- KINH TỤNG HẰNG
NGÀY
- TỔNG HỢP 49 KINH CĂN
BẢN CỦA HAI TRUYỀN THỐNG PHẬT GIÁO
- NAM TÔNG VÀ BẮC
TÔNG
- KINH
NGHIỆP BÁO TÁI SANH
- Thứ
hai mươi
Chính tôi được nghe, lúc bấy giờ tôn giả Đồng Nữ
Ca-diếp cùng với năm trăm vị Tỳ-kheo đi từ nước Câu-tát-la lần đến
thôn Tư-ba-ê, là một thôn dân cư đông đúc, giàu sang phúc lạc, cây cối
sầm uất, do vua Ba-tư-nặc phong riêng cho Bà-la-môn Tệ-túc để lo phần cúng
tế Phạm thiên. Bà-la-môn Tệ-túc là người có kiến chấp theo ngoại đạo,
và dạy mọi người rằng: “Không có đời sau, không có tái sanh, không
có quả báo thiện ác.” O
Khi
đó người trong thôn Tư-ba-ê nhơn nghe tôn giả Đồng Nữ Ca-diếp cùng năm
trăm vị Tỳ-kheo từ nước Câu-tát-la dừng chân tại rừng Thi-xá-bà, thì
họ bàn tán với nhau: “Vị Đồng Nữ Ca-diếp này rất có tiếng tăm, là
người đã chứng quả A-la-hán, là bậc trưởng thượng, tôn túc, kỳ cựu,
đa văn, quảng bác, thông minh, tuệ trí, có tài biện luận đối đáp theo
từng trường hợp, đàm đạo tài ba, nếu chúng ta gặp được Ngài thì tốt
biết dường nào.” Kể từ đó, người
trong thôn ngày ngày đều đi đến chỗ Tôn giả Ca-diếp.
Bấy
giờ, Bà-la-môn Tệ-túc đang ở trên lầu cao, trông thấy nhiều đoàn người
đi ngang qua, nhưng không biết đi đâu, mới hỏi người cầm lộng hầu:
-
Những đoàn người kia rủ nhau đi đâu vậy?
Người
hầu liền đáp:
-
Tôi nghe rằng có Đồng Nữ Ca-diếp hướng dẫn năm trăm vị Tỳ-kheo đi hóa
đạo từ nước Câu-tát-la đến, hiện đang nghỉ chân tại rừng
Thi-xá-bà. Ngài là vị tôn túc đã chứng quả A-la-hán. Mọi người lũ lượt
đi đến chỗ Ngài để đàm đạo học hỏi.
O
Nghe
vậy, Bà-la-môn Tệ-túc liền xuống lầu, sai người hầu chuẩn bị xe cộ
rồi cùng nhau đi đến rừng Thi-xá-bà. Sau khi đến, họ xuống xe đi bộ
đến chỗ tôn giả Ca-diếp. Sau khi thăm hỏi xã giao xong, họ ngồi qua một
bên. Những người cư sĩ và Bà-la-môn trong thôn lễ bái tôn giả Ca-diếp
rồi ngồi, có người hỏi han rồi ngồi, có người tự xưng tên mình rồi
ngồi, nhưng cũng có vài người ngồi xuống một cách thầm lặng . . .
Lúc đó, Bà-la-môn Tệ-túc thưa hỏi tôn giả Ca-diếp rằng: O
-
Thưa tôn giả, chủ thuyết của tôi là “không có đời sau, không có sự
tái sanh, không có qủa báo thiện ác. Còn chủ thuyết của Ngài thì thế
nào ?
Tôn giả
Ca-diếp không trả lời nhưng ôn tồn hỏi lại rằng:
-
Này hiền giả: mặt trời, mặt trăng trong không gian vô tận thuộc về thế
giới này hay thế giới khác? Thuộc về Trời hay là Người?
Bà-la-môn
Tệ-túc đáp: Mặt trời, mặt trăng là thuộc về thế giới khác, chứ
không phải thuộc về thế giới này. Thuộc về Trời chứ không phải thuộc
về Người.
Tôn
giả Ca-diếp nói: Do đó có thể biết là có đời sau, có tái sanh, có quả
báo thiện ác.
Bà-la-môn
Tệ-túc nói: Tuy tôn giả nói có đời sau, có tái sanh, có quả báo thiện
ác nhưng theo tôi thì tất cả đều không có.
Thưa
tôn giả, nguyên tôi có một người bà con quen biết, mắc phải bệnh ngặt nghèo, tôi đến nói với người
ấy rằng: “Các Sa-môn quan niệm như sau: “Những người sát sanh, trộm cướp,
tà dâm, nói hai lưỡi, nói lời độc ác, tà kiến sau khi qua đời đều đọa
vào địa ngục.” Nhưng tôi không
tin vì tôi chưa từng thấy người nào chết rồi trở lại nói cho biết nơi
họ bị đọa vào. Nay anh là bà con với tôi chẳng may anh tạo đủ mười
điều ác. Nếu quả như lời các vị Sa-môn đã nói, thì sau khi qua đời,
anh phải bị đọa vào trong địa ngục lớn. Nay tôi nương vào các dữ kiện
của anh sau khi chết, để xét có địa ngục hay không. Anh nên trở lại
nói cho tôi biết thì tôi mới tin.”
Thưa
tôn giả nhưng từ khi chết đến nay người ấy biệt tăm biệt tích,
không hề trở lại báo tin. Người ấy là người thân của tôi, không lẽ
dối tôi, hứa rồi không trở lại? Do đó tôi biết chắc không có đời sau. O
Tôn
giả Ca-diếp đáp: Thưa hiền giả, những người có trí nhờ thí dụ mà
hiểu rõ. Ví như một tên đạo tặc thường ôm lòng gian trá, vi phạm
pháp luật do nhà vua ban hành, bị người ta rình bắt được rồi đem đến
chỗ vua ngự, và tâu: “Người này là tên ăn trộm, xin đại vương hãy
trị phạt.”
Vua liền sai những người có trách nhiệm trói người
đó đem bêu xấu ngoài đường, sau đó dẫn ra ngoài thành giao cho tên đao
phủ. Thế rồi, kẻ tả hữu được lệnh liền bắt trói kẻ trộm giao
cho tên đao phủ. Tên trộm đó dùng lời mềm dẻo nói với người giữ tù
rằng: “Xin ông thả cho tôi về thăm bà con, xóm làng để nói vài lời từ
biệt, sau đo tôi sẽ trở lại.” Hiền
giả nghĩ sao, người giữ tù kia có chịu thả cho về không ? O
Bà-la-môn
Tệ-túc đáp: Thưa tôn giả, không thể được.
Tôn
giả Ca-diếp nói: Bà con, họ hàng đều là con người, cùng sống ở đời
này mà còn không thả, huống gì người thân của hiền giả làm đầy đủ
mười điều ác, sau khi thác, đọa vào địa ngục, quỷ ngục không có từ
tâm, lại không phải là con người. Sống chết là không cùng đời. Nếu
người kia dùng lời mềm dẻo cầu xin với quỷ ngục rằng: “Xin ngài tạm
thả tôi trở lại thế gian gặp người bà con để nói lời từ biệt, sau
đó sẽ trở lại,” chắc chắn quỷ ngục sẽ không đồng ý. Cứ so sánh
theo đó thì biết, tại sao hiền giả còn giữ chặt sự mê lầm, sinh điều
tà kiến như thế.
Hiền giả còn có lý do gì khác để khẳng định rằng
không có đời sau ? O
Bà-la-môn
Tệ-túc đáp: Thưa hiền giả, tôi có một người bà con mắc phải bệnh nặng
tôi đến nói với người ấy rằng: “Các Sa-môn cho rằng có đời sau: “Người nào không
sát sanh, không trộm cướp, không ngoại tình, không nói dối, không nói lời
hai lưỡi, không nói lời độc ác, không nói sai, không nói thêm bớt,
không tham lam, không tật đố, không tà kiến, thì sau khi thác đều được
sanh về cõi trời.” Tôi vốn không
tin điều này. Vì tôi chưa từng thấy người nào chết rồi trở lại cho
tôi biết chỗ họ được thác sanh. Nay anh là bà con của tôi lại tạo đủ
mười điều thiện. Nếu quả thật lời các Sa-môn nói là đúng, thì sau
khi thác sanh, anh sẽ được sanh cõi trời. Giờ đây tôi chỉ còn tin theo
anh để quyết định. Nếu anh được thác sanh thì anh phải nhớ trở lại
báo cho tôi biết, sau đó tôi sẽ tin.” Nhưng
thưa tôn giả từ khi thác đến nay anh ấy không trở lại. Anh ta là bà con
của tôi, không lẽ dối tôi, hứa rồi không trở lại nên biết chắc
không có đời sau.
Tôn giả Ca-diếp nói: Thưa hiền giả ví như có người
rớt xuống hầm xí, đầu mình chìm ngấm, được vua cho người hầu cận
vớt lên, lấy tro thoa thân ba lần và lấy nước tắm sạch. Sau đó lấy nước
thơm tắm gội thân thể thật sạch sẽ, rồi lấy y phục đẹp trang sức
cho thân thể người ấy. Tiếp theo, người ta đem thức ăn trăm vị ngon, vị
ngọt cho người ấy ăn, sau đó đưa người ấy đến ở một ngôi nhà
cao, hưởng năm thứ dục lạc, người ấy có muốn rớt vào hầm xí nữa
không? O
Bà-la-môn
Tệ-túc đáp: thưa tôn giả, đấy là một chỗ hôi thối còn muốn trở xuống
làm gì ?
Tôn giả Ca-diếp nói: Thưa hiền giả, chư thiên cũng thế.
Họ cho cõi Diêm-phù này là nơi tanh hôi, bất tịnh, còn hơn cả hầm xí.
Người bà con quen biết của hiền giả đã tạo đủ mười điều thiện,
dĩ nhiên được sanh lên cõi trời, hưởng nhiều thú vui ngũ dục, liệu họ
có chịu trở lại cõi hầm xí Diêm-phù này để báo cho hiền giả biết
không !
O
Bà-la-môn
Tệ-túc nói: Thưa tôn giả tôi có lý do khác, để chủ trương không có đời
sau. Nguyên tôi có một người bà con mắc bệnh trầm trọng, tôi đến nói
với người ấy rằng: “Các Sa-môn bảo có đời sau. Người nào tu mười
điều lành, giữ năm giới thì sau khi thác được sanh lên cõi trời Đao-lợi.”
Tôi cũng không tin điều này vì tôi chưa từng thấy ai chết rồi trở lại
nói cho biết chỗ họ được hóa sanh. Nay anh là chỗ bà con, giữ đầy đủ
năm giới và mười điều lành, nếu sau khi thác anh được sanh về cõi trời
ấy thì anh hãy trở lại nói cho tôi biết sau đó tôi sẽ tin.”
Thưa
tôn giả nhưng từ khi thác đến nay người ấy không trở lại. Anh ta là
bà con với tôi, không lẽ nói dối, hứa rồi không trở lại nên tôi biết
chắc không có đời sau.
Tôn giả Ca-diếp nói: Ở cõi này một trăm năm chỉ bằng
một ngày một đêm ở cõi trời Đao-lợi. Cõi Đao-lợi cũng lấy ba mươi
ngày làm một tháng, mười hai tháng làm một năm, họ sống lâu một ngàn
năm như thế. Vậy hiền giả nghĩ sao, khi bà con hiền giả được sanh lên
cõi trời Đao-lợi thì họ nghĩ rằng: “Ta mới sanh lên cõi này vậy ta
hãy vui chơi trong vài ba ngày, sau đó trở lại báo tin cho bà con hay cũng không
muộn.” Như vậy, liệu hiền giả có
gặp được người bà con ấy không ? O
Bà-la-môn
Tệ-túc đáp: Thưa tôn giả, không. Khi ấy, tôi có thể đã chết lâu rồi,
làm sao gặp được. Nhưng tôi không tin rằng cõi trời Đao-lợi sống lâu
như thế.
Tôn giả Ca-diếp nói: Thưa hiền giả, ví như có người
khi mới sanh ra đã bị mù không biết gì về năm màu xanh, vàng, đỏ, trắng,
đen; sự vật thô, tế, dài, ngắn, đồng thời cũng không thấy mặt trời,
mặt trăng, các vì sao, gò, khe, và hang động, v.v... Do đó, nếu được hỏi
về màu sắc, kích thước của sự vật thì người mù sẽ đáp rằng: “Không
có màu sắc, kích thước gì cả” cho nên mặt trăng, tinh tú, núi non, gò,
khe, hang động, người mù cũng nói không có. Hiền giả nghĩ sao, người mù
trả lời như thế có đúng không?
Này hiền giả, cũng như thế. Sự sống lâu của cõi trời Đao-lợi là có
thật, chẳng phải vì hiền giả không thấy mà nó trở nên không! O
Bà-la-môn
Tệ-túc vẫn chưa tin. Ông nói: Thưa hiền giả, nguyên ở trong thôn tôi,
khi bắt được kẻ trộm cướp, họ đem đến tôi và nói: “Người này
là kẻ trộm, xin Ngài hãy trị nó!” Tôi bảo: “Hãy trói hắn lại và bỏ
vào trong vạt đậy nắp, trét kín với một lớp đất dày, không để cho
thần thức tiếp xúc với bên ngoài.” Sau
đó, tôi sai người nổi lửa để đốt hắn. Lúc ấy, vì tôi muốn biết
chỗ tẩu thoát của thần thức hắn, nên tôi bảo người hầu đi quanh cái
vạt và quan sát thật kỹ nhưng không hề thấy thần thức chui ra. Sau đó,
tôi lại mở nắp vạt ra, cũng không thấy thần thức qua lại. Do đó, tôi
biết chắc không có đời sau.
Tôn giả Ca-diếp nói: Thưa hiền giả, khi hiền giả ngủ
nghỉ ở trên lầu cao, nằm mộng thấy núi rừng sông ngòi, vườn nhà, ao
tắm, quốc ấp, đường sá thì những người thân cận hiền giả lúc đó
có thấy thần thức của hiền giả đi ra, đi vào không ? O
Bà-la-môn
Tệ-túc đáp: Thưa tôn giả dĩ nhiên họ không thể thấy những gì tôi nằm
mơ.
Tôn
giả Ca-diếp nói: Hiền giả còn sống mà thần thức ra vào còn không thể
thấy, huống là người chết. Do đó, phải có đời sau và quả báo thiện
ác.
-
Thưa hiền giả, có những Tỳ-kheo từ đầu hôm đến cuối hôm không ngủ,
chỉ lo siêng năng tu về đạo phẩm chánh niệm và dùng sức thiền định
tu luyện thiên nhãn, nhờ sức thiên nhãn mà quán thấy chúng sanh thác chỗ
này sanh chỗ kia, thác chỗ kia sanh về chỗ này, tuổi thọ dài ngắn, nhan
sắc tốt xấu, tùy theo hành vi mà chịu quả báo, theo đó mà biết con đường
thiện ác. Hiền giả không thể dùng con mắt thịt để thấy hết hiện
tượng tái sanh của chúng sanh; thế mà lại bảo là không có đời sau. Đó
là cái nhìn sai lầm, nguy hiểm cần phải xóa bỏ.
O
Bà-la-môn
Tệ-túc nói: Tuy Ngài đã dẫn dụ và chứng minh có đời sau, nhưng theo chỗ
tôi thấy thì vẫn không có.
Nguyên
là trong thôn tôi có lần bắt được một kẻ trộm. Tôi liền bảo người
hầu cận trói hắn lại, rồi cắt thịt hắn ra từng mảnh để tìm thần
thức hắn nhưng không thấy thần thức đâu cả. Tôi lại sai người hầu
đập xương tìm thần thức trong tủy, nhưng vẫn không thấy đâu cả. Thưa
hiền giả, vì duyên cớ đó, nên tôi biết chắc là không có đời sau.
Tôn giả Ca-diếp nói: Thưa Hiền giả, về một kiếp xa
xưa trong quá khứ, có một đất nước
điêu tàn hoang phế, lúc đó có đoàn buôn dắt năm trăm cỗ xe đi đến đất
nước này, bỗng gặp một vị Phạm-chí tu đạo thờ lửa, thường ở
trong một khu rừng, những người buôn đều xin ngủ trọ, rồi sáng mai từ
giã lên đường. Phạm-chí thờ lửa lúc ấy thầm nghĩ: “Ta hãy đến chỗ
những người buôn ngủ hồi hôm, xem thử họ còn bỏ sót gì không ?” Thế
rồi ông ta liền đến chỗ họ nghỉ, nhưng đều không thấy gì cả, chỉ
trừ có một đứa con nít mới sanh được một tuổi đang ngồi khóc một
mình. Phạm-chí thầm nghĩ: “Ta đâu nỡ nhẫn tâm thấy đứa bé này chết
trước mặt. Hay là ta mang đứa bé này về nhà nuôi.” Tức thì ông bồng đứa bé về nhà nuôi.
Sau thời gian mười năm nuôi dưỡng, đứa bé mỗi ngày một lớn. Một hôm, Phạm-chí vì có chút việc muốn
đi vào thành mới dặn đứa bé rằng: “Ta có chút việc, phải đi khỏi
ít hôm, ngươi khéo giữ gìn đống lửa này, đừng để lửa tắt. Nếu lửa
có tắt thì lấy hai thanh củi cọ vào nhau để lấy lửa đốt lên.” O
Dặn dò xong, Phạm-chí ra đi. Sau khi ông ta đi, đứa bé
ham chơi không thường xuyên coi lửa, do đó lửa tắt. Đứa bé đi chơi về
trông thấy lửa tắt, lo buồn và thầm than rằng: “Ta dại quá, khi cha ta
đi có dặn dò phải giữ gìn lửa một cách cẩn thận, không cho tắt. Nhưng
vì ta ham chơi đến nỗi để cho lửa tắt, bây giờ phải làm sao đây?”
Khi đó, đứa bé vội vàng bới tro tìm lửa nhưng không thấy lửa, bèn
dùng búa chẻ củi tìm lửa. Thế rồi lại chặt củi thành từng khúc, bỏ
vào trong cối giã để tìm lửa nhưng vẫn không thấy. Sau đó Phạm-chí trở
về và hỏi đứa bé: “Trước khi đi, ta có dặn con coi chừng lửa để lửa
khỏi tắt, ngươi có coi không ?” Đứa bé đáp: “Vì con chạy đi chơi,
không thường xuyên coi chừng lửa, do đó nay lửa tắt hết.” “Con làm cách nào để lấy lửa lại?” Lửa phát sanh ra từ củi nên con dùng búa
chẻ củi ra để tìm lửa nhưng không thấy lửa đâu. Và sau đó con chặt
củi thành khúc nhỏ, bỏ vào cối giã để tìm lửa, nhưng vẫn không có.”
O
Lúc
đó Phạm-chí dùng hai thanh củi cọ với nhau thì lửa phát ra, đồng thời
ông ta chất củi lên đốt, và bảo đứa bé: “Muốn tìm lửa phải làm
đúng cách này, không nên chẻ củi thành từng mảnh vụn như thế này thì
làm sao có lửa.
Thưa
hiền giả, hiền giả cũng như thế, không theo đúng phương pháp, lại đi
lột da người để tìm thần thức, làm sao tìm được. Điều quan trọng
hơn là “không phải do sự kiện hiền giả không thấy sự kiện tái sanh,
mà việc tái sanh hay quả báo thiện ác trở nên không có.” O
Bà-la-môn
Tệ-túc vẫn chưa tin. Ông lại thưa Tôn giả Ca-diếp rằng:
Có
lần nọ tôi bắt được kẻ trộm. Tôi bảo người hầu đem người này
đi cân. Sau đó giết chết người này một cách êm thắm, không làm mất một
chút da thịt. Thế rồi tôi bảo người hầu đem cân người ấy trở lại.
Nhưng lần này thấy nặng hơn lần trước. Thưa tôn giả, thân người ấy
khi sống, thần thức đang còn, nhan sắc tươi đẹp, nói năng được mà
đem cân thì nhẹ, trái lại, khi thác, thần thức không còn, nhan sắc cũng
không, nói năng không được, đem cân thì nặng hơn, vì lý do đó, nên tôi
biết là không có đời sau.
Tôn
giả Ca-diếp bảo Bà-la-môn Tệ-túc rằng: Xin hỏi hiền giả, như người
cân sắt, khi sắt nguội đem cân thì nặng, như khi sắt nóng đem cân thì
nhẹ. Tại sao sắt nóng đỏ mà lại nhẹ, trong khi sắt không có màu đỏ
sáng và cứng mà cân lại nặng ?
Bà-la-môn
Tệ-túc đáp: Sắt nóng có màu đỏ sáng, nên nhẹ, sắt nguội không có
màu đỏ sáng và cứng nên nặng.
Tôn
giả Ca-diếp nói: Con người cũng thế, khi sống thì có nhan sắc, mềm mại
cho nên nhẹ, nhưng khi thác không có nhan sắc và cứng cho nên nặng. Do đó,
có thể biết chắc có đời sau. O
Bà-la-môn
Tệ-túc thưa: Nguyên tôi có người bà con mắc phải bệnh nặng. Khi đó
tôi nhờ người hầu, đỡ người bệnh nằm nghiêng về phía tay phải, và
họ vẫn còn liếc ngó, co duỗi như thường. Thế rồi tôi đỡ người ấy
nằm nghiêng bên trái, rồi lật sấp, lật ngữa, người ấy vẫn còn co duỗi,
liếc ngó nói năng như thường. Sau đó liền tắt thở, tôi lại bảo người
đỡ tử thi nằm nghiêng tay phải, tay trái, lật sấp, lật ngữa, nhìn kỹ
thì không thấy co duỗi, liếc ngó hay nói năng gì cả. Do đó, tôi biết chắc
không có đời sau.
Tôn
giả Ca-diếp nói: Những người có trí nhờ thí dụ mà hiểu. Thưa hiền
giả, xưa có một quốc độ, không có ai từng nghe tiếng ốc tù và. Hôm nọ,
có người sành nghề thổi tù và đến nước này, đi vào thôn cầm ốc thổi
ba tiếng rồi bỏ xuống đất.
Lúc
đó, trai gái trong thôn nghe tiếng giật mình, đều đến hỏi: “Thứ tiếng
gì mà trong trẻo, bi ai và ngân xa như thế?” Người chủ chỉ vào vỏ ốc
nói: “Tiếng của cái đó.” Người
trong thôn nghe vậy lấy tay vỗ vào vỏ ốc, và nói: “ngươi hãy kêu lên,
ngươi hãy kêu lên !” Nhưng vỏ ốc
vẫn không kêu, tức thời người chủ cầm vỏ ốc lên thổi ba tiếng, rồi
bỏ xuống đất. Người trong thôn trầm trồ: “Đấy là tiếng tuyệt diệu
mà chúng ta nghe khi nãy, chứ không phải do sức vỏ ốc mà có, phải có
các yếu tố như tay, miệng, tù và và
hơi thổi thì nó mới kêu.” Con người
cũng thế, cần phải có sức sống, có tri giác, có tinh thần và hơi thở
ra vào mới có thể co duỗi, liếc ngó, nói năng được. Xin hiền giả hãy
từ bỏ ác tà kiến đó đi. Đừng cố chấp ôm nó, chỉ thêm khổ não.
O
Bà-la-môn
Tệ-túc đáp: Thưa tôn giả, tôi không thể bỏ được. Vì từ khi sanh ra
đến giờ, tôi đã được huấn luyện và thường xuyên đọc tụng và luyện
tập, thì đâu có thể bỏ được.
Lúc
ấy, Tôn giả Ca-diếp kể rằng: Thuở xa xưa, có một nước, trong đó người
dân ở biên cương sống cảnh rất nghèo nàn. Trong nước ấy có hai người.
Một anh thì có trí một anh thì ngu. Họ bảo nhau: “Tôi là bạn thân của
anh, chúng ta hãy cùng nhau ra ngoài thành gặt hái lúa hoang về làm của.” Rồi họ cùng đi. Khi đến một xóm hoang,
thấy có cây gai mọc đầy trên mặt đất, họ cùng nhau lấy đem về.
Khi
đi ngang qua một thôn khác, họ thấy có đống chỉ gai. Người trí nói: Chỉ
gai đã làm thành, nhỏ, nhẹ đáng lấy hơn. Người ngu nói: Tôi đã lấy
gai bó buộc chặt chẽ, bỏ thì uổng quá.
Đoạn,
người trí bỏ cây gai, lấy một gánh chỉ gai đem về. Họ lại cùng nhau
tiến bước, bỗng gặp một đống vải gai. Người trí nói: Vải gai đã
làm thành nhỏ nhẹ, đáng lấy hơn. Người ngu nói: Tôi đã lấy cây gai
bó buộc chặt chẽ, khi nãy còn chưa bỏ, bây giờ bỏ thì phí sức quá chừng.
Đoạn
người trí bèn bỏ hết gánh chỉ gai để lấy vải gai. Họ cùng nhau tiến
bước, bỗng gặp một đống cây kiếp-bối. Người trí nói: Thứ cây kiếp
bối này rất quý giá, nhỏ, nhẹ, đáng lấy hơn. Người ngu nói: Tôi đã
mang cây gai đã xa. Nay bỏ thì uổng
quá.
Lúc
ấy, người trí liền bỏ vải gai mà lấy cây kiếp bối. Họ cùng tiến bước,
lại gặp chỉ kiếp bối, gặp bạch diệp, gặp đồng trắng, rồi gặp bạc,
gặp vàng.
Người
trí nói nếu không có vàng thì ta sẽ lấy bạc, nếu không có bạc thì ta
hãy lấy đồng hoặc lấy chỉ gai, nếu không có chỉ gai thì ta hãy lấy
cây gai. Nhưng nay tại thôn này có rất nhiều vàng mà vàng là hơn hết
trong các vật này. Vậy ta nên bỏ cây gai … ta hãy bỏ bạc để cùng nhau
lấy vàng mỗi người một gánh đem về.
Người
ngu nói: Nếu anh muốn lấy thì lấy, tùy ý. Tôi đã tốn công quá nhiều.
Tôi không thể bỏ cây gai để đổi lấy cái gì khác.
Thế
rồi người trí một mình bỏ bạc lấy một gánh vàng mang về. Đến nhà
bà con từ xa vừa trông thấy anh ta về, gánh nhiều vàng thì vui mừng
nghinh đón; người được vàng thấy bà con nghinh đón lại càng vui mừng hơn.
Trong khi đó, người ngu lấy cây gai về nhà, bà con trông thấy không vui mừng,
không ai thèm nghinh tiếp, nên anh càng thêm buồn khổ.
Thưa hiền giả, hiền giả nên từ bỏ tà kiến ấy
đi, chớ để thêm khổ não. Như người gánh gai cứ chấp chặt ý ngu,
không chịu lấy vàng, gánh gai đem về thật mệt nhọc uổng công nhưng không
có giá trị, bà con không vui, và suốt đời phải chịu cảnh nghèo cùng,
càng thêm buồn khổ. O
Bà-la-môn
Tệ-túc đáp rằng:
-
Thưa tôn giả, tôi nhất định không bỏ quan điểm ấy. Vì tôi nhờ quan
điểm ấy mà dạy dỗ nhiều người, đem lại nhiều lợi ích, vua chúa
các nơi đều nghe tên tôi, đều biết rõ tôi là hàng học giả chủ trương
đoạn diệt.
Tôn
giả Ca-diếp ôn tồn nói tiếp: Những người có trí nhờ thí dụ mà hiểu
rõ.
Về
thuở xa xưa có một đất nước mà nhân
dân ở biên cương rất nghèo khó. Lúc đó có một đoàn thương buôn, mang
theo một ngàn cỗ xe đi ngang qua nước này. Giữa đường, họ hết sạch
lương thực. Người chủ buôn suy nghĩ: “Chúng ta nên phân thành hai nhóm.
Nhóm một đi trước dẫn đường.” Người
dẫn đường nhìn thấy một người thân thể to lớn, mắt đỏ, mặt đen,
xoa bùn cả mình từ đằng xa đi lại, bèn hỏi:
-
Người từ đâu lại ?
-
Tôi từ thôn phía trước đến.
-
Chỗ đó có nhiều nước, gạo, củi, rau không?
-
Chỗ tôi có nước gạo củi rau dư giả. Và lúc tôi đi giữa đường, bỗng
gặp trời mưa to nên ở thôn kia lại càng có nhiều nước gạo củi rau.
Người
ấy lại bảo thương chủ rằng: Nếu trên xe ngươi có chở gạo, rau thì bỏ
xuống, vì tại thôn ấy có nhiều rồi, không cần phải chở cho nặng xe.
Thể
theo lời người ấy, họ đều bỏ gạo, rau để cho xe nhẹ, đi mau tới
nơi. Nhưng họ đi một ngày, hai ngày, ba ngày cho đến bảy ngày cũng không
thấy gì cả. Lúc ấy đoàn người buôn đã lâm vào nơi đồng vắng và bị
giặc cướp giết chết hết.
Về sau, toán thứ hai tiếp tục lên đường, người chủ
buôn đi đầu, lại gặp người mắt đỏ mặt đen, thoa bùn khắp người.
Người chủ đoàn hỏi và được người mắt đỏ ấy trả lời như trường
hợp nhóm một. Lần này, người chủ đoàn thận trọng hơn. Ông bảo với
những người trong đoàn: “Hãy giữ kỹ lương thực, chớ vội vất bỏ.
Bao giờ được lương thực mới, hãy tính. Vì sao? Vì đồ mới, đồ cũ
phải có tiếp tục, mới mong vượt qua được cánh đồng rộng lớn này.” Thế nên cả đoàn người buôn cứ chở
xe nặng mà đi. Đi được một ngày như thế nhưng không thấy nước rau đâu
cả, tiếp tục đi ngày thứ hai, thứ ba cho đến ngày thứ bảy cũng không
thấy có nước đâu cả. Họ chỉ thấy xương cốt ngổn ngang của đoàn
người đi trước bị giết chết. O
-
Này hiền giả, người mắt đỏ mặt đen kia chính là quỷ La-sát. Những
người nghe theo lời nó suốt đời chịu khổ, chẳng khác nào đoàn người
buôn thứ nhất vì không có trí tuệ nên nghe lời người dẫn đường, do
đó phải thiệt mạng. Này hiền giả ! Trái lại, những vị sa-môn tinh tấn
có trí tuệ, dạy những điều lợi ích, nếu ai nghe theo suốt đời được
an vui, như đoàn người buôn thứ hai, vì nhờ có trí tuệ nên khỏi bị
tai nạn.
-
Này hiền giả, hiền giả nên bỏ tà kiến ấy đi, chớ có bảo thủ mà
suốt đời chỉ gây thêm đau khổ. Bà-la-môn Tệ-túc nhất quyết không từ
bỏ quan điểm của mình. Tôn giả Ca-diếp tiếp tục dẫn dụ.
Trong
kiếp xa xưa có một đất nước mà nhân dân ở biên cương đều điêu
tàn. Lúc đó có một người thích nghề nuôi heo, đi đến một thôn vắng
khác, thấy có nhiều phân khô liền nghĩ thầm: Nơi đây có nhiều phân mà
đàn heo ta ở nhà đang đói, ta nên lấy cỏ gói phân này đội lên đầu
đem về. Nghĩ vậy anh ta liền lấy cỏ gói phân rồi đội đi. Đi được
nửa đường gặp trời mưa to, phân rỉ chảy khắp mình mẩy. Mọi người
thấy vậy đều chê anh ta là điên cuồng: “Thứ phân nhơ ấy, giả sử
trời mát mẻ cũng không ai đội, huống là đội đi trong cơn mưa.” Anh ta nổi giận mắng lại: “Các ngươi
là đồ ngu, không biết heo ta ở nhà đang đói, nếu các ngươi biết thì
không ai nói ta ngu đâu.”
Này hiền giả, hiền giả nên bỏ quan điểm ấy đi, bằng
không suốt đời phải chịu khổ đau. Cũng như người ngu kia đội phân
đi bị người khác chê, khi được can gián lại mắng người ta là ngu si. O
-
Này hiền giả, thuở xưa, ở thôn Tư-ba-ê này có một người Phạm-chí kỳ
cựu, tuổi đã một trăm hai mươi, có hai người vợ, một người có con
trước, một người mới mang thai.
Chẳng
bao lâu, Phạm-chí qua đời. Mẹ con người vợ lớn nói với người vợ nhỏ
rằng: “Bao nhiêu của báu này đều giao hết cho chúng tôi cả, ngươi không
có phần nào.” Người vợ nhỏ nói:
“Chị hãy chờ một thời gian ngắn, tôi sẽ sanh, nếu là con trai thì sẽ
có một phần gia tài, nếu là con gái thì chị đem gả chồng để lấy tiền
của.” Nhưng người vợ lớn cứ nài
nỉ đến ba lần, đòi chia gia tài cho được. Người vợ nhỏ vẫn trả lời
như trước. Con của người vợ lớn cứ ép buộc mãi, người vợ nhỏ nổi
giận lấy dao bén, tự mổ bụng mình để xem thai nhi trong bụng con trai hay
con gái.
- Này hiền giả, người mẹ tự mổ bụng mình lại hại
luôn đứa con trong bào thai. Nay hiền giả cũng thế, đã tự giết mình
còn muốn giết kẻ khác. Chỉ có Sa-môn, Bà-la-môn nào siêng tu thiện, giới
đức đầy đủ, nếu sống lâu ở đời mới đem lại nhiều lợi ích an lạc
cho cả Trời Người. O
- Thưa hiền giả, nay tôi sẽ đem dẫn dụ cuối cùng để
hiền giả thấy rõ tai hại của tà kiến. Thuở xưa tại thôn Tư-ba-ê
này, có hai người giỏi về nghề luyện bi. Một hôm, hai người đấu nghề
với nhau, một người thắng cuộc, một người thua cuộc. Thế rồi, người
thua cuộc nói với người thắng cuộc rằng: “Thôi, hôm nay chúng ta nghỉ,
ngày mai đấu lại.” Nói xong người
thua cuộc trở về nhà lấy những hòn bi đem tẩm thuốc độc rồi đem
phơi khô. Sáng hôm sau, anh ta đem những
hòn bi đó đến chỗ người thắng cuộc yêu cầu đấu lại. Trước khi
chơi, người thua cuộc lấy một hòn bi đã tẩm thuốc độc đưa cho người
thắng cuộc, người thắng cuộc lấy nuốt, người thua cuộc lại trao nữa,
người thắng cuộc tiếp tục nuốt. Lúc ấy người thắng cuộc bị chất
độc làm rung động cả thân.’ O
Kể
xong Tôn giả Ca-diếp khuyên bà-la-môn Tệ-túc rằng:
-
Xin hiền giả nên mau bỏ tà kiến, chớ để mê muội mãi lại càng thêm
khổ sở, như người chơi bi kia, nuốt độc mà không biết.
Lúc
đó Bà-la-môn Tệ-túc thưa Tôn giả Ca-diếp rằng:
-
Thưa tôn giả ngay thí dụ đầu tiên về mặt trăng, tôi đã hiểu rồi, sở
dĩ tôi tráo trở không chấp nhận là vì tôi muốn thấy trí tuệ biện
tài của Ngài để thêm vững chắc lòng tin. Nay tôi xin tín thọ quy y với
Ngài.
Tôn giả Ca-diếp đáp: Hiền giả chớ quy y với tôi mà
nên quy y với Đấng Vô Thượng Tôn, như tôi đã quy y. O
Bà-la-môn
Tệ-túc thưa: Hiện nay Đấng Vô Thượng Tôn đang ngự ở đâu ?
Tôn giả Ca-diếp đáp: Đức Thế Tôn thầy tôi đã diệt
độ chưa bao lâu. O
Bà-la-môn
Tệ-túc nói: Nếu Đức Thế Tôn còn, chẳng quản xa gần, tôi cũng tìm đến
gặp ngài và quy y lễ bái. Nhưng nay Đức Thế Tôn đã diệt độ, vậy tôi
xin quy y Đức Như Lai đã diệt độ, quy y Pháp và quy y chúng Tăng. Xin tôn
giả hãy chấp nhận tôi là kẻ Ưu-bà-tắc ở trong chánh pháp. Từ nay về
sau tôi nguyện trọn đời không sát sanh, không trộm cắp, không tà dâm,
không nói dối và không uống rượu. Tôi nay sẽ đại bố thí cho tất cả.
Tôn giả Ca-diếp nói: nếu hiền giả sát hại chúng
sanh, đánh đập tôi tớ để mở hội bố thí, điều đó chẳng phải là
phúc thanh tịnh. Và nếu giết hại chúng sanh, đánh đập tôi tớ để mở
hội bố thí và bố thí cho hạng người
tà kiến, thì đó chẳng phải là tạo phúc thanh tịnh. Ví như trên đất cạn
nhiều sạn sỏi, nhiều chông gai mà đem gieo giống vào, chắc chắn không gặt
hái được gì. Trái lại, nếu mở hội đại bố thí mà không giết hại
chúng sanh, không đánh đập tôi tớ, đem lòng hoan hỷ mở hội bố thí, bố
thí cho hạng người thanh tịnh, thì hiền giả sẽ thu được nhiều phúc lớn.
Cũng như ruộng tốt đúng mùa mà gieo giống, tất nhiên sẽ thu hoạch được
nhiều tốt đẹp. O
Bấy
giờ, Bà-la-môn Tệ-túc, thiếu niên Phạm Chí, chúng Bà-la-môn và các cư
sĩ trong thôn Tư-ba-ê nghe Tôn giả Ca-diếp nói pháp xong đều hoan hỷ phụng
hành. O
Nam-mô
Bổn Sư Thích-ca Mâu-ni Phật. (3 lần, xá 3 xá) OOO