phật tử thần kinh bị căng thẳng, vội
vàng bỏ việc đến chùa. Ðến đây để ngồi yên trên tảng đá dưới bóng
mát tàn cây, nghe tiếng gió thì thào trên ngọn cây, giọng chim líu lo trong
cành râm, khung cảnh tịch mịch của nhà chùa, khiến tâm hồn lắng xuống
thần kinh dịu lại. Không cần gặp ai, chẳng màng thưa hỏi, chỉ cần mắt
ngắm mấy cội tùng xanh, mũi ngửi mùi hương nhẹ của hoa lan, hoa nguyệt
quới, ngồi đặt lưng tựa bên vách chùa, chúng ta cảm nghe lòng nhẹ
nhàng khoan khoái, những giờ phút này gánh nợ đời oằn oại đôi vai bỗng
dưng như quẳng mất. Chính cảnh cô liêu tịch mịch của nhà chùa đã giải
tỏa xoa dịu phần nào nỗi bực dọc não phiền của Phật tử.
Ðến chùa
ngày lễ vía: Cùng Phật tử với nhau như con một cha, những ngày lễ vía
là ngày huynh đệ sum họp. Ngày thường mỗi Phật tử có hoàn cảnh riêng
gia đình riêng, ít khi gặp được nhau để thăm hỏi sự tu hành, nhắc nhở
nhau về đức hạnh. Nhân ngày lễ vía ở chùa, toàn thể Phật tử tụ hội
về cùng thăm hỏi nhau trong tình đạo bạn, cùng giãi bày nhau về kinh nghiệm
tu hành, thật là một cơ hội quí báu. Chúng ta đâu không nghe ông cha
chúng ta đã nói "ăn cơm có canh, tu hành có bạn". Ðoàn tụ dưới
mái chùa, huynh đệ ngồi gần nhau đàm đạo mật thiết thân tình, đây
là một niềm vui để dắt dìu nhau trên con đường đạo đức. Mến
thương nhau, đoàn kết nhau, khích lệ nhau, cùng nỗ lực leo lên cho đến tận
đỉnh ngọn giác ngộ.
Càng cao cả
hơn, khi chúng ta nghe Tăng, Ni kể lại hành trang nhuộm mùi từ bi đượm màu
giác ngộ của chư Phật, Bồ-tát, hoặc nghe giải thích giáo lý cao siêu
thoát tục của Phật dạy, làm sáng tỏ thêm đường lối tu hành. Thật
là những cơ hội hiếm có để Phật tử thấm nhuần chánh pháp. Vắng mặt
trong những ngày lễ vía, là một thiệt thòi đáng kể của người Phật tử.
Có nghe giáo lý, có học công hạnh của Phật, Bồ-tát, Phật tử mới biết
phương hướng tu hành, mới thấy những gương sáng ngời để noi theo. Dù
đã qui y mấy mươi năm, không chịu học hỏi giáo lý, không siêng nghe giảng
dạy, Phật tử này vẫn mờ mịt không hiểu gì về đạo Phật. Là Phật
tử phải tỏ ra xứng đáng với danh nghĩa của mình, nghĩa là học và
hành đúng với đường lối Phật dạy. Vì thế, đi chùa nghe giảng là điều
tối cần thiết của người Phật tử.
III.- LỄ PHẬT
Lạy Phật
không vì van xin tha tội, không vì cầu mong ban ân, chỉ vì quí kính một đấng
lòng từ bi tràn trề, trí giác ngộ viên mãn. Vì quí kính công đức trí
tuệ của Phật nên chúng ta lạy Ngài. Lạy Phật để thấy mình còn thấp
thỏi ti tiện, bỏ hết những thói ngạo mạn cống cao. Quí kính gương cao
cả của Phật để mình noi theo. Phước đức lạy Phật là tại chỗ đó.
Lễ Phật
vì dẹp ngã mạn - Bản chất con người chúng ta lúc nào cũng tự cao tự
đắc, vênh váo nghênh ngang. Ðó là tánh xấu khiến mọi người chán ghét,
tiêu mòn công đức. Phật tử biết được cái dở này, kính lạy Phật, Bồ-tát,
các bậc tôn túc, để diệt trừ tâm ngã mạn của mình. Kính lạy các
ngài là tự mình thấy không bì kịp các ngài, biết mình thấp thì tánh ngạo
mạn từ từ biến mất. Khi lạy các ngài không mong một ân sủng nào, chỉ
vì một lòng kính trọng đức hạnh của các ngài, tự thấy mình hèn hạ
thấp thỏi, thế là mọi công đức từ đó phát sanh. Bởi đứa ăn trộm
thì phục kẻ ăn trộm giỏi, chàng võ sĩ thì nể tay vô địch, kính trọng
Phật, Bồ-tát, các bậc tôn túc tự nhiên chúng ta có dự phần trong ấy rồi.
Quả như câu nói "kính thầy mới được làm thầy". Chúng ta muốn
dẹp bỏ những tánh xấu, tập tành đức hạnh, kính lễ những bậc đức
hạnh là điều cần thiết vậy.
Lễ Phật vì
noi gương - Kính lạy Phật, chính vì chúng ta muốn học đòi noi theo gương
của Ngài. Tại sao chúng ta phải học đòi theo gương đức Phật? Bởi vì,
Phật đã đầy đủ mọi công đức, trí tuệ từ bi viên mãn, nên chúng ta
phải học theo. Ðây chúng tôi đơn cử một công hạnh nhỏ xíu của Ngài,
thử xem chúng ta có theo kịp không?
Một hôm,
đức Phật một mình mang bình bát vào thôn xóm khất thực, bỗng có một
người ngoại đạo biết Ngài và biết rõ Phật đi đến đâu ắt đệ tử
của chúng đều bỏ đạo qui kính Phật. Nổi tức, ông đi theo sau lưng Phật
mạ lỵ đủ điều, Phật vẫn chậm rãi tiến bước đều đều không một
lời đối đáp. Ðến đầu đường, ông ta chạy đón trước mặt Phật,
chặn lại hỏi: Cù-đàm thua ta chưa? Phật ung dung trải tọa cụ xuống đất,
ngồi kiết già đọc bài kệ:
Kẻ hơn thì
thêm oán
Người thua ngủ chẳng yên
Hơn thua hai đều xả
Ấy được an ổn ngủ. -- (Kinh Trung A-hàm)
Ngoại đạo
hối lỗi ăn năn lễ tạ.
Thử hỏi hành
động này của đức Phật, chúng ta có ai dám tự hào cho mình làm được.
Nếu đem danh vọng giá trị so sánh, đức Phật là một vị giáo chủ trong
tôn giáo, một vị Thái tử ở thế gian, chúng ta hiện nay là một tín đồ
trong tôn giáo, một kẻ tay trắng ở thế gian, đức Phật bị mạ lỵ mà
không tức giận, chúng ta bị mạ lỵ có tức giận chăng? Nếu chúng ta
không tức giận cũng chưa dám bì với đức Phật, vì giá trị danh vọng của
chúng ta có ra quái gì. Huống là, bị mạ lỵ chúng ta liền nổi giận ầm
ầm. Nhìn lại đức Phật thử xem chúng ta cách Ngài bao xa? Thế thì lạy
Ngài bao nhiêu mới xứng đáng trong việc noi gương theo Ngài? Ðến như tâm
từ bi, trí giác ngộ của Phật, sánh với chúng ta thật là trời cao vực
thẳm. Ðời đời kính lễ Ngài, cũng là cái hãnh diện của chúng ta, biết
kính người đáng kính. Thế mà, có một ít người thấy chúng ta lạy Phật,
họ tỏ vẻ ngạo nghễ. Hãy nghe câu chuyện đối đáp này:
Một em gái
đi chùa lễ Phật, lễ xong em vừa ra đến sân chùa, gặp một quân nhân đứng
ngắm cảnh. Thấy em, quân nhân liền hỏi: em đi đâu thế? Bé gái đáp: em
đi chùa lễ Phật. Quân nhân hỏi: tượng Phật bằng gỗ bằng xi măng, em
lễ cái gì? Bé gái hỏi lại: Ở doanh trại anh mỗi sáng có chào cờ
không? Quân nhân đáp: sáng nào cũng chào cờ. Bé gái hỏi: cờ bằng vải
bằng màu, tại sao phải nghiêm trang chào? Quân nhân đáp: chào tinh thần Tổ
quốc được tượng trưng qua lá cờ, chớ không phải chào vải màu. Bé
gái nói: Cũng thế, em lạy tinh thần từ bi giác ngộ của Phật được tượng
trưng qua hình tượng chớ không phải lạy gỗ lạy xi măng. Quân nhân đành
thôi.
VI.- KẾT LUẬN
Chọn một
hành động có ý nghĩa là con người tỉnh sáng. Khi đã nhận định kỹ việc
làm của mình, dù có bị chê khen, chúng ta vẫn an ổn thực hành. Chỉ có
những kẻ xu thời, thấy ai khen cái gì chạy theo cái nấy, mới bàng hoàng
khi bị ai phê bình hành động của mình. Ði chùa lạy Phật đã mang sẵn
những ý nghĩa của nó, dù có ai chê là mê tín..., ta vẫn an nhiên. Ðạo
đức có hay không, do lòng ta biết kính trọng người đạo đức hay không.
Do lòng kính trọng mới thúc đẩy chúng ta học đòi và bắt chước theo
người đức hạnh. Lạy Phật là động cơ đẩy mạnh chúng ta tiến mãi
trên đường giác ngộ.