-
- Ngày xưa có một bầy nai
- Nai đầu đàn quả là tài giỏi thay
- Một ngàn nai họp thành bầy
- Nhởn nhơ chung sống, vui vầy, rong chơi,
- Nai đầu đàn có hai trai
- Nai anh mảnh khảnh, thân người lại cao
- Mắt tinh anh sáng như sao
- Bộ lông óng mượt phô màu đỏ hung
- Trông nai đẹp đẽ vô cùng
- Có tên Nai Đẹp khắp vùng quanh đây.
- Nai em lông xám phủ đầy
- Cũng cao và lại cũng gầy như anh
- Nhưng kém cỏi, chẳng khôn lanh
- Có tên Nai Xám quả tình đúng thay.
- Tháng năm lần lượt vần xoay
- Hai nai thoắt đã tới ngày lớn khôn.
- Nai đầu đàn tới một hôm
- Gọi hai con tới ôn tồn nhắn nhe:
- "Cha bây giờ đã già đi
- Thiếu phần khoẻ mạnh, kém bề tinh anh
- Việc công chẳng dễ hoàn thành
- Đứng ra lãnh đạo quả tình khó sao
- Bầy nai đông đúc lớn lao
- Hai con sửa soạn thế vào chỗ cha
- Để ta an hưởng tuổi già
- Thay cha lãnh đạo liệu mà lo toan,
- Mỗi con chăm sóc một đoàn
- Bầy nai giờ đã sẵn sàng chia hai
- Mỗi bầy là năm trăm nai
- Hai con khôn lớn đủ tài thay ta!"
- Thế rồi mọi việc diễn ra
- Đúng theo ý muốn nai cha dự trù.
- *
- Ở bên Ấn Độ thời xưa
- Nai thường gặp nạn khi mùa gặt sang
- Lúa vươn cao, óng ánh vàng
- Muôn phần khêu gợi họ hàng nhà nai
- Nai vào ruộng lúa khắp nơi
- Tranh nhau ăn lúa của người nông dân
- Nhà nông bực bội vô ngần
- Bàn nhau đào hố, đào hầm, đặt chông
- Đặt thêm bẫy đá khắp đồng
- Quyết tâm bắt giết nai cùng thú hoang
- Tìm phương bảo vệ mùa màng
- Khỏi cơn tàn phá phũ phàng nơi nơi.
- Năm nay mùa gặt tới rồi
- Nai cha kinh nghiệm cho mời hai con
- Tới bên căn dặn ôn tồn:
- "Nên đưa nai lánh lên luôn khu rừng
- Trên cao đồi núi chập chùng
- Xa nơi trồng trọt ruộng đồng nguy nan
- Đây là cách cha thường làm
- Cứu bầy nai khỏi muôn vàn tai ương
- Không còn bị giết, bị thương
- Vì ham lúa tại ruộng nương của người,
- Sau khi mùa gặt qua rồi
- Mới đưa nai trở xuống nơi đồng bằng,
- Đóng vai lãnh đạo giỏi giang
- Phải cần tiên đoán mọi đường nghe con
- Hãy đi! Chuẩn bị tinh khôn!
- Phần cha già yếu chẳng còn sức đâu
- Khó mà di chuyển được mau
- Nên cha ở lại trốn sau bụi bờ!"
- Nghe xong lời của cha già
- Hai nai thủ lãnh tránh xa ruộng đồng
- Đưa bầy lên núi, lên rừng
- Mỗi nai quyết định theo từng cách riêng.
- *
- Dân làng ở khắp trong miền
- Từ lâu kinh nghiệm cho nên biết rằng
- Lúc này nai rời đồng bằng
- Kéo nhau lên núi tìm đường ẩn thân
- Nên người làng và nông dân
- Cùng nhau tính toán vô ngần tinh khôn
- Núp rình suốt dọc lối mòn
- Giết nai qua lại chẳng còn khó chi.
- Chàng Nai Xám thủ lãnh kia
- Lơ là chẳng nhớ lời gì cha khuyên
- Thay vì tính kế bình yên
- Thời chàng di chuyển liên miên không ngừng
- Đưa bầy vội vã lên rừng
- Khi mặt trời lặn, khi vừng đông lên
- Này trưa, này sáng, này đêm
- Rộn ràng in dấu khắp trên đường làng
- Nông dân do đó dễ dàng
- Rình quanh nấp bắn vào đoàn nai kia
- Cung tên vun vút phóng đi
- Nai phần thì chết, phần thì bị thương
- Khi leo lên được tới rừng
- Số nai sống sót còn chừng ít con.
- *
- Chàng Nai Đẹp đủ tinh khôn
- Để mà nhận biết cội nguồn hiểm nguy
- Nên khi chàng dắt đoàn đi
- Thời chàng thận trọng nghĩ suy kỹ càng:
- "Muốn di chuyển được an toàn
- Tránh xa người với xóm làng quanh đây
- Không đi vào lúc ban ngày
- Không đi vào sáng sớm hay tối trời
- Chỉ đi lúc nửa đêm thôi
- Vòng quanh đường tắt tới nơi khu rừng
- Ẩn thân đồi núi chập chùng
- Bình yên vô sự trên vùng non cao
- Chẳng hề mất một mạng nào
- Hoặc là thương tích tổn hao thân mình!"
- Gặp nhau trên chốn an bình
- Hai đoàn lưu lại loanh quanh đợi chờ
- Tới khi thuận tiện thời cơ
- Là khi mùa gặt hái vừa xong xuôi
- Hai đoàn sửa soạn trở lui
- Quay về chốn cũ dưới nơi ruộng đồng.
- *
- Chàng Nai Xám thật uổng công
- Nào đâu học hỏi gì trong chuyến đầu
- Nhớ chi kinh nghiệm thương đau
- Nên khi khí lạnh giăng mau núi rừng
- Là chàng hấp tấp lên đường
- Xuống vùng ấm áp ruộng đồng trước kia
- Dắt đàn nai vội ra đi
- Hoàn toàn bất cẩn giống y lần đầu
- Để rồi lại gánh thảm sầu
- Bị người nấp giết trước sau cả đoàn
- Người ta xẻ thịt nai ăn
- Một phần đem bán cho dân trong làng
- Riêng chàng Nai Xám trưởng đoàn
- Lết về sống sót bình an một mình.
- Chàng Nai Đẹp vẫn thông minh
- Chàng đưa bầy thú của mình về xuôi
- Bình an như trước đây thôi
- Năm trăm nai xuống tới nơi trọn bầy.
- Hai đoàn nai đã về đây
- Một thời chết thảm hết ngay cả đoàn
- Riêng nai thủ lãnh bình an.
- Một thời đầy đủ vẻ vang trở về
- Không hề thiệt hại chút chi
- Tài người lèo lái muôn bề giỏi giang.
- "Ai theo lãnh đạo tầm thường
- Tài thô, trí thiển sẽ vương luỵ phiền
- Sẽ lâm khổ nạn triền miên
- Bước đường tiêu diệt tới liền ngay thôi!
- Ai theo lãnh đạo hơn người
- Tài cao, trí lớn một đời an vui!"
- Nai cha nhận xét ngậm ngùi
- Khi hai con xuất hiện nơi mé đồng.
- *
- Thời gian trôi, tuổi chất chồng
- Nai cha già yếu rồi không sống còn
- Quyền hành trao lại cho con
- Anh chàng Nai Đẹp tinh khôn kế thừa
- Cả đoàn nai đều mến ưa
- Chàng vừa uy tín lại vừa tài năng.
- (phỏng dịch theo bản văn xuôi
- BEAUTY AND GREY
- của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)