- Kinh Hiền Ngu
- Thích Trung Quán dịch
- Phẩm thứ mười sáu
- VUA ĐẠI QUANG MINH
NGƯỜI có trí lanh lợi, thì sự nhận
xét minh mẫn, gặp việc gì trở ngại cũng giải quyết mau lẹ, gặp một
duyên nhỏ có thể làm đại nghiệp. Kẻ biến nhác ngoan độn, dẫu có gặp
thắng duyên cũng không thể phát tâm cao cả.
Bởi thế con người luôn luôn phải có sự tiến
hóa làm lòng, lập chí tạo tác những thiện duyên gây thành đại nguyện
thì mai này sẽ kết quả rực rỡ tôn nghiêm.
Khi đó đức Thế Tôn ở nước Xá Vệ tại vườn
cây của ông Cấp Cô Độc và Thái Tử Kỳ Đà.
Bấy giờ có bốn bộ đệ tử vua quan dân chúng
đương vây quanh đức Thế Tôn để cúng dàng. Trong đại hội có nhiều người
nghĩ như vậy:
- Không rõ đức Thế Tôn bởi nhân duyên gì
phát tâm vô thượng Bồ Đề lúc ban đầu? Tới nay thành Phật làm lợi
ích cho muôn loài chúng sinh, vậy chúng ta cũng nên phát tâm cầu thành Phật
đạo để nối chí của Ngài mà làm lợi ích chúng sinh.
Tôi (A Nan) biết họ nghĩ như vậy đi lấy áo mặc
chỉnh tề tới trước Phật quỳ gối chắp tay bạch rằng:
Kính lạy đức Thế Tôn! Đại chúng đây đều
muốn biết rõ xưa kia Ngài từ nhân duyên gì phát Bồ Đề tâm, kính xin chỉ
giáo để cho tất cả mọi người đều được lợi ích!
Phật dạy rằng: - Này ông A Nan! Hay lắm! Hay lắm!
Ông hỏi như vậy có rất nhiều sự lợi ích, ông hãy nghe cho kỹ và suy
nghĩ cho rành, tôi sẽ vì ông mà nói.
Bấy giờ trong đại hội đều im lặng, tất cả
núi sông gió nước chim bay thú chạy cũng đều chiêm ngưỡng, không một
tiếng động, đại chúng, trời, rồng, quỉ thần đều dốc lòng trông Phật,
ai nấy vừa sợ vừa ham nghe.
Phật dạy rằng: A Nan ông nên biết, thời quá
khứ đã quá lâu xa kiếp, A Tăng Kỳ vô lượng vô biên không tính xuể, cũng
Châu Diêm Phù Đề này có một ông vua nước lớn tên là Đại Quang Minh,
trí tuệ thông minh phúc đức cao dày, nhân tướng oai nghiêm thuần hậu,
có chơi thân với ông vua nước láng giềng, hai ông giúp đỡ nhau từ tinh
thần đến vật chất, nhất là có vật gì quý cũng tặng lẫn cho nhau.
Một hôm ông vua nước láng giềng đi săn được
hai con voi còn nhỏ, mình trắng như pha lê rất là quý đẹp, nhà vua mừng
thầm và tự nghĩ như vầy:
- Ta đem voi này tặng vua Quang Minh.
Đưa về trang sức cho voi rất đẹp rồi sai người
dắt sang hiến vua Quang Minh.
Vua Quang Minh coi thấy con voi lạ cũng cho là một
bảo vật đáng quý, nên trao cho người quản tượng tên là Tán Xà dặn rằng:
- Trông coi cho cẩn thận, dạy bảo cho thuần thực, cho ăn uống ngon lành.
Quản tượng đưa về dạy bảo một thời gian
được thuần thục, rồi đến tâu vua rằng:
- Tâu Bệ Hạ! Hạ thần vâng mệnh nuôi voi đã
lớn, sự điều voi của hạ thần nhất mực bảo sao nghe vậy, cúi xin Bệ
Hạ cho voi ra thí trường để dân chúng coi sự điều khiển của hạ thần.
Nhà vua vui vẻ đáp rằng: - Hãy khoan ít ngày để
ta truyền cho quan quân, dân chúng hay tin trước.
Sau khi được chiếu chỉ của nhà vua, từ thành
thị cho đến thôn quê kéo nhau đi xem rất đông đảo, nhà vua cỡi voi ra
thí tràng, trông rất oai nghiêm, đi sau có các quan văn võ. Con voi trai trẻ
này, khí lực đương cường tráng, dục vọng nồng nàn, đi sắp tới thì
trường nó nhìn thấy mấy chị voi cái đang ăn ngó sen bên mé hồ, tự
nhiên lửa dâm dục bốc khởi, túm cẳng chạy thẳng đến mấy chị voi cái
kia, voi cái hoảng chạy! Đuổi mãi, đuổi mãi! Cho đến rừng xanh cũng không
thôi. Làm cho nhà vua áo rách mũ rơi, gai góc đâm xiên vào mình, máu huyết
chảy đẫm áo, nhà vua tối mắt chẳng biết đông tây, sợ quá tự nghĩ rằng:
- Bây giờ làm cách nào để xuống được?
Quản tượng thưa: - Xin Bệ Hạ hãy níu lấy
cành cây để sa xuống đất.
Nghe lời quản tượng, nhà vua níu lấy cành cây
xuống đất được vô sự, nhưng sờ lên đầu thấy mất mũ áo, trên
mình rách ngang rách dọc và đẫm máu, thân thể đau đớn! Đương lúc đau
khổ lại không biết lối ra.
Quản tượng cũng níu lấy cành cây nhảy theo rồi
đi tìm vua. Một lát thấy nhà vua đương ngồi dưới gốc cây coi vẻ âu sầu
buồn bã, quản tượng quỳ xuống thưa:
- Cúi xin Bệ Hạ xá tội cho, và đừng buồn phiền
nữa! Con voi này khi hạ cơn dâm dục nó sẽ nhớ cỏ ngon nước sạch thì
lại trở về.
Nhà vua nói: - Thôi nhà ngươi còn nói chi nữa, từ
nay ta sẽ không nhận ngươi và con voi ấy nữa.
Quản tượng không biết nói sao! Đành phải ngồi
yên chờ vua nguôi cơn giận.
Khi đó các ông quan chạy theo sau, có ông nhặt
được cái mũ, cái áo, cái hia, hoặc thấy máu me rải rắc từng giọt, đột
nhiên thấy nhà vua cởi con voi khác trở về. Khi đó có các bà Hoàng Hậu,
Hoàng Phi, Hoàng Tử, Công Chúa nhân dân đều lo xanh mặt, vì sợ nhà vua bị
chết ai nấy đều rơi lệ như mưa.
Khi thấy nhà vua đã trở về, mọi người vui vẻ!
Qua thời gian ngắn con voi đã thỏa mãn lòng
dâm, bị ăn cỏ hôi, uống nước bẩn nơi rừng xanh, lại trở về kinh thành.
Quản tượng thấy voi về, vội vào triều tâu
vua rằng:
- Tâu Bệ Hạ! Con voi hôm nay đã trở về, xin Bệ
hạ ra coi.
- Thôi, từ nay ta không muốn nhìn thấy ngươi và
con voi ấy nữa.
Quản tượng lại thưa: - Tâu Bệ Hạ, nếu Bệ
Hạ không muốn thấy hạ thần và con voi ấy nữa, nhưng xin Bệ Hạ hãy
xem cách điều phục voi của hạ thần một lần nữa.
Nhà vua nói: - Khanh đã nói thế ta cũng cho!
Quản tượng bái tạ ra về, sửa soạn nơi thí
tràng và định ngày cáo thị cho dân chúng đến xem.
Tới ngày đó, vua quan ra thí tràng, nhân dân đến
xem rất đông. Quản tượng dắt voi ra và đem theo bảy viên sắt lớn thầm
nghĩ như vầy:
- Giờ đây ta bắt voi nuốt sắt, voi chết cũng
hoài, vậy ta hãy tâu vua may ra ngài có hối tâm chăng.
- Tâu Bệ Hạ! Con voi trắng này, chỉ vua Chuyển
Luân mới có, nó phạm chút lỗi nhỏ xin Bệ hạ tha thứ, không nên hủy bỏ.
Nhà vua nói: - Nếu ngươi không điều phục được
nó, thì mời ta ra đây làm chi? Dầu ngươi có điều phục được, ta cũng
không dùng nó và ngươi nữa.
Quản tượng thưa: Tâu Bệ Hạ! Bệ Hạ không
dùng hạ thần thì thôi, nhưng rất tiếc không dùng voi.
Nhà vua giận nói: - Khanh đi ngay, bước ngay lập
tức bây giờ!
Quản tượng đứng dậy vừa khóc vừa nói: - Bệ
Hạ không có thân sơ, chỉ ưa những lời nói khéo, nói ngọt, nịnh hót!
Tất cả mọi người nghe đều sa đôi hàng lệ,
và chăm chú nhìn voi, vì họ nhìn thấy bảy viên sắt đương nung đỏ tại
lò, quản tượng sẽ bắt voi nuốt.
Quản tượng thị oai lớn tiếng nói:
- Voi mày nuốt viên sắt này đi, nếu không nuốt
ta sẽ lấy móc sắt móc óc mày ra.
Voi thấyquản tượng nói, sợ hãi run rầy, quỳ
hai gối xuống đất, chầu về nơi nhà vua ngự nước mắt chảy ròng! Có
ý xin vua xá tội, nhưng nhà vua vẫn chưa nguôi cơn giận, lại càng bực tức
thêm, rồi ngoảnh mặt đi. Quản tượng lớn tiếng nói:
- Mày không chịu nuốt à, còn chờ tao móc ư!
Voi liếc mắt nhìn xung quanh xem có ai can gián để
cứu mình không! Nhưng không! Tự biết mình phải chết, vì không còn một
thế lực gì nữa có thể trông cậy, bất đắc dĩ nằm ngửa há mồm.
Quản tượng bỏ bảy viên sắt nóng vào mồm bắt
phải nuốt hết, nuốt xong nổ ruột chết liền.
Tất cả mọi người thấy thế cảm động
thương voi. Ai nấy đều phải sa lệ.
Nhà vua cũng phải kinh sợ và ngạc nhiên, kêu Quản
tượng lại hỏi:
- Quản tượng, khanh có tài điều phục voi như
vậy, tại sao lúc ở rừng không ngăn được nó.
Lúc ấy ông Tịnh Cư Thiên biết vua Quang Minh đã
phát tâm Bồ Đề, dùng thần lực khiến Quản tượng quỳ xuống thưa rằng:
- Tâu Bệ Hạ! Kẻ hạ thần này chỉ có thể
điều phục được thân nó chứ không thể điều phục được tâm của
nó.
Nhà vua hỏi: - Vậy có người nào đều phục
được cả thân lẫn tâm nó không!
Đáp: - Tâu Bệ Hạ, chỉ có Phật điều phục
được cả thân lẫn tâm của nó.
Nhà vua hỏi tiếp: - Khanh nói Phật, thì lấy chủng
tính gì sinh ra Phật?
Đáp: - Tâu Bệ Hạ! Có hai chủng tính sinh ra Phật:
Một là trí tuệ, hai từ bi! Chăm làm sáu việc: Bố thí, trì giới, nhẫn
nhục, tinh tiến, thuyền định, trí huệ cũng gọi là sáu Ba La Mật, công
đức và trí tuệ của sáu việc đầy tròn nên gọi là Phật! Như vậy có
thể điều phục được mình và tất cả chúng sinh.
Nhà vua nghe quản tượng tâu xong, có vẻ vui sướng!
Đứng dậy vào hậu cung tắm rửa sạch sẽ, mặc áo đội mũ tề chỉnh,
lên lầu cao một mình, đốt trầm hướng về bốn phương thề nguyện rằng:
- Từ đây tôi sẽ đối với tất cả chúng
sinh, phải có một tâm "Đại Từ Đại Bi", rồi đọc bài kệ khấn
rằng:
Nguyện đem công đức này
Hồi hướng về Phật đạo,
Sau này được thành Phật,
Tự điều phục tâm mình,
Và tất cả chúng sinh.
Nếu một chúng sinh nào.
Ở địa ngục A Tỳ.
Trải qua đến một kiếp.
Có thể làm lợi ích,
Và cứu khổ họ được,
Tôi sẽ vào ngục ấy,
Không bỏ tâm Bồ Đề.
Nhà vua thệ nguyện dứt lời, thì sáu phương chấn
động, trời đất rung chuyển, trên hư không văng vẳng, có tiếng âm nhạc,
các ông thiên tử đánh đàn ngợi khen rằng:
- Ngài phát nguyện cao cả ấy, chẳng bao lâu nữa
được thành Phật, xin độ cho lũ chúng tôi trứơc ở pháp hội thanh tịnh
này.
Tới đây Phật nhắc lại cho các vị Tỷ Khưu
biết rằng:
- Tỷ Khưu các ông nên biết! Con voi trắng bị
quản tượng bắt nuốt viên sắt nóng thuở đó nay là ông Nan Đà. Quản tượng
nay là ông Xá Lợi Phất, vua Đại Quang Minh chính tiền thân của ta. Nhân
lúc thấy quản tượng điều phục voi ta phát khởi tâm cầu đạo Phật bắt
đầu.
Trong đại hội khi nghe Phật nói sự phát khởi
tu đạo của Ngài xong, ai nấy vui mừng, rồi có người được chứng quả
thứ tư, có người phát đại đạo tâm, mỗi người đều kính tin cúi đầu
tạ lễ mà lui.
Vua Quang Minh gặp một tiểu duyên, mà giải quyết
được đại sự, là do trí dũng mãnh tinh tiến. Còn như kẻ lười biếng,
dầu có gặp được duyên lớn cũng chẳng thành sự nghiệp gì. Chúng ta phải
nên mạnh dạn bớt bỏ lòng tham dục si mê, chuyển theo con đường sáng của
đức Phật đã vạch ra, thì một ngày kia ta sẽ ngồi trên đài liên hoa,
bay đi khắp thế giới nhiếp phục chúng sinh cũng như Ngài không khác, mục
đích cứu họ ra khỏi vòng phiền não ô trọc, xấu xa, được trí tuệ thần
thông cao sáng, qua thoát khỏi sinh, già, bịnh, chết.