- KINH TỤNG HẰNG
NGÀY
- TỔNG HỢP 49 KINH CĂN
BẢN CỦA HAI TRUYỀN THỐNG PHẬT GIÁO
- NAM TÔNG VÀ BẮC
TÔNG
- KINH
QUÁN NIỆM HƠI THỞ
- Thứ
ba mươi hai
Tôi
nghe như sau: lúc bấy giờ Đức
Phật còn
ở tại nước Xá-vệ, cư trú trong vườn cây Kỳ-đà với nhiều vị đại
đệ tử nổi tiếng như Xá-lợi-phất, Mục-kiền-liên, Ca-diếp,
Ca-chiên-diên, Câu-thi-la, A-nậu-lâu-đà, Ưu-bà-đa, A-nan-đà v.v…Trong cộng
đồng các vị tỳ-kheo, những vị trưởng thượng lo chăm sóc dạy dỗ
các vị Tỳ-kheo tân học, có vị chăm dạy mười người, có vị hai mươi
người, có vị ba mươi người, có vị bốn mươi người. Các vị Tỳ-kheo
tân học được chăm sóc và dạy dỗ như thế dần dần đạt được nhiều
tiến bộ. O
Thời
đó, đã đến ngày trăng tròn tháng tư và Phật đang ngồi ngoài trời với
các vị Tỳ-kheo. Người đưa mắt lặng lẽ quan sát đại chúng một hồi
rồi lên tiếng:
-
Quý vị Tỳ-kheo! Tăng đoàn chúng ta đây quả là thanh tịnh và có thực chất
tu học, không mang tính chất phù phiếm và ba hoa, xứng đáng được cúng dường,
xứng đáng được gọi là phước điền, xứng đáng được kính nể. O
Này
các đệ tử, trong đại chúng đây có những vị Tỳ-kheo đã chứng quả
A-la-hán, đã hết mọi phiền não, đã trút bỏ được mọi gánh nặng, đã
thành tựu được
trí tuệ và giải thoát. Lại có những vị đã cắt được năm sợi dây
ràng buộc đầu, chứng được quả Bất Hoàn, sẽ
không còn trở lại luân hồi; có những vị đã cắt bỏ được ba sợi dây
ràng buộc đầu,
chứng quả Nhứt Hoàn, hàng phục được phần thô của các phiền não
tham, sân, si và chỉ cần trở lại một lần; có những vị đã cắt bỏ
được ba sợi dây ràng buộc đầu, chứng quả Dự Lưu, đang vững chãi
đi về quả vị giác ngộ; có vị đang thực tập bốn pháp quán niệm, có
vị đang thực tập bốn pháp siêng năng chân chánh, có vị đang thực tập
bốn pháp sung túc như ý, có vị đang thực tập năm căn, có vị đang thực
tập năm lực, có vị đang thực tập bảy yếu tố giác ngộ, có vị đang
thực tập tám chánh đạo, có vị đang thực tập tâm từ, có vị đang thực
tập tâm bi, có vị đang thực tập tâm hỷ, có vị đang thực tập tâm xả,
có vị đang thực tập chín pháp quán tưởng,
có vị đang thực tập quán vô thường. Lại có những vị khác đang thực
tập quán niệm hơi thở. O
Này
các đệ tử, phép quán niệm hơi thở, nếu được phát triển và thực tập
liên tục sẽ đem lại những thành quả và lợi lạc lớn, có thể làm
thành tựu bốn
lĩnh vực quán niệm; bốn
lĩnh vực quán niệm nếu được phát triển và thực tập liên tục sẽ
làm thành tựu bảy yếu tố giác ngộ; bảy yếu tố giác ngộ nếu được
phát triển và thực tập liên tục sẽ đưa tới trí huệ và giải thoát. O
Làm
thế nào để phát triển và thực tập liên tục phép quán niệm hơi thở,
để phép này mang lại những thành quả và lợi lạc lớn?
Này
các đệ tử, vị hành giả đi vào rừng hoặc tới một gốc cây, nơi vắng
vẻ, ngồi xuống trong tư thế hoa sen, giữ thân cho thẳng và đặt vững chánh
niệm trước mặt mình. Thở vào, người ấy biết rằng mình thở vào, thở
ra người ấy biết rằng mình thở ra. O
***
-
Thở vào một hơi dài, người ấy biết: ta đang thở vào một hơi dài. Thở
ra một hơi dài, người ấy biết: ta đang thở ra một hơi dài.
-
Thở vào một hơi ngắn, người ấy biết: ta đang thở vào một hơi ngắn.
Thở ra một hơi ngắn, người ấy biết: ta đang thở ra một hơi ngắn.
-
Ta đang thở vào và có ý thức về toàn thân ta. Ta đang thở ra và có ý thức
về toàn thân ta
-
Ta đang thở vào và làm cho toàn thân an tịnh. Ta đang thở ra và làm cho
toàn thân an tịnh. O
***
-
Ta đang thở vào và cảm thấy mừng vui. Ta đang thở ra và cảm thấy mừng
vui.
-
Ta đang thở vào và cảm thấy an lạc. Ta đang thở ra và cảm thấy an lạc.
-
Ta đang thở vào và có ý thức về những hoạt động tâm ý trong ta. Ta
đang thở ra và có ý thức về những hoạt động tâm ý trong ta.
- Ta đang thở vào và làm cho những hoạt động tâm ý
trong ta được an tịnh. Ta đang thở ra và làm cho những hoạt động tâm ý
trong ta được an tịnh. O
***
-
Ta đang thở vào và có ý thức về tâm ý ta. Ta đang thở ra và có ý thức
về tâm ý ta.
-
Ta đang thở vào và làm cho tâm ý ta hoan lạc. Ta đang thở ra và làm cho
tâm ý ta hoan lạc.
-
Ta đang thở vào và thu nhiếp tâm ý ta vào định. Ta đang thở ra và thu nhiếp
tâm ý ta vào định.
-
Ta đang thở vào và cởi mở cho tâm ý ta được giải thoát, tự do. Ta
đang thở ra và cởi mở cho tâm ý ta được giải thoát, tự do. O
***
-
Ta đang thở vào và quán chiếu tính vô thường của vạn pháp. Ta đang thở
ra và quán chiếu tính vô thường của vạn pháp.
-
Ta đang thở vào và quán chiếu về tính không đáng tham cầu và vướng mắc
của vạn pháp. Ta đang thở ra và quán chiếu về tính không đáng tham cầu
và vướng mắc của vạn pháp.
-
Ta đang thở vào và quán chiếu về bản chất không sinh diệt của vạn
pháp. Ta đang thở ra và quán chiếu về bản chất không sinh diệt của vạn
pháp .
-
Ta đang thở vào và quán chiếu về sự buông bỏ. Ta đang thở ra và quán
chiếu về sự buông bỏ. O
***
Phép
quán niệm hơi thở, theo những chỉ dẫn trên, nếu được phát triển và
thực tập liên tục sẽ đem đến những thành quả và lợi lạc lớn.
Phát triển và thực tập liên tục như thế nào để phép
quán niệm hơi thở có thể thành tựu được bốn lĩnh vực quán niệm?
Khi hành giả thở vào hoặc thở ra một hơi dài hay một hơi ngắn mà có
ý thức về hơi thở và về toàn thân mình, hoặc có ý thức là đang làm
cho toàn thân mình an tịnh thì khi ấy hành giả đang an trú trong phép quán
thân trong thân, tinh tiến, tỉnh thức, biết rõ tình trạng, vượt khỏi mọi
tham đắm cũng như mọi chán ghét đối với cuộc đời. Hơi thở vào và hơi
thở ra có ý thức ở đây thuộc lĩnh vực quán niệm thứ nhất là thân
thể. O
Khi
hành giả thở vào hoặc thở ra mà có ý thức về sự vui thích hoặc về
sự an lạc, về những hoạt động của tâm ý an tịnh thì khi ấy hành giả
đang an trú trong phép quán cảm thọ trong cảm thọ, tinh tiến, tỉnh thức,
biết rõ tình trạng, vượt khỏi mọi tham đắm cũng như mọi chán ghét đối
với cuộc đời. Những cảm thọ được chứng nghiệm trong hơi thở có ý
thức ấy thuộc lĩnh vực quán niệm thứ hai là cảm thọ. O
Khi
hành giả thở vào hoặc thở ra mà có ý thức về tâm ý an tịnh, thu nhiếp
tâm ý vào định hoặc cởi mở cho tâm ý được giải thoát tự do, thì
khi ấy hành giả đang an trú trong pháp quán niệm tâm ý trong tâm ý, tinh tiến,
tỉnh thức, biết rõ tình trạng, vượt khỏi mọi tham đắm cũng như mọi
chán ghét đối với cuộc đời. O
Không
quán niệm về hơi thở thì sẽ không phát triển được chánh niệm và sự
hiểu biết.
Khi
hành giả thở vào hoặc thở ra mà quán chiếu về tính cách vô thường hoặc
về tính cách không đáng tham cầu và vướng mắc của vạn pháp, về bản
chất không sinh diệt và về sự buông bỏ, thì khi ấy hành giả đang an trú
trong pháp quán niệm đối tượng tâm ý, tinh tiến, tỉnh thức, biết rõ
tình trạng, vượt khỏi mọi tham đắm cũng như mọi chán ghét đối với
cuộc đời. O
Phép
quán niệm hơi thở nếu được phát triển và thực tập liên tục sẽ
đưa bốn lĩnh vực quán niệm đến chỗ thành tựu viên mãn.
Nhưng
nếu được phát triển và thực tập liên tục bốn lĩnh vực quán niệm sẽ
đưa bảy yếu tố giác ngộ đến chỗ thành tựu viên mãn. O
Khi
hành giả an trú trong phép quán thân trong thân, quán cảm thọ trong cảm thọ,
quán tâm ý trong tâm ý, quán đối tượng tâm ý trong đối tượng tâm ý,
tinh tiến, tỉnh thức, biết rõ tình trạng, vượt khỏi mọi tham đắm
cũng như mọi chán ghét đối với cuộc đời thì lúc ấy chánh niệm của
hành giả được duy trì vững chãi và bền bỉ; hành giả đạt được yếu
tố giác ngộ thứ nhất là niệm. Yếu tố này sẽ tiến dần đến sự thành
tựu viên mãn. O
Khi
hành giả an trú trong chánh niệm để quán chiếu và quyết trạch về các
pháp, đối tượng của tâm ý, thì yếu tố giác ngộ thứ hai được sinh
khởi và phát triển, đó là
yếu tố trạch pháp. Yếu
tố này sẽ tiến dần đến sự thành tựu viên mãn.
O
Khi
hành giả an trú trong quán chiếu và quyết trạch về các pháp một cách bền
bỉ, tinh cần, vững chãi thì yếu tố giác ngộ thứ ba được sinh khởi và
phát triển, đó là yếu tố
tinh tấn. Yếu
tố này sẽ tiến dần đến sự thành tựu viên mãn. O
Khi
hành giả đã an trú vững chãi và bền bỉ trong sự hành trì tinh tiến
thì yếu tố giải thoát thứ tư được sinh khởi và phát triển, đó là yếu
tố hỷ
lạc xuất thế. Yếu
tố này sẽ tiến dần đến sự thành tựu viên mãn. O
Khi
được an trú trong trạng thái hỷ lạc rồi, hành
giả cảm thấy thân và tâm của mình nhẹ nhàng và an tịnh, đó là yếu tố
giải thoát thứ năm được sinh khởi và phát triển, đó là yếu tố khinh
an. Yếu tố này sẽ tiến dần đến sự thành tựu viên mãn. O
Khi
thân và tâm mình đã nhẹ nhàng và thanh tịnh, hành giả có thể đi vào định
một cách dễ dàng. Lúc đó yếu tố giải thoát thứ sáu được sinh khởi
và phát triển, đó là yếu tố định. Yếu tố này sẽ tiến dần
đến sự thành tựu viên mãn.
O
Khi
đã thực sự an trú trong định, hành giả không còn duy trì sự phân biệt
và so đo nữa. Khi đó yếu tố giải thoát thứ bảy là buông thả được
sinh khởi và phát triển. Đó là yếu tố hành xả. Yếu tố này sẽ
tiến dần đến sự thành tựu viên mãn. O
Bốn
lĩnh vực quán niệm nếu được phát triển và thực tập liên tục sẽ
đưa bảy yếu tố giác ngộ đến chỗ thành tựu viên mãn như thế.
Nhưng bảy yếu tố giác ngộ nếu được phát triển
và thực tập liên tục, làm thế nào để có thể đưa đến sự thành tựu
viên mãn của trí tuệ và giải thoát ? O
Nếu
hành giả tu tập theo bảy yếu tố giác ngộ một mình tĩnh cư, chuyên
quán chiếu về tính cách không sinh diệt của vạn pháp, quán chiếu về sự
tự do thì sẽ đạt tới khả năng buông bỏ. Đó là do tu tập bảy yếu tố
giác ngộ mà thành tựu viên mãn được trí tuệ và giải thoát.
***
Đó
là những điều Đức Thế Tôn nói. Đại chúng ai nấy đều tỏ vẻ vui mừng
rồi nỗ lực làm theo. O
Nam-mô
Bổn Sư Thích-ca Mâu-ni Phật. (3 lần, xá 3 xá) OOO