- Kinh Trường bộ
27. KINH KHỞI
THẾ NHÂN BỔN
Như vầy tôi nghe:
1. Một thời Thế Tôn trú tại
Sàvatthi (Xá vệ), Pubbàràma (Thành Tín Viên lâm), ở lầu của Migà ramàtu
(Lộc Mẫu Giảng đường). Lúc bấy giờ, Vàsettha và Bhàradvàjà sống giữa
các vị Tỷ kheo và muốn trở thành Tỷ kheo. Thế Tôn vào buổi chiều, từ
thiền tịnh khởi dậy, bước xuống khỏi lầu, đi qua lại giữa trời,
dưới bóng ngôi lầu.
2. Vàsettha thấy Thế Tôn vào buổi
chiều, từ thiền tịnh khởi dậy, bước xuống khỏi ngôi lầu, đi qua lại
giữa trời, dưới bóng ngôi lầu. Thấy vậy Vàsettha nói với Bhàradvàja:
- Này bạn Bhàradvàja, Thế Tôn vào
buổi chiều, từ thiền tịnh khởi dậy, bước xuống khỏi lầu, đi qua lại
giữa trời, dưới bóng ngôi lầu. Này bạn Bhàradvàja, chúng ta hãy đến yết
kiến Thế Tôn. Rất có thể chúng ta được nghe thời pháp từ Thế Tôn.
- Thưa vâng, Hiền giả!
Bhàradvàja vâng theo lời Vàsettha. Rồi
cả Vàsettha và Bhàradvàja cùng đến gần Thế Tôn, khi đến xong đảnh lễ
Ngài và đi theo sau lưng Thế Tôn, khi Ngài đang đi qua đi lại.
3. Rồi Thế Tôn nói với Vàsettha:
- Này Vàsettha, Ngươi sanh trưởng là
Bà la môn và thuộc gia tộc Bà la môn, xuất gia từ bỏ gia đình, sống
không gia đình từ gia tộc Bà la môn. Này Vàsettha, người Bà la môn có chỉ
trích Ngươi, phỉ báng Ngươi chăng?
- Bạch Thế Tôn, các vị Bà la môn
thật có chỉ trích chúng con, phỉ báng chúng con, với những lời phỉ
báng thật chí tình, phỉ báng thật toàn diện, chớ không phải không toàn
diện.
- Này Vàsettha, các vị Bà la môn
dùng lời lẽ như thế nào để chỉ trích các Ngươi, phỉ báng các Ngươi,
với những lời phỉ báng thật chí tình, phỉ báng thật toàn diện, chớ
không phải không toàn diện?
- Bạch Thế Tôn, các vị Bà la môn
đã nói như sau: "Bà la môn là giai cấp tối thượng, giai cấp khác là
hạ liệt. Chỉ có giai cấp Bà la môn là da trắng, giai cấp khác là da
đen. Chỉ có Bà la môn là thuần túy, các giai cấp phi Bà la môn không phải
như vậy. Chỉ có Bà la môn mới là con chính tông của Phạm thiên, sanh từ
miệng Phạm thiên, do Phạm thiên sanh, do Phạm thiên tạo ra, là con cháu thừa
tự của Phạm thiên. Các Ngươi đã từ bỏ giai cấp tối thượng, cúi
mình vào giai cấp hạ tiện - giai cấp các Sa môn trọc đầu, đê tiện,
đen đủi, giòng gióng thuộc bàn chân. Làm vậy thật là không tốt, làm vậy
thật là không hợp, khi các Ngươi từ bỏ giai cấp tối thượng, cúi mình
vào giai cấp hạ tiệt, giai cấp Bà la môn trọc đầu, đê tiện, đen đủi,
giòng giống thuộc bàn chân". Bạch Thế Tôn, như vậy các vị Bà la
môn chỉ trích chúng con, phỉ báng chúng con, với những lời phỉ báng thật
chí tình, phỉ báng thật toàn diện, chớ không phải không toàn diện.
4. - Này Vàsettha, các người Bà la
môn thật đã quên quá khứ khi họ nói: "Bà la môn là giai cấp tối thượng,
giai cấp khác là hạ tiện. Chỉ có giai cấp Bà la môn là da trắng, giai cấp
khác là da đen. Chỉ có Bà la môn là thuần túy, các giai cáp phi Bà la môn
không phải như vậy. Chỉ có Bà la môn mới là con chính tông của Phạm
thiên, sanh từ miệng Phạm thiên, do Phạm thiên sanh, do Phạm thiên tạo ra,
là con cháu thừa tự của Phạm thiên". Này Vàsettha, các nữ Bà la
môn, vợ của các Bà la môn được thấy là có kinh nguyệt, có mang thai,
có sanh con, có cho con bú. Và những Bà la môn ấy chính do thai sanh lại nói
rằng: "Bà la môn là giai cấp tối thượng... là con cháu thừa tự của
Phạm thiên".
5. Này Vàsettha, có bốn giai cấp:
Sát đế lỵ, Bà la môn, Phệ xá và Sudda Thủ đà la. Này Vàsettha, có người
Sát đế lỵ sát sanh, lấy của không cho, có tà hạnh, nói láo, nói hai lưỡi,
nói ác khẩu, nói lời phù phiếm, có tâm tham, có tâm sân, có tà kiến.
Này Vàsettha, những pháp ấy là bất thiện và được gọi là bất thiện;
những pháp ấy là có tội và được gọi là có tội; những pháp ấy
không nên hành trì và được gọi là các pháp không nên hành trì; những
pháp ấy không xứng Thánh pháp và được gọi là không xứng Thánh pháp;
những pháp ấy là hắc pháp và hắc báo; những pháp ấy bị người có
trí quở trách. Ở đây, những pháp ấy được tìm thấy trong một số người
Sát đế lỵ. Này Vàsettha có người Bà la môn... Này Vàsettha có người Phệ
xá... Này Vàsettha, có người Thủ đà la sát sanh... có tà kiến. Này
Vàsettha, những pháp ấy là bất thiện và được gọi là bất thiện...
là hắc pháp và hắc báo; những pháp ấy bị người có trí quở trách.
Ở đây, những pháp ấy được tìm thấy trong một số người Thủ đà
la.
6. Này Vàsettha, có người Sát đế
lỵ không sát sanh, không lấy của không cho, không có tà hạnh, không nói
láo, không nói hai lưỡi, không nói ác khẩu, không nói lời phù phiếm,
không có tâm tham, không có tâm sân, có chánh kiến. Này Vàsettha, những
pháp ấy là thiện và được gọi là thiện; những pháp ấy không có tội
và được gọi là không có tội; những pháp ấy nên hành trì và được gọi
là các pháp nên hành trì; những pháp ấy xứng Thánh pháp và được gọi
là xứng Thánh pháp; những pháp ấy là bạch pháp và có bạch quả; những
pháp ấy được người có trí tán thán. Ở đây, những pháp ấy được tìm
thấy trong một số người Sát đế lỵ. Này Vàsettha, có người Bà la
môn... Này Vàsettha, có người Phệ xá... Này Vàsettha, có người Thủ đà
la không sát sanh... không có tham tâm, không có sân tâm, có chánh kiến. Này
Vàsettha, những pháp ấy là thiện và được gọi là thiện; những pháp
ấy không có tội và được gọi là không có tội; những pháp ấy nên
hành trì và được gọi là các pháp nên hành trì; những pháp ấy xứng
Thánh pháp và được gọi là xứng Thánh pháp; những pháp ấy là bạch
pháp và có bạch quả; những pháp được người có trí tán thán. Ở đây,
những pháp ấy được tìm thấy trong một số người Thủ đà la.
7. Này Vàsettha, vì rằng cả hai
pháp hắc và bạch được chỉ trích và được tán thán bởi những người
có trí, đều có mặt lẫn lộn trong bốn gai cấp này, nên ở đây, những
Bà la môn nào nói rằng: "Bà la môn là giai cấp tối thượng, các giai
cấp khác là hạ liệt; chỉ có giai cấp Bà la môn là da trắng, giai cấp
khác là da đen; chỉ có Bà la môn là thuần túy, các giai cấp phi Bà la môn
không phải như vậy; chỉ có Bà la môn là con chính tông của Phạm thiên,
sanh từ miệng Phạm thiên, do Phạm thiên sanh, do Phạm thiên tạo ra, là con
cháu thừa tự của Phạm thiên." Các vị có trí không thể chấo nhận
như vậy. Tại sao vậy? Này Vàsettha, vì rằng nếu có ai trông bốn giai cấp
là một vị Tỷ kheo, một vị A la hán, các lậu hoặc đã được diệt tận,
phạm hạnh đã thành, đã làm những việc phải làm, đã đặt gánh nặng
xuống, đã đạt mục đích tối thượng, hữu kiết sử đã diệt, nhờ
chánh trí đã được giải thoát, vị ấy sẽ được xem là tối thượng
so sánh với bốn giai cấp, vì xứng với Pháp, không phải không xứng với
Pháp. Này Vàsettha, Phàp là tối thượng giữa các loài hữu tình, trong đời
này và cả đời sau.
8. Này Vàsettha, đây là một chứng
minh điển hình để biết vì sao Pháp là tối thượng giữa các loài hữu
tình, trong đời này và cả đời sau.
Này Vàsettha, vua Pasenadi (Ba tư nặc)
nước Kosala biết rằng: "Sa môn Gotama xuất gia từ giòng họ liên hệ
Sàkyà tôn trọng, đảnh lễ, đứng dậy, chấp tay và đối xử với vua
Pasenadi nước Kosala rất lễ độ phải phép. Cũng vậy vua Pasenadi nước
Kosala tôn trọng, đảnh lễ, đứng dậy, chấp tay và đối xử với Như
Lai rất lễ độ, phải phép, vì vua nghĩ: "Có phải Sa môn Gotama là thiện
sanh? Còn ta không phải thiện sanh; Sa môn Gotama có hùng lực, ta không có
hùng lực; Sa môn Gotama có dáng mặt đẹp đẽ, còn ta có dáng mặt thô xấu;
Sa môn Gotama là vị có nhiều thế lực, còn ta ít có thế lực?" Vì rằng
vua Pasenadi nước Kosala tôn trọng Pháp, cung kính Pháp, đảnh lễ Pháp,
cúng dường Pháp, kính lễ Pháp nên vua tôn trọng, đảnh lễ, đứng dậy,
chấp tay và đối xử với Như Lai rất lễ độ, phải phép. Này Vàsettha,
với chứng minh điển hình này, cần hiểu như thế nào Pháp là tối thượng
giữa các loài hữu tình, trong đời này và cả đời sau.
9. Này Vàsettha, các Ngươi, sanh sai
biệt, danh sai biệt, tánh sai biệt, gia hệ sai biệt, đã xuất gia từ bỏ
gia đình, sống không gia đình. Nếu có ai hỏi: "Các vị là ai?",
các Ngươi cần trả lời: "Chúng tôi là Sa môn, dưới sự lãnh đạo của
Thích ca tử". Này Vàsettha, ai có lòng tin Như Lai, lòng tin ấy được
an trí, có căn để, an trú và chắc chắn, một lòng tin không bị lôi kéo
bởi Sa môn, Bà la môn, chư Thiên, Ma vương, Phạm thiên hay một vị nào ở
trên đời, vị ấy có thể nói: "Ta là con chính tông của Thế Tôn,
sanh ra từ miệng, do Pháp sanh, do Pháp tạo ra, là con cháu thừa tự của
Pháp." Vì sao vậy? Này Vàsettha, vì là những chữ đồng nghĩa với
Như Lai là Pháp thân, là Phạm thân, là Pháp thể, là Phạm thể.
10. Này Vàsettha, có một thời đến
một giai đoạn nào đó, sau một thời hạn rất lâu, thế giới này chuyển
hoại. Trong khi thế giới chuyển hoại, các loại hữu tình phần lớn sanh
qua cõi Àbhassara (Quang Âm thiên). Ở tại đây, nhữnh loại chúng sanh này
do ý sanh, nuôi sống bằng hỷ, tự chiếu hào quang, phi hành trên hư không,
sống trong sự quang vinh, và sống như vậy một thời gian khá dài. Này
Vàsettha, có một thời đến một giai đoạn nào đó, sau một thời hạn rất
lâu, thế giới này chuyển thành. Trong khi thế giới này chuyển thành, một
số lớn chúng sanh từ Quang Âm thiên thác sanh qua tại đây. Những chúng
sanh này do ý sanh, nuôi sống bằng hỷ, tự chiếu hào quang, phi hành trên hư
không, sống trong sự quang vinh và sống như vậy một thời gia khá dài.
11. Này Vàsettha, lúc bấy giờ, vạn
vật trở thành một thế giới toàn nước đen sẫm, một màu đen khiến mắt
phải mù. Mặt trăng, mặt trời không hiện ra; sao và chòm sao không hiện
ra; không có ngày đêm; không có tháng và nửa tháng; không có năm và thời
tiết; không có đàn bà đàn ông. Các loài hữu tình chỉ được xem là
loài hữu tình mà thôi. Này Vàsettha, đối với các loài hữu tình ấy, sau
một thời gian rất lâu, vị đất tan ra trong nước. Như bọt nổi lên
trên mặt cháo sữa nóng đang nguội dần, cũng vậy đất hiện ra. Đất này
có màu sắc, có hương và có vị. Màu sắc của đất giống như đê hồ
hay thuần túy như tô, vị của đất như mật ong thuần tịnh.
12. Này Vàsettha, có loài hữu tình,
có tánh tham, nói: "Kìa xem, vật này là gì vậy?", lấy ngón tay nếm
vị của đất. Khi lấy ngón tay nếm vị của đất, vị ấy thấm vào
thân và tham ái khởi lên. Này Vàsettha, các loài hữu tình khác, theo gương
hữu tình kia, lấy ngón tay nếm vị của đất. Khi lấy ngón tay nếm vị của
đất, vị ấy thấm vào thân và tham ái khởi lên. Rồi các hữu tình kia bắt
đầu thưởng thức vị của đất, bằng cách bẻ từng cục đất với bàn
tay nhỏ của họ, thời ánh sáng của họ biến mất. Khi ánh sáng của họ
biến mất, mặt trăng mặt trời hiện ra. Khi mặt trăng, mặt trời hiện
ra, thì sao và chòm sao hiện ra. Khi sao và chòm sao hiện ra, ngày và đêm hiện
ra, khi ngày và đêm hiện ra, thì nửa tháng và tháng hiện ra. Khi nửa
tháng và tháng hiện ra, thời tiết và năm hiện ra. Như vậy, này Vàsettha,
thế giới này bắt đầu thành trở lại.
13. Này Vàsettha, những hữu tình
ấy, thưởng thức vị của đất, lấy đất làm chất ăn, lấy đất làm
món ăn trong một thời gian khá lâu. Này Vàsettha, vì các hữu tình ấy thưởng
thức vị của đất, lấy đất làm chất ăn, lấy đất làm món ăn trong một
thời gian khá lâu, thân của họ trở thành cứng rắn, và sắc đẹp của
họ trở thành sai biệt. Có hạng hữu tình có sắc đẹp, có hạng hữu
tình không có sắc đẹp. Ở đây các hữu tình có sắc đẹp khinh các hữu
tình không có sắc đẹp: "Chúng ta có sắc đẹp hơn họ, họ không có
sắc đẹp bằng chúng ta." Do họ kiêu mạn và kiêu ngạo về sắc đẹp
của họ, vị của đất biến mất. Khi vị của đất biến mất, họ hội
họp lại và kêu than: "Ôi vị ngon! Ôi vị ngon!", như ngày nay, khi
loài Người có được vị ngon liền nói: "Ôi vị ngon! Ôi vị
ngon!" Như vậy họ theo văn tự truyền thống của thời xưa mà không
biết ý nghĩa của nó.
14. Này Vàsettha, khi vị đất đã
biến mất với các hữu tình ấy, thời một loại nấm đất hiện ra. Như
hình con rắn, chúng hiện ra như vậy. Loại nấm ấy có sắc, có hương, có
vị. Mầu sắc của loại nấm này giống như đề hồ hay thuần túy như tô.
Vị của đất như mật ong thuần tính. Này Vàsettha, những hữu tình ấy bắt
đầu ăn thứ nấm đát. Họ thưởng thức nấm đất, lấy nấm đất làm
chất ăn, lấy nấm đất làm món ăn trong một thời gian khá lâu. Này
Vàsettha, vì các chúng sanh ấy thưởong thức nấm đất, lấy nấm đất làm
chất ăn, lấy nấm đất làm món ăn trong một thời gian khá lâu, nên thân
của họ trở thanh cứng rắn hơn và sắc đẹp của chúng lại càng sai biệt.
Có hạng hữu tình có sắc đẹp, có hạng hữu tình không có sắc đẹp.
Ở đây các hữu tình có sắc đẹp khinh các hữu tình không có sắc đẹp:
"Chúng ta có sắc đẹp hơn họ, họ không có sắc đẹp bằng chúng
ta". Do họ kiêu mạn và kiêu ngạo về sắc đẹp của họ, nấm đất
biến mất. Khi nấm đất biến mất cỏ và cây leo hiện ra. Như loại cây
tre, chúng hiện ra như vậy. Loại cây leo này có sắc, có hương, có vị. Mầu
sắc của loại cây này giống như đề hồ hay thuần túy như tô. Vị của
loại cây leo này như mật ong thuần tịnh.
15. Này Vàsettha, các hữu tình này
bắt đầu thưởng thức loại cây leo này. Chúng bắt đầu thưởng thức
loại cây leo, lấy cây leo làm chất ăn, lấy cây leo làm món ăn trong một
thời gian khá lâu. Này Vàsettha, vì những hữu tình này bắt đàu thưởng
thức loại cây leo, lấy cây leo làm chất ăn, lấy cây leo làm món ăn trong
một thời gian khá lâu nênnthân của họ trở thành cứng rắn hơn và sắp
đẹp của họ lại càng sai biệt. Có hạng hữu tình có sắc đẹp, có hạng
hữu tình không có sắc đẹp. Ở đây các hữu tình có sắc đẹp khinh các
hữu tình không có sắc đẹp: "Chúng ta có sắc đẹp hơn họ, họ không
có sắc đẹp bằng chúng ta." Do họ kiêu mạn và kiêu ngạo về sắc
đẹp của họ, cỏ và cây leo biến mất. Khi vỏ và cây leo biến mất, họ
hội họp lại và kêu than: "Ôi, cái này thuộc của chúng ta! Ôi hại
thay cho chúng ta, nay cỏ và cây leo đã biến đi!"; như ngày nay khi loài
Người được hỏi cái gì làm cho đau khổ, bèn trả lời: "Ôi, cái
này thuộc của chúng ta! Ôi hại thay cho chúng ta!" Như vậy, họ theo
văn tự truyền thống của thời xưa mà không biết ý nghĩa của nó.
16. Này Vàsettha, khi các loại cỏ,
cây leo biến mất, thời lúa xuất hiện tại các khoảng trống, không có
cám, không có vỏ, có mùi thơm và bột trơn nhẵn. Chỗ nào vào buổi chiều
họ mang đi để ăn chiều, thời tại chỗ ấy, vào buổi sáng, lúa lại mọc
lớn và chín. Chỗ nào vào buổi sáng, họ mang đi để ăn sáng, thời tại
chỗ ấy, vào buổi chiều lúa lại mọc lớn và chín, không có gián đoạn.
Này Vàsettha, những hữu tình ấy thưởng thức lúa mọc tại các khoảng
trốn, lấy lúa làm chất ăn, lấy lúa làm món ăn trong một thời gian khá
lâu. Này Vàsettha, vì các chúng sanh ấy thưởng thức lúa mọc tại khoảng
trống, lấy lúa làm chất ăn, lấy lúa làm món ăn trong một thời gian khá
lâu, thân hình của họ trở thành cứng rắn hơn và sắp đẹp của họ lại
càng sai biệt. Về phái nữ, nữ tánh xuất hiện; về phái nam, nam tánh xuất
hiện. Phái nữ nhìn phái nam hết sức kỹ lưỡng, phái nam nhìn phái nữ hết
sức kỹ lưỡng. Vì họ nhìn nhau kỹ lưỡng như vậy nên tình dục khởi
lên, ái luyến đối với thân thể bắt đầu. Do sự ái luyến, họ làm
các hạnh dâm. Này Vàsettha, lúc bấy giờ những chúng sanh ấy thấy làm
các hạnh dâm như vậy, người thì quăng bùn, người thì quăng tro, người
thì quăng phân bò và nói: "Hãy chết đi, đồ ô uế! Hãy chết đi, đồ
ô uế! Sao một loài hữu tình lại đối xử với một loài hữu tình khác
như vậy?"; như ngày nay, tại một số quốc độ, khi một cô dâu được
rước đi, có người quăn bùn, có người quăn tro, có người quăn phân
bò. Như vậy, chúng theo văn tự truyền thống xưa mà không biết ý nghĩa của
nó.
17. Này Vàsettha, úc bấy giờ việc
làm được xem là phi pháp, này được xem là đúng pháp. Này Vàsettha, lúc
bấy giờ các loài hữu tình ấy hành dâm không được phép vào làng hay
xã ấp một tháng hay cả hai tháng. Vì những hữu tình ấy lúc bấy giờ
chỉ trích mau chóng, vì hành động phi pháp, họ bắt đầu làm lầu, làm
nhà để che dấu những hành động phi pháp của họ. Này Vàsettha, có loài
hữu tình bản tánh biếng nhác tự nghĩ: "Sao ta lại tự làm ta mỏi mệt
bằng cách đi tìm lúa buổi chiếu cho buổi ăn chiều, buổi sáng cho buổi
ăn sáng? Sao ta lại không tìm lúa một lần cho cả buổi ăn chiều và buổi
ăn sáng?" Này Vàsettha, loài hữu tình ấy tìm lúa một lần cho cả buổi
ăn chiều, cả buổi ăn sáng. Một hữu tình khác đến vị hữu tình này
và nói:
- Này Bạn, chúng ta hãy đi tìm
lúa!
- Này Bạn, tôi đã tìm lúa một lần,
cả cho buổi chiều và buổi sáng.
Này Vàsettha, vị này noi theo vị hữu
tình kia, đi tìm lúa một lần đủ cho cả hai ngày.
- Này Bạn, như vậy là tốt.
Này Vàsettha, rồi một hữu tình
khác đến vị hữu tình ấy và nói:
- Này Bạn chúng ta hãy đi tìm lúa.
- Này Bạn, tôi đã tìm lúa một lần
đủ cho cả hai ngày rồi.
Này Vàsettha, vị hữu tình này noi
theo gương vị hữu tình kia, liền đi tìm lúa một lần đủ cho bốn ngày.
- Này Bạn, như vậy là tốt.
Này Vàsettha, một vị hữu tình
khác lại đến vị hữu tình này và nói:
- Này Bạn, chúng ta hữu đi tìm
lúa!
- Này Bạn, tôi đã tìm lúa một lần
đủ cho cả bốn ngày!
Này Vàsettha, vị hữu tình này noi
theo gương vị hữu tình kia, liền đi tìm lúa một lần đủ cho tám ngày.
- Này Bạn, như vậy là tốt.
Này Vàsettha, những vị hữu tình
kia, bắt đầu tích trữ lúa để ăn, và cám bắt đầu bao bọc hột gạo
trơn nhẵn và vỏ lúa bao bọc hột lúa; và các cây lúa bị cắt không lớn
lên được; và như vậy có sự gián đoạn; và cây lúa mọc lên từng cụm,
từng chùm.
18. Này Vàsettha, các loài hữu tình
ấy hội họp lại và than phiền:
- Này các Bạn, các ác pháp đã hiện
ra giữa các loài hữu tình. Chúng ta trước kia do ý sanh, nuôi sống bằng hỷ,
tự chiếu hào quang phi hành trên hư không, sống trong sự quang vinh và sống
như vậy trong một thời gian khá dài. Đối với chúng ta, sau một thời
gian khá dài, vị của đất hiện ra. Vị đất này có sắc, có hương và
có vị. Chúng ta bắt đầu bẻ đất từng cục bằng tay để ăn vị đất.
Vì bắt đầu bẻ đất bằng tay từng cục để ăn, nên hào quang biến mất.
Vì hào quang biến mất nên mặt trời, mặt trăng hiện ra. Vì mặt trăng, mặt
trời hiện ra nên các sao và chùm sao hiện ra. Vì các sao và chùm sao hiện
ra, nên đêm, ngày hiện ra. Vì đêm, ngày hiện ra, nên nửa tháng và tháng
hiện ra. Vì nửa tháng và tháng hiện ra, nên thời tiết và năm hiện ra.
Chúng ta thưởng thức vị đất, lấy vị đất làm chất ăn, lấy vị đất
làm món ăn trong một thời gian khá dài. Khi ác bất thiện pháp khởi lên
giữa chúng ta, vị đất biến mất. Vì vị đất biến mất, nên nấm đất
hiện ra. Nấm đất này có sắc, có hương và có vị. Chúng ta bắt đầu
thưởng thức nấm đất ấy, lấy nấm đất làm chất ăn, lấy nấm đất
làm món ăn trong một thời gian khá dài. Vì các ác, bất thiện pháp này khởi
lên giữa chúng ta nên nấm đất biến mất. Vì nấm đất biến mất, nên
cỏ và cây leo hiện ra. Cỏ và cây leo này có sắc, có hương và có vị.
Chúng ta bắt đầu thưởng thức cỏ và cây leo ấy, lấy cỏ và cây leo
làm chất ăn, lấy cỏ và cây leo làm món ăn trong một thời gian khá dài.
Vì các ác, bất thiện pháp này xảy ra giữa chúng ta nên cỏ và cây leo biến
mất. Vì cỏ và cây leo biến mất, nên lúa mọc tại khoảng trống hiện
ra, không có cám, không có vỏ, thuần tịnh, có mùi thơm và hột trơn nhẵn.
Chỗ nào vào buổi chiều, chúng ta mang đi để ăn chiều, thời tại chỗ
ấy vào buổi sáng lúa lại mọc lớn và chín. Chỗ nào vào buổi sáng,
chúng ta mang đi để ăn sáng, thời tại chỗ ấy vào buổi chiều, lúa lại
mọc lớn và chín, không có gián đoạn. Chúng ta thưởng thức lúa mọc tại
khoảng trống, lấy lúa làm chất ăn, lấy lúa làm món ăn trong một thời
gian khá dài. Vì các ác, bất thiện pháp ấy khởi lên giữa chúng ta, cám
bắt đầu bọc hột lúa trơn nhẵn và vỏ lúa bao bọc hột lúa trơn nhẵn;
và các cây lúc bị cắt không lớn lên được; và như vậy có sự gián
đoạn. Và các cây lúa mọc lên từng cụm, từng chùm. Vậy nay, chúng ta
hãy chia lúa và đắp đê làm bờ ruộng.
Này Vàsettha, các loại hữu tình
ấy phân chia lúa và đắp đê làm bờ ruộng.
19. Này Vàsettha, có vị hữu tình,
bản tánh biếng nhác, gìn giữ phần của mình, đánh cắp phần của người
khác và thưởng thức phần ấy. Người ta bắt người ấy và nói:
- Này Ngươi, Ngươi đã làm ác
pháp, gìn giữ phần của mình, đánh cắp phần không cho của người khác
và thưởng thức phần ấy. Nhà Ngươi chớ có làm như vậy nữa.
- Thưa Bạn, vâng!
Này Vàsettha, người này vâng theo lời
nói của những người ấy. Này Vàsettha, một lần thứ hai... Này Vàsettha
một lần thứ ba, người này gìn giữ phần của mình, đánh cắp phần
không cho của người khác và thưởng thức phần ấy. Người ta bắt người
này và nói:
- Này Ngươi, Ngươi đã làm điều
ác, vì Ngươi gìn giữ phần của mình, đánh cắp phần không cho của người
khác và thưởng thức phần ấy... Ngươi chớ có làm như vậy nữa.
Có người đập anh ta bằng tay, có
người đập anh ta bằng đá, có người đập anh ta bằng gậy. Này
Vàsettha, bắt đầu như vậy, lấy của không cho xuất hiện, quở trách xuất
hiện, nói láo xuất hiện, hình phạt đánh đập xuất hiện.
20. Này Vàsettha, những loài hữu
tình ấy hội họp lại và than khóc:
- Này Tôn giả, ác pháp đã khởi
lên giữa các loài hữu tình, trong hình thức lấy của không cho xuất hiện,
quở trách xuất hiện, nói láo xuất hiện, hình phạt xuất hiện. Chúng ta
hãy đề cả một người. Người ấy sẽ tức giận khi đáng phải tức giận,
khiển trách khi đáng phải
khiển trách, hãy tẩn xuất khi đáng
phải tẩn xuất. Chúng tôi sẽ dành cho Người một phần lúa của chúng
tôi.
- Xin vâng, các Tôn giả!
Này Vàsettha, vị hữu tình này
vâng theo các vị hữu tình kia, tức giận khi đáng tức giận, khiển trách
khi đáng khiển trách, tẩn xuất khi đáng tẩn xuất. Và các vị hữu tình
kia chia cho vị này một phần lúa.
21. Này Vàsettha, được lựa chọn
bởi đại chúng, tức là Mahà-sammato. Danh từ Mahà-sammato là danh từ đầu
tiên được khởi lên. Này Vàsettha, "Vị chủ của ruộng vườn" tức
là Khattiyà, là danh từ thứ hai được khởi lên" Làm cho các người
khác hoan hỷ bởi Pháp", tức là Ràja (vị vua). Ràja là danh từ thứ
ba được khởi lên. Này Vàsettha, như vậy là sự khởi lên nguồn gốc giới
vức xã hội của Khattiya theo danh từ truyền thống cổ xưa. Nguồn gốc của
chúng ta ở giữa những loài hữu tình ấy, không ở ngoài loại nào khác,
một cách đúng pháp tắc (dhamma), không phải phi pháp. Này Vàsettha, như vậy
Pháp là tối thượng ở đời, trong hiện tại và cả cho đời sau.
22. Này Vàsettha, một số các vị hữu
tình suy nghĩ:
- Này các Tôn giả, các ác, bất
thiện pháp đã hiện ra giữa các loại hữu tình, như lấy của không cho,
khiển trách, nói lão, hình phạt, tẩn xuất. Chúng ta hãy loại bỏ các
ác, bất thiện pháp.
Vác vị ấy loại bỏ các ác, bất
thiện pháp, tức là Bràhmanà (Bà la môn), và chữ Bràhmanà là danh từ đầu
tiên được khởi lên. Những vị nầy lập lên những chòi bằng lá tại
các khu rừng và tu thiền trong những nhà chòi bằng lá ấy. Đối với họ,
than đỏ được dập tắt, khói được tiêu tan, cối và chầy rơi ngả
nghiên, buổi chiều lo buổi ăn chiều, buổi sáng lo buổi ăn sáng; họ đi
vào làng, vào thị xã, vào kinh đô để khất thực. Khi họ xin được đồ
ăn rồi, họ lại vào các chòi lá trong các khu rừng để tu thiền. Các người
khác thấy vậy, nói như sau:
- Này các Tôn giả, những loài hữu
tình này lập lên những chòi bằng lá tại các khu rừg và tu thiền trong
những chòi bằng lá ấy.
Đối với họ, than đỏ được dập
tắt, khói được tiêu tan, cối và chầy rơi ngả nghiên, buổi chiều lo
ăn buổi ăn chiều, buổi sáng lo buổi ăn sáng; họ đi vào làng, vào thi
xã, vào kinh đô để khất thực. Khi xin được đồ ăn rồi, họ lại vào
các chòi lá trong khu rừng để tu thiền. Này Vàsettha, họ
"Jhàyanti", tu thiền, tức là họ suy tư Jhàyakà. Jahàyakà là danh từ
thứ hai được khởi lên.
23.
Này Vàsettha, một số loài hữu
tình này, không thể tu thiền trong các chòi bằng lá tại khu rừng, liền
đi xuống xung quanh làng, xuống xung quanh thị xã để làm sách. Các người
khác thấy vậy bèn nói:
"Này các Tôn giả, những loài
hữu tình này, không thể tu thiền trong các chòi bằng lá tại khu rừng, đã
đi xuống xung quanh làng, xuống xung quah thị xã để làm sách. Nay những vị
này không tu thiền.
Này Vàsettha "Na dãn ima
Jhàyanti" tức là ajjhàyaka, và ajjàyakà là chữ thứ ba được khởi lên
(Các vị lập lại các tập Vedà). Này Vàsettha, thời ấy họ thuộc hạ cấp.
Nay họ xem là cao thượng nhất. Như vậy, này Vàsettha là sự khởi lên nguồn
gốc giới vức xã hội của các Bà la môn, theo danh từ truyền thống cổ
xưa. Nguồn gốc của họ là ở giữa những loài hữu tình ấy, không ở
ngoài loại nào khác một cách đúng pháp tắc, không phải phi pháp. Này
Vàsettha, như vậy Pháp là tối thượng ở đời, trong hiện tại và cả
cho đời sau.
24. Này Vàsettha, một số loài hữu
ti nh này, theo pháp dâm dục, thiết lập các nghề nghiệp sai khác (Vissuta).
Này Vàsettha, những ai theo pháp dâm dục, thiết lập ra các nghề nghiệp
sai khác, như vậy gọi là Vessà. Danh từ Vessà được khởi lên. Như vậy,
này Vàsettha là sự khởi lên nguồn gốc giới vức xã hội của các
Vessà, theo danh từ truyền thống cổ xưa. Nguồn gốc của họ là ở giữa
các loài hữu tình ấy, không ở ngoài loại nào khác, một cách đúng pháp
tắc, không phải phi pháp. Này Vàsettha, như vậy Pháp là tối thượng ở
đời, trong hiện tại và cả cho đời sau.
25. Này Vàsettha, một số loài hữu
tình còn lại lựa chọn săn bắn. Những ai sống săn bắn và theo các nghề
hèn nhỏ, này Vàsettha, được gọi là Suddà. Và danh từ Suddsà được khởi
lên. Như vậy, này Vàsettha, là sự khởi lên nguồn gốc giới vức xã hội
của các Suddà, theo danh từ truyền thống cổ xưa. Nguồn gốc của chúng
là ở giữa các loài hữu tình ấy, không ở ngoài loại nào khác, một
cách đung pháp tắc, không phải phi pháp. Này Vàsettha như vậy Pháp là tối
thượng ở đời, trong hiện tại và cả cho đời sau.
26. Này Vàsettha, một thời có vị
Khattiya (Sát đế lỵ) tự trách pháp của mình, xuất gia, từ bỏ gia đình,
sống không gia đình: "Tôi sẽ sống làm người Sa môn". Vị Bà la
môn, tự trách pháp của mình, xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia
đình: "Tôi sẽ sống làm người Sa môn". Vị Vessà, tự trách pháp
của mình, xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình: "Tôi sẽ sống
làm người Sa môn". Vị Suddà, tự trách pháp của mình, xuất gia từ bỏ
gia đình, sống không gia đình: "Tôi sẽ sống làm người Sa môn".
Này Vàsettha, giai cấp Samana (Sa môn) được khởi lên từ bốn giai cấp ấy.
Nguồn gốc của Sa môn là ở giữaq các loài hữu tình ấy, không ở ngoài
loại nào khác, một cách đúng pháp tắc, không phải phi pháp. Này
Vàsettha, như vậy Pháp là tối thượng ở đời, trong hiện tại và cả
cho đời sau.
27. Này Vàsettha,vị Khattiya, làm tà
hạnh về thân, làm tà hạnh về miệng, làm tà hạnh về ý, có tà kiến.
Do tà kiến, tà nghiệp làm nhơn duyên, sau khi thân hoại mạng chung sanh vào
khổ giới, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Này Vàsettha, vị Bà la môn...
Này Vàsettha,vịk Vessà... Này Vàsettha, vị Suddà làm tà hạnh về thân,
làm tà hạnh về miệng, làm tà hạnh về ý, có tà kiến. Do tà kiến, tà
nghiệp làm nhơn duyên, sau khi thân hoại mạng chung, sanh vào khổ giới, ác
thú, đọa xứ, địa ngục.
18. Này Vàsettha, vị Khattiya làm
chánh hạnh về thân, chánh hạnh về miệng, chánh hạnh về ý, có chánh kiến.
Do chánh kiến, chánh nghiệp làm nhơn duyên, sau khi thân hoại mạng chung,
sanh vào thiện thú, Thiên giới. Này Vàsettha, vị Bà la môn... Này Vàsettha,
vị Sessà... Này Vàsettha, vị Suddà làm chánh hạnh về thân, chánh hạnh về
miệng, chánh hạnh về ý, có chánh kiến. Do chánh kiến, chánh nghiệp làm
nhớ duyên, sạu khi thân hoại mạng chung, sanh vào thiện thú, Thiên giới.
19. Này Vàsettha, vị Khattiya, làm
hai hạnh về thân, hai hạnh về miệng, hai hạnh về ý, có chánh kiến tà
kiến lẫn lộn. Do chánh kiến tà kiến, chánh hạnh tà hạnh lẫn lộn làm
nhớ duyên, sau khi thân hoại mạng chung, thọ lãnh lạc và khổ thọ. Này
Vàsettha, vị Bà la môn... Này Vàsettha, vị Vessà... Này Vàsettha, vị Suddà,
làm hai hạnh về thân, hai hạnh về miệng, hai hạnh về ý, có chánh kiến,
có tà kiến lẫn lộn. Do chánh kiến tà kiến, chánh hạnh tà hạnh lẫn lộn
làm nhơn duyên, sau khi thân hoại mạng chung, thọ lãnh lạc và khổ thọ.
30. Này Vàsettha, vị Khattiya, chế
ngự về thân, chế ngự về miệng, chế ngự về ý, sau khi tu tập Bảy
pháp Giác chi đã diệt trừ hoàn toàn (các ác pháp) ngay trong đời hiện tại.
Này Vàsettha, vị Bà la môn... vị Vessà... Này Vàsettha vị Suddà, chế ngự
về thân, chế ngự về miệng, chế ngự về ý, sau khi tu tập Bảy pháp
Giác chi đã diệt trừ hoàn toàn (các ác pháp) ngay trong đời hiện tại.
31. Này Vàsettha, trong bốn gai cấp
này, vị Tỷ kheo, là bậc A la hán, lậu hoặc đã diệt tận, việc phải
làm đã làm, gánh nặng đã đặt xuống, mụcctiêu đã đạt tới, hữu kiết
sử đã trừ diệt, chánh trí giải thoát. Vị ấy được gọi là tối thượng
trong tất cả giai cấp, đúng với Chánh pháp, không phải phi pháp. Này
Vàsettha, như vậy Pháp là tối thượng ở đời, trong hiện tại và cho cả
đời sau.
32. Này Vàsettha, bài kệ sau đây
được Phạm thiên Sanamkumàra (Thường Đồng hình Phạm thiên) tuyên thuyết:
- Chúng sanh tin giai cấp,
- Sát đế lỵ tối thắng.
- Ai đủ cả trí, đức,
- Tối thắng giữa Nhân, Thiên.
Này Vàsettha, bài kệ này được Phạm
thiên Sanamkumàra, khéo hát chớ không phải vụng hát, khéo nói chớ không
phải vụng nói, đầy đủ ý nghĩa chớ không phải không đầy đủ, được
Ta chấp nhận. Này Vàsettha, Ta cũng nói như sau:
- Chúng sanh tin giai cấp,
- Sát đế lỵ tối thắng.
- Ai đủ cả trí, đức,
- Tối thắng giữa Nhân, Thiên.
Thế Tôn thuyết giảng như vậy. Vàsêttha
và Bhàradvàja hoan hỷ tín thọ lời giảng Thế Tôn.
-