- Thời xưa ở tại vùng kia
- Có hai người nọ chuyên nghề tiểu thương
- Bán buôn lặt vặt tầm thường
- Đồ dùng bếp núc, nữ trang rẻ tiền.
- Một người tốt bụng lành hiền,
- Kẻ kia xấu nết chỉ chuyên ăn người,
- Vì cùng buôn bán một nơi
- Cả hai đều muốn mỗi người đi riêng
- Tránh điều tranh chấp gây phiền
- Sáng đi buôn bán đôi bên đồng lòng
- Người phía Tây, kẻ phía Đông
- Mỗi người một phía để không tranh giành,
- Chiều thời buôn bán mặc tình
- Không chia ranh giới, không giành phần ra.
- *
- Lái buôn tính nết xấu xa
- Phía Đông buôn bán đi qua xóm nghèo
- Có cô bé thích vòng đeo
- Nên cô vội vã hò reo vui mừng
- Xin tiền bà để mua vòng
- Bà than: "Nhà cửa từ trong ra ngoài
- Chổi cùn, rế rách mà thôi
- Nhà mình nghèo khó lâu rồi! Tiền đâu?"
- Gia đình này trước rất giàu
- Về sau sa sút hết mau gia tài.
- Bé kia suy nghĩ một hồi
- Bèn vào lục lọi khắp nơi kiếm tìm
- Lôi ra một đĩa cũ mèm
- Phía ngoài bồ hóng đất đen bám vào,
- Bà cười: "Thử bán xem sao
- Ra thềm tìm khách mời vào nhà trong!"
- Lái buôn tham nghĩ trong lòng
- Nhà này nghèo mạt nào mong kiếm lời,
- Nhìn hai bà cháu chê cười:
- "Bà đưa tiền đủ thì tôi đưa vòng!"
- Bà già năn nỉ cùng ông:
- "Cháu tôi ao ước chiếc vòng đeo tay
- Mong ông đổi lấy đĩa này!"
- Lái buôn cầm đĩa chê ngay tức thời:
- "Đĩa này đáng vứt đi thôi!"
- Tiện tay cạo thử đĩa thời ngạc nhiên
- Bề ngoài bồ hóng bám đen
- Bên trong vàng quý ẩn chìm hiện ra
- Lái buôn gian xảo làm lơ
- Chê bai đủ chuyện để chờ cướp không:
- "Đĩa này đâu xứng đổi vòng
- Tôi không thèm nó!", nói xong ra thềm
- Đi luôn, nghĩ bỏ ít tiền
- Chiều nay trở lại mua liền được ngay.
- Nhà buôn tốt bụng sáng nay
- Sau khi buôn bán phía Tây thỏa lòng
- Chiều về qua phía bên Đông
- Dạo quanh tìm khách cầu mong thêm lời
- Loanh quanh cũng ghé tới nơi
- Gặp hai bà cháu, chào mời bán buôn
- Thấy ông có vẻ hiền lương
- Bà bèn lên tiếng mời luôn vào nhà
- Lại đem chiếc đĩa cũ ra
- Đổi vòng tặng cháu làm quà cho vui,
- Sau khi xem xét kỹ rồi
- Nhà buôn tốt bụng thốt lời ngạc nhiên:
- "Đĩa này quý giá vô biên
- Vàng y dưới lớp bẩn đen phía ngoài
- Bạc tiền, hàng hóa của tôi
- Cộng chung giá trị thua nơi đĩa này"
- Bà già kinh ngạc lắm thay
- Nào ngờ còn đĩa quý ngay trong nhà
- Giờ đây bà biết thêm ra
- Nhà buôn này quả thật thà hiền lương
- Nên bà nói rất sẵn sàng
- Đưa nhà buôn chiếc đĩa vàng ngại chi
- Nhận về bất cứ thứ gì
- Mà nhà buôn sẵn mang đi chuyến này.
- Nhà buôn: "Tôi gửi bà ngay
- Nồi niêu, bát đĩa có đây sẵn sàng
- Thêm vòng và ít nữ trang
- Cộng thêm tiền bạc tôi mang trong người,
- Chỉ xin giữ tám đồng thôi
- Là tiền đò để cho tôi trở về
- Giữ thêm cả cái cân kia
- Cùng đồ đựng đĩa vàng khi đi đường."
- Bà đồng ý! Cháu hài lòng!
- Nhà buôn vội vã qua sông về nhà.
- *
- Lái buôn tham bạc, xấu xa
- Xế chiều mới trở lại bà già kia
- Trong đầu tưởng tượng đê mê
- Món lời vĩ đại mang về mai đây
- Gặp hai bà cháu nhà này
- Y lên tiếng nói: "Tôi nay bằng lòng
- Đĩa không xứng đổi lấy vòng
- Thương bà tôi trả vài đồng xu thôi!"
- Bà già bèn đáp: "Ông ơi
- Đĩa kia tôi đã bán rồi còn đâu
- Tại sao ông nói những câu
- Gian manh, xảo trá lừa nhau làm gì!"
- Không hề xấu hổ chút chi
- Lái buôn thầm nghĩ tái tê đau buồn:
- "Đĩa vàng thôi đã mất luôn
- Cả trăm ngàn đã lỡ buông trôi rồi!"
- Y bèn cố hỏi thăm thôi
- Xem người mua đĩa đi nơi hướng nào
- Xong y vội chạy theo mau
- Bỏ luôn hàng hóa phía sau thiết gì
- Chạy ra tới mé sông kia
- Như khùng, như dại nghĩ suy rối bời:
- "Người ta đã cướp của tôi
- Làm tôi điên loạn mất rồi bà con!"
- Khi y chạy tới bờ sông
- Người mua chiếc đĩa vàng còn tại đây
- Đang ngồi phà qua sông này
- Phà trôi lờ lững ở ngay giữa dòng
- Y kêu người lái: "Này ông
- Hãy mau quay lại bến sông tôi nhờ!"
- Nhưng người buôn bán thật thà
- Thản nhiên thúc giục lái phà cứ đi
- Đưa phà qua phía bên kia,
- Lái buôn gian xảo tức thì nổi điên
- Nổ bùng cơn giận chồm lên
- Hai tay đấm ngực máu liền ứa ra
- Miệng mồm nhuộm đỏ chan hòa
- Tiếc cho của báu lọt qua tay người
- Tim ngưng đập, y chết tươi
- Thế là chấm dứt một đời gian tham.
- (phỏng dịch theo bản văn xuôi
- THE GOLDEN PLATE
- của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)