Đức
Phật và Phật pháp
HT. Narada
Phạm Kim Khánh dịch
- [23]
- Đức Phật và vấn
đề Thần Linh Tạo Hóa
"Ta liệt
Brahma vào hạng bất công đã tạo nên một thế gian hư hỏng." Túc
Sanh Truyện.
Phạn ngữ (Pali) tương đương với
danh từ "Tạo Hóa" trong các tôn giáo khác là Issara (Sanskrit, Bắc
Phạn, là Isvara), hay Brahma.
Trong toàn bộ Tam Tạng, tuyệt đối
không có đoạn nào đề cập đến sự hiện hữu của một Tạo Hóa. Nhiều
lần Đức Phật phủ nhận một linh hồn trường cửu (atta). Ngài tuyệt
nhiên không chấp nhận có một đấng Tạo Hóa, bất luận dưới một hình
thức, một năng lực hay một chúng sanh.
Mặc dầu Đức Phật không hề đặt
một Thần Linh siêu nhân nào lên trên con người, có vài học giả cũng quả
quyết rằng Ngài đặc biệt không đề cập đến vấn đề tranh luận quan
trọng ấy. Những đoạn kinh trích ra sau đâysẽ rọi sáng quan điểm của
Đức Phật về Thần Linh Tạo Hóa.
Trong bộ Anguttara Nikaya (Tăng Nhứt
A Hàm), Đức Phật có nêu ba quan điểm khác nhau đang thịnh hành trong thời
bấy giờ. Một trong ba quan điểm ấy là "tất cả những thọ cảm của
con người, dầu hạnh phúc, đau khổ hay vô ký, đều do một đấng Tối
Cao tạo nên (Issaranim- manahetu). [1]"
Theo quan điểm trên, chúng ta như thế
nào là do đấng Tạo Hóa muốn cho ta như thế ấy. Số phận của ta hoàn
toàn mằm trong tay Tạo Hóa. Tất cả đều do Tạo Hóa định đoạt. Đức
tánh giả định gọi là "ý trí tự do" mà người ta gán cho con người,
tạo vật của đấng Tạo Hóa, tức nhiên trở thành vô nghĩa.
Đề cập đến vấn đề định mệnh,
Đức Phật dạy:
"Như vậy, chính do ý muốn và
sự tác tạo của đấng Tối Cao mà con người trở thành sát nhân, trộm cắp,
tà dâm, giả dối, phỉ báng, thô lỗ, nhảm nhí, thèm thuồng, khát khao, hiểm
độc, tinh quái, và hiểu biết sai lầm. Do đó, nếu chủ trương rằng có
một Thần Linh là nguồn gốc của tất cả những điều ấy, thì con người
sẽ không còn ý muốn, hoặc cố gắng, cũng không thấy có sự cần thiết
để làm, hoặc tránh không làm hành động ấy. [2]"
Trong kinh Devadaha sutta [3], khi giảng
về lối tu khổ hạnh của các đạo sĩ lõa thể, Đức Phật lưu ý các đệ
tử như sau:
"Nầy hỡi càc Tỳ khưu, nếu
quả thật chúng sanh gánh chịu đau khổ hay thọ hưởng hạnh phúc vì đó
là ý muốn của Thần Linh Tạo Hóa (Issaranim manahetu) thì vị Thần Linh đã
tạo nên những vị tu sĩ khổ hạnh lõa thể kia chắc chắn là một nhân vật
độc ác, vì các người ấy chịu đau khổ khủng khiếp."
Kinh Kevaddha sutta có tường thuật
cuộc đối thoại giữa một vị tỳ khưu tọc mạch muốn tìm hiểu và một
vị Brahma (Phạm Thiên) tự xưng là đấng Tạo Hóa.
Thầy tỳ khưu muốn biết đến đâu
Tứ Đại (đất, nước, lửa, gió) phải tiêu diệt, lại gần vị Maha
Brahma (Đại Phạm Thiên) và hỏi: "Xin Ngài hoan hỷ giảng giải đến
đâu bốn nguyên tố 'đất, lửa, nước, gió', chấm dứt, không để lại
dấu vết?"
"Nầy đạo hữu, vị Maha Brahma
(Đại Phạm Thiên) trả lời, ta là đấng Brahma (Phạm Thiên), đấng Maha
Brahma, đấng Tối Thượng, đấng Vô Song, là Chúa Tể, bậc Toàn Thắng,
là Người Toàn Quyền Cai Trị, là Cha của những chúng sanh đã, đang, và sẽ
ra đời."
Vị tỳ khưu lặp lại lời cầu khẩn
và được trả lời y như trước.
Khi thầy hỏi lần thứ ba, Đức
Brahma nắm tay thầy dắt ra ngoài và thú thật như sau:
"Nầy hởi đạo hữu, các vị
trong đám hầu cận ta tin tưởng rằng Đức Brahma (Phạm Thiên) thấy, hiểu
biết và thấu triệt mọi việc. Vì lẽ ấy, trước mặt họ ta không thể
trả lời với đạo hữu rằng ta không biết đến bốn yếu tố 'đất,
nước, lửa, gió' phải chấm dứt, không để lại dấu vết. Đạo hữu bỏ
Đức Thế Tôn để đi tìm hiểu những vấn đề tương tợ ở nơi khác
thì rõ thật lỗi lầm và trái đạo. Hởi đạo hữu, đạo hữu hãy trở
về, đến hầu Đức Phật, và xin Ngài giải thích. Ngài giảng thế nào thầy
hãy tin theo lời."
Trong kinh Patika Sutta [4], Đức Phật
nhắc lại nguồn gốc của Maha Brahma, người được gọi là đấng Tạo Hóa
và dạy rằng:
"Về điểm nầy, hỡi các đệ
tử, vì được sanh ra đầu tiên (trong châu kỳ mới của thế gian nầy)
nên nghĩ rằng: -- 'Ta là đấng Phạm Thiên, đấng Đại Phạm Thiên, là bậc
Toàn Thắng, Toàn Tri, Toàn Quyền Định Đoạt, là Giáo Chủ , là Tạo Hóa,
là Chúa Tể, là Người Chỉ Định, là Chủ Nhân Của Chính Ta, Cha của những
chúng sanh đã, đang, và sẽ ra đời. Chính ta đã tạo tất cả chúng sanh
ấy. Tại sao vậy? Một khoảnh khắc trước đây ta nghĩ, 'Phải chi có những
chúng sanh khác được ra đời!' Đó là lời chú nguyện trong tâm ta. Và tức
khắc, có những chúng sanh chào đời.'
"Và những người mới được
sanh ra sau nầy nghĩ: -- 'Vị -ng cúng kia chắc là đấng Phạm Thiên, đấng
Đại Phạm Thiên, bậc Toàn Thắng, Toàn Tri, người Cầm Quyền Định Đoạt,
là Giáo Chủ, là người Sáng Tạo, là Tạo Hóa, là Chúa Tể, là Chủ Nhân
của Chính Ngài, là Cha của những chúng sanh đã, đang, và sẽ được ra đời'.
"Về điểm nầy, hỡi các đệ
tử, chính vị được sanh ra đầu tiên ấy có nhiều tuổi thọ hơn, đẹp
đẽ hơn, có nhiều quyền lực hơn. Còn những vị sanh ra sau thì tuổi thọ
ngắn hơn, kém đẹp đẽ và ít quyền lực hơn. Và rất có thể như thế
nầy, hởi các đệ tử, một vài vị, đã ở trong cùng trạng thái với vị
trước, đã chết, và từ cảnh giới ấy, tái sanh vào trạng thái nầy
(làm người trên quả địa cầu). Đến như vậy, người ấy có thể từ
bỏ đời sống gia đình để xuất gia làm tu sĩ không nhà cửa. Bỏ nhà ra
đi, người nầy cố gắng, kiên trì tu tập, tăng trưởng đạo tâm, càng
tinh tấn, càng bền trí trau giồi trí tuệ, và một ngày kia thành đạt tâm
phỉ lạc, an trụ và nhờ đó có thể nhớ lại tiền kiếp và chỉ nhớ
đến mức đó thôi, không xa hơn nữa. Vì trí nhớ giới hạn như thế người
kia nghĩ: -- 'Vị Phạm Thiên , bậc -ng Cúng kia, bậc Toàn Thắng, Toàn Tri,
người Cầm Quyền Định Đoạt, Giáo Chủ, Người Sáng Tạo, Tạo Hóa,
Chúa Tể, người Cầm Quyền Chỉ Định, Bậc Chủ Nhân Của Chính Mình,
Cha của những chúng sanh đã, đang, và sẽ ra đời, người đã tạo nên
ta. Vị nầy quả thật là trường tồn, vĩnh cửu, vững bền, không biến
đổi, Ngài sẽ tồn tại như thế ấy mãi mãi. Nhưng chúng ta đã được vị
ấy tạo nên, chúng ta do đấy mà ra, vậy chúng ta là vô thường, phải biến
đổi, không bền vững bền, tuổi thọ ngắn, phải chết.'
"Đó là khởi điểm, bước đầu
của tất cả. Đúng vậy, đó là giáo lý cổ truyền. Và câu truyện ấy
được tạo dựng do Brahma, vị Phạm Thiên."
Trong Túc Sanh Truyện Bhuridatta
Jakata, số 543, Bồ Tát hỏi vị tạo hóa giả định, người mà thời bấy
giờ được tin là cầm cán cân công lý của vũ trụ, như sau:
- "Người có mắt ắt thấy cảnh đau thương của
đời sống.
- Tại sao Phạm Thiên không tạo một vũ trụ tốt
đẹp
- Nếu oai lực của Ngài là vô hạn?
- Tại sao ít khi Ngài nâng tay lên để ban phước lành?
- Tại sao tạo vật mà do chính Ngài tạo ra
- Lại phải bị đọa đầy trong cảnh khổ?
- Tại sao Ngài không ban hạnh phúc cho tất cả?
- Tại sao đời sống lại dẩy đầy
- Giả dối, lừa đảo, mê muội?
- Tại sao gian tham lại thắng
- Còn chân thật và công lý lại thất bại nặng nề?
- Ta liệt Brahma (Phạm Thiên) vào hạng bất công
- Đã tạo một thế gian hư hỏng. [5]"
Trong Túc Sanh Truyện Maha Bodhi
Jakata, Đại Bồ Đề, Bồ Tát phê bình giáo lý chủ trương rằng mọi việc
đều do đấng Tối Cao tạo nên như sau:
- "Nếu có một Thần Linh toàn quyền ban phước
- Mà lại gieo họa cho tạo vật chính Ngài tạo ra.
- Và cho chúng nó những hành động tốt hay xấu.
- Vị Thần Linh ấy quả thật đầy tội lỗi.
- Vì con người chỉ thừa hành ý muốn của Ngài.
[6]"
Chú thích
[1] Anguttara Nikaya, Tăng Nhứt A Hàm,
phần i, trang 174; "Gradual Sayings", i, trang 158.
[2] Majjhima Nikaya, Trung A Hàm, ii,
trang 222, bài kinh số 101.
[3] Digha Nikaya, Trường A Hàm, phần
i, trang 221, bài kinh số 11.
[4] Digha Nikaya, Trường A Hàm, số
24, phần iii, trang 29. "Dialogues of the Buddha", iii, trang 16-27
[5] Jataka Translation, tập vi, trang
110.
[6] Jataka Translation, tập vi, trang
122.