- Kinh Trung bộ
- HT. Thích Minh Châu dịch
Phần XIV
(64) Đại kinh
Malunkyaputta
(65) Kinh Bhaddali
(66) Kinh Ví dụ con chim cáy
(67) Kinh Catuma
Như vầy tôi nghe.
Một thời, Thế Tôn trú ở
Savatthi, Jetavana, tại tịnh xá ông Anathapindika. Ở đây, Thế Tôn gọi các
Tỷ-kheo: "Này các Tỷ-kheo". – "Bạch Thế Tôn". Những vị
Tỷ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn. Thế Tôn nói như sau:
– Này các Tỷ-kheo, các Ông có thọ
trì năm hạ phần kiết sử do Ta giảng dạy không ?
Được nghe nói vậy, Tôn giả
Malunkyaputta bạch Thế Tôn:
– Con có thọ trì năm hạ phần kiết
sử do Thế Tôn giảng dạy.
– Năm hạ phần kiết sử do Ta giảng
dạy, này Malunkyaputta, Ông thọ trì như thế nào ?
– Bạch Thế Tôn, con thọ trì
thân kiến là hạ phần kiết sử do Thế Tôn giảng dạy. Bạch Thế Tôn
con thọ trì nghi là hạ phần kiết sử do Thế Tôn giảng dạy. Bạch Thế
Tôn, con thọ trì giới cấm thủ là hạ phần kiết sử do Thế Tôn giảng
dạy. Bạch Thế Tôn, con thọ trì dục tham là hạ phần kiết sử do Thế
Tôn giảng dạy. Bạch Thế Tôn, con thọ trì sân là hạ phần kiết sử do
Thế Tôn giảng dạy. Như vậy, bạch Thế Tôn, con thọ trì năm hạ phần
kiết sử do Thế Tôn giảng dạy.
– Này Malunkyaputta, vì vấn đề gì
(hay vì ai) Ông thọ trì năm hạ phần kiết này do Ta giảng dạy ? Này
Malunkyaputta, có phải các tu sĩ ngoại đạo cật vấn Ông với ví dụ này
về đứa con nít ? Này Malunkyaputta, nếu một đứa con nít ngây thơ đang nằm
ngủ không có tự thân, thời đâu nó có thể khởi lên thân kiến ? Thân
kiến tùy miên thật sự sống tiềm tàng trong nó. Này Malunkyaputta, nếu một
đứa con nít ngây thơ, đang nằm ngửa không có các pháp, thời từ đâu
nó có thể khởi lên nghi hoặc đối với các pháp ? Nghi tùy miên thật sự
sống tiềm tàng trong nó. Này Malunkyaputta, nếu một đứa con nít ngây thơ
đang nằm ngửa không có giới, thời từ đâu nó có thể khởi lên giới cấm
thủ trong các giới ? Giới cấm thủ tùy miên thật sự sống tiềm tàng
trong nó. Này Malunkyaputta, nếu một đứa con nít ngây thơ đang nằm ngửa
không có những dục, thời từ đâu nó có thể khởi lên lòng dục tham
trong các dục ? Dục tham, tùy miên thật sự sống tiềm tàng trong nó. Này
Malunkyaputta, nếu một đứa con nít ngây thơ đang nằm ngửa không có các
loài hữu tình, thời từ đâu nó có thể khởi lên lòng sân đối với các
loài hữu tình ? Sân tùy miên thật sự sống tiềm tàng trong nó. Này
Malunkyaputta, có phải các tu sĩ ngoại đạo cật vấn Ông với ví dụ này
về đứa con nít ?
Được nghe nói vậy, Tôn giả
Ananda bạch Thế Tôn:
– Bạch Thế Tôn, nay đã đến thời,
Bạch Thiện Thệ, nay đã đến thời để Thế Tôn thuyết giảng năm hạ
phần kiết sử. Sau khi nghe Thế Tôn, các Tỷ-kheo sẽ thọ trì.
– Vậy Ananda, hãy nghe và khéo tác
ý, Ta sẽ giảng.
– Thưa vâng, bạch Thế Tôn.
Tôn giả Ananda vâng đáp Thế Tôn.
Thế Tôn giảng như sau:
– Ở đây, này Ananda, có kẻ vô văn
phàm phu, không đến yết kiến các bậc Thánh, không thuần thục pháp các
bậc Thánh, không tu tập pháp các bậc Thánh, không đến yết kiến các bậc
Chân nhân, không thuần thục pháp các bậc Chân nhân, không tu tập pháp
các bậc Chân nhân, sống với tâm bị triền phược bởi thân kiến, bị
chi phối bởi thân kiến, và không như thật tuệ tri sự xuất ly thân kiến
đã khởi lên. Thân kiến này của vị ấy kiên cố, không được nhiếp phục,
trở thành một hạ phần kiết sử. Vị ấy sống với tâm bị nghi hoặc
triền phược, bị nghi hoặc chi phối, và không như thật tuệ tri sự xuất
ly nghi hoặc đã khởi lên. Nghi hoặc này của vị ấy kiên cố, không được
nhiếp phục, trở thành một hạ phần kiết sử. Vị ấy sống với tâm bị
giới cấm thủ triền phược, bị giới cấm thủ chi phối và không như thật
tuệ tri sự xuất ly giới cấm thủ đã khởi lên. Giới cấm thủ này của
vị ấy kiên cố, không được nhiếp phục, trở thành một hạ phần kiết
sử. Vị ấy sống với tâm bị dục tham triền phược, bị dục tham chi phối
và không như thật biết sự xuất ly dục tham đã khởi lên, dục tham này
của vị ấy kiên cố, không được nhiếp phục, trở thành một hạ phần
kiết sử. Vị ấy sống với tâm bị sân triền phược, bị sân chi phối
và không như thật tuệ tri, sự xuất ly sân đã khởi lên. Sân này của vị
ấy kiên cố, không được nhiếp phục, trở thành một hạ phần kiết sử.
Và này Ananda, có vị Đa văn Thánh đệ tử, đến yết kiến các bậc
Thánh, thuần thục pháp các bậc Thánh, tu tập pháp các bậc Thánh, đến yết
kiến các bậc Chân nhân, thuần thục pháp các bậc Chân nhân, tu tập pháp
các bậc Chân nhân, sống với tâm không bị thân kiến triền phược, không
bị thân kiến chi phối, và vị này như thật tuệ tri sự xuất ly dục
tham đã khởi lên. Thân kiến này của vị ấy với tùy miên được đoạn
trừ. Vị này sống với tâm không bị nghi hoặc triền phược, không bị
nghi hoặc chi phối, và vị này như thật tuệ tri sự xuất ly nghi hoặc đã
khởi lên. Nghi hoặc này của vị ấy với tùy miên được đoạn trừ. Vị
ấy sống với tâm không bị giới cấm thủ triền phược, không bị giới
cấm thủ chi phối và vị này như thật tuệ tri sự xuất ly giới cấm thủ
đã khởi lên, giới cấm thủ của vị ấy với tùy miên được đoạn trừ.
Vị này sống với tâm không bị dục tham triền phược, không bị dục
tham chi phối, và vị này như thật tuệ tri sự xuất ly dục tham đã khởi
lên. Dục tham này của vị ấy với tùy miên được đoạn trừ. Vị này sống
với tâm không bị sân triền phược, không bị sân chi phối, và vị này
như thật tuệ tri sự xuất ly sân được khởi lên. Sân này của vị ấy
với tùy miên được đoạn trừ.
Này Ananda, con đường nào, lộ
trình nào đưa đến sự đoạn trừ năm hạ phần kiết sử, nếu không thực
hành con đường ấy, lộ trình ấy, nhưng năm hạ phần kiết sử được
biết rõ, hay được thấy rõ, hay được đoạn trừ, sự tình như vậy không
xảy ra. Ví như, này Ananda, đối với một cây lớn đứng thẳng có lõi
cây nếu người ấy không đẽo vỏ trong, không đẽo giác cây, nhưng vẫn
có thể đẽo được lõi cây, sự tình này không xảy ra. Cũng vậy này
Ananda, con đường nào, lộ trình nào đưa đến sự đoạn trừ năm hạ phần
kiết sử, nếu không thực hành con đường ấy, lộ trình ấy, nhưng năm hạ
phần kiết sử sẽ được biết rõ, hay sẽ được thấy rõ, hay sẽ được
đoạn trừ, sự tình như vậy không xảy ra. Và này Ananda, con đường nào,
lộ trình nào đưa đến đoạn trừ năm hạ phần kiết sử, nếu thực hành
con đường ấy, lộ trình ấy, thời năm hạ phần kiết sử sẽ được biết
rõ, hãy sẽ được thấy rõ, hay sẽ được đoạn trừ, sự tình như vậy
xảy ra. Ví như, này Ananda, đối với một cây lớn, đứng thẳng, có lõi
cây, nếu người ấy sau khi đẻo vỏ trong, sau khi đẻo giác cây, thời sẽ
đẻo được lõi cây, sự tình này xảy ra. Cũng vậy này Ananda, con đường
nào, lộ trình nào đưa đến sự đoạn trừ năm hạ phần kiết sử, nếu
thực hành con đường ấy, đạo lộ ấy, thời năm hạ phần kiết sử sẽ
được biết rõ, hay sẽ được thấy rõ, hay sẽ được đoạn diệt, sự
tình như vậy xảy ra. Này Ananda, ví như sông Hằng, nước đầy tràn, con
quạ có thể uống được. Rồi một người ốm yếu đi đến và nghĩ như
sau: "Sau khi lội cắt ngang dòng sông Hằng, với tay của ta, ta sẽ đến
bờ bên kia an toàn". Nhưng người ấy không thể sau khi lội cắt ngang
dòng sông Hằng, với tay của người ấy, đến được bờ bên kia an toàn.
Cũng vậy, này Ananda, bất cứ ai, khi được giảng pháp để đoạn trừ thân
kiến, nếu tâm của vị ấy không thích thú, không hoan hỷ, không có định
tĩnh, không có giải thoát, thời vị ấy cần phải được xem là giống người
ốm yếu kia. Này Ananda, ví như sông Hằng, nước lớn, đầy tràn, con quạ
có thể uống được. Rồi một người lực sĩ đi đến và nghĩ như sau:
"Sau khi lội cắt ngang dòng sông Hằng, với tay của ta, ta sẽ đến bờ
bên kia an toàn". Người ta có thể sau khi lội cắt ngang dòng sông Hằng
với tay của người ấy, đến được bờ bên kia an toàn. Cũng vậy, này
Ananda, bất cứ ai, khi được giảng pháp để được đoạn trừ thân kiến,
nếu tâm của vị ấy thích thú, hoan hỷ, có định tĩnh, có giải thoát,
thời vị ấy được xem là giống như người lực sĩ kia
Và này Ananda, thế nào là con đường,
thế nào là lộ trình đưa đến sự đoạn trừ năm hạ phần kiết sử ?
Ở đây, này Ananda, Tỷ-kheo do viễn ly các sanh y (Upadhiviveka) do đoạn trừ
các bất thiện pháp, do làm cho an tịnh thân thô ác hành một cách toàn diện,
ly dục, ly bất thiện pháp, chứng và trú Thiền thứ nhất, một trạng
thái hỷ lạc do ly dục sanh, có tầm, có tứ. Vị này chánh quán mọi sắc
pháp, thọ pháp, tưởng pháp, hành pháp, thức pháp là vô thường, khổ,
như bệnh, như cục bướu, như mũi tên, như điều bất hạnh, như bệnh
chướng, như kẻ địch, như phá hoại, là không, là vô ngã. Vị này giải
thoát tâm khỏi các pháp ấy. Sau khi giải thoát tâm khỏi các pháp ấy, vị
ấy tập trung tâm vào bất tử giới (Amatadhatu) và nghĩ rằng: "Đây
là tịch tịnh, đây là vi diệu, tức là sự an chỉ tất cả hành, sự xả
ly tất cả sanh y, sự ái diệt, vô tham, đoạn diệt, Niết-bàn". Nếu
an trú vững chắc ở đây, vị này đạt đến sự đoạn tận các lậu hoặc.
Nếu vị ấy không đạt đến sự đoạn tận các lậu hoặc, thời do sự
tham pháp, hỷ pháp của mình, thời do sự đoạn tận năm hạ phần kiết sử,
vị ấy được hóa sanh, nhập Niết-bàn ở đấy, không phải trở lui đời
này nữa. Này Ananda, đây là con đường, đây là lộ trình đưa đến sự
đoạn trừ năm hạ phần kiết sử.
Lại nữa, này Ananda, Tỷ-kheo diệt
tầm và tứ, chứng và trú Thiền thứ hai, một trạng thái hỷ lạc do định
sanh, không tầm, không tứ, nội tĩnh nhứt tâm... Thiền thứ ba... chứng
và trú Thiền thứ tư. Vị này chánh quán mọi sắc pháp, thọ pháp, tưởng
pháp, hành pháp, thức pháp là vô thường... (như trên)... không phải trở
lui đời này nữa. Này Ananda, đây là con đường, đây là lộ trình đưa
đến sự đoạn trừ năm hạ phần kiết sử.
Lại nữa, này Ananda, Tỷ-kheo vượt
lên mọi sắc tưởng, diệt trừ mọi chướng ngại tưởng, không tác ý đối
với dị tưởng, vị Tỷ-kheo nghĩ rằng: "Hư không là vô biên", chứng
và trú Hư không vô biên xứ. Vị này chánh quán mọi sắc pháp, thọ pháp,
tưởng pháp, hành pháp, thức pháp là vô thường... (như trên)... không phải
trở lui đời này nữa. Này Ananda, đây là con đường, đây là lộ trình
đưa đến sự đoạn trừ năm hạ phần kiết sử.
Lại nữa, này Ananda, Tỷ-kheo vượt
lên mọi Hư không vô biên xứ, nghĩ rằng: "Thức là vô biên", chứng
và trú Thức vô biên xứ... (như trên)... vượt lên mọi Thức vô biên xứ,
nghĩ rằng: "Không có vật gì", chứng và trú Vô sở hữu xứ. Vị
này chánh quán mọi sắc pháp, thọ pháp, tưởng pháp, hành pháp, thức
pháp là vô thường, khổ, như bệnh, như cục bướu, như mũi tên, như điều
bất hạnh, như bệnh chướng, như kẻ địch, như phá hoại, là không, là
vô ngã. Vị này giải thoát tâm khỏi các pháp ấy. Sau khi giải thoát tâm
khỏi các pháp ấy, vị ấy tập trung vào bất tử giới và nghĩ rằng:
"Đây là tịch tịnh, đây là vi diệu, tức là sự an chỉ tất cả
hành, sự xả ly tất cả sanh y, sự ái diệt, vô tham, đoạn diệt, Niết-bàn".
Nếu an trú vững chắc ở đây, vị này đạt đến sự đoạn tận các lậu
hoặc. Nếu vị ấy không đạt đến sự đoạn tận các lậu hoặc, thời
do sự tham pháp, hỷ pháp của mình, do sự đoạn tận năm hạ phần kiết
sử, vị ấy được hóa sanh, nhập Niết-bàn ở đấy, không phải trở lui
đời này nữa. Này Ananda, đây là con đường, đây là lộ trình đưa đến
sự đoạn trừ năm hạ phần kiết sử.
– Bạch Thế Tôn, nếu đây là con
đường, đây là lộ trình đưa đến sự đoạn trừ năm hạ phần kiết sử
thời do hành trì như thế nào mà một số vị Tỷ-kheo chứng tâm giải
thoát, một số chứng tuệ giải thoát ?
– Ở đây, này Ananda, Ta nói rằng
do sự sai khác về căn tánh.
Thế Tôn thuyết giảng như vậy. Tôn
giả Ananda, hoan hỷ tín thọ lời Thế Tôn dạy.
Như vầy tôi nghe.
Một thời, Thế Tôn trú tại
Savatthi, Jetavana, tịnh xá ông Anathapindika. Ở đây, Thế Tôn gọi các Tỷ-kheo:
"Này các Tỷ-kheo". – "Bạch Thế Tôn", các Tỷ-kheo ấy
vâng đáp Thế Tôn. Thế Tôn nói như sau:
– Này các Tỷ-kheo, Ta ăn chỉ ngồi
một lần (Ekasanabhojana). Này các Tỷ-kheo, do Ta ăn chỉ ngồi một lần, Ta
cảm thấy ít bệnh, ít não, nhẹ nhàng, có sức và lạc trú. Này các Tỷ-kheo,
hãy ăn chỉ ngồi một lần. Này các Tỷ-kheo, hãy ăn chỉ ngồi một lần,
và các Ông sẽ cảm thấy ít bệnh, ít não, nhẹ nhàng, có sức và lạc
trú.
Khi được nói vậy, Tôn giả
Bhaddali bạch Thế Tôn:
– Bạch Thế Tôn, con không có thể
ăn chỉ ngồi một lần. Bạch Thế Tôn, nếu con ăn chỉ ngồi một lần,
thời con cảm thấy như là hối tiếc, như là hối hận.
– Vậy này Bhaddali, khi nào Ông
được mời, hãy ăn tại chỗ một phần ăn, rồi đem về một phần ăn để
ăn sau. Như vậy, này Bhaddali, Ông có thể ăn như vậy và sống qua ngày
không ?
– Như vậy, bạch Thế Tôn, con cũng
không có thể ăn được. Bạch Thế Tôn, nếu con có ăn như vậy, con vẫn
cảm thấy như là hối tiếc, như là hối hận.
Rồi Tôn giả Bhaddali, trong khi
chúng Tỷ-kheo chấp hành học giới đã được Thế Tôn chế định, tuyên
bố sự bất lực (của mình). Rồi Tôn giả Bhaddali, trong ba tháng tròn,
không diện kiến Thế Tôn vì không thực hành trọn vẹn học giới trong
giáo pháp bậc Đạo Sư.
Sau một thời gian, một số đông Tỷ-kheo
đang làm y cho Thế Tôn (Civarakamma) và nói rằng: "Sau khi làm y xong, sau
ba tháng này, Thế Tôn sẽ du hành". Rồi Tôn giả Bhaddali đến tại chỗ
các vị Tỷ-kheo ấy, sau khi đến, nói lên với các Tỷ-kheo ấy những lời
chào hỏi thăm, sau khi nói lên những lời chào đón hỏi thăm thân hữu rồi
ngồi xuống một bên. Những Tỷ-kheo ấy nói với Tôn giả Bhaddali đang ngồi
một bên:
– Này Hiền giả Bhaddali, tấm y
này đang được làm cho Thế Tôn. Sau khi làm y xong, sau ba tháng này, Thế
Tôn sẽ du hành. Này Hiền giả Bhaddali, hãy khéo tư niệm đến trường hợp
đặc biệt này (Desakam). Chớ để về sau, lại càng khó khăn hơn cho Hiền
giả.
– Thưa vâng, chư Hiền.
Tôn giả Bhaddali vâng đáp các Tỷ-kheo
ấy, đi đến chỗ Thế Tôn, sau khi đến đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống
một bên. Sau khi ngồi xuống một bên, Tôn giả Bhaddali bạch Thế Tôn:
– Bạch Thế Tôn, một lỗi lầm
đã chiếm đoạt con, thật là ngu ngốc, thật là si mê, thật là bất thiện.
Trong khi chúng Tỷ-kheo chấp hành học giới đã được Thế Tôn chế định,
con đã tuyên bố sự bất lực của con. Bạch Thế Tôn, mong Thế Tôn chấp
nhận cho con lỗi lầm này là một lỗi lầm để có thể phòng hộ trong tương
lai.
– Này Bhaddali, thật sự một lỗi
lầm đã chiếm đoạt Ông, thật là ngu ngốc, thật là si mê, thật là bất
thiện. Trong khi chúng Tỷ-kheo chấp hành học giới đã được Thế Tôn chế
định, Ông đã tuyên bố sự bất lực của Ông.
Này Bhaddali, trong thời ấy, Ông
không ý thức được điều này: "Thế Tôn trú tại Savatthi, Thế Tôn sẽ
biết ta như sau: "Tỷ-kheo tên Bhaddali không thực hành trọn vẹn học
giới trong giáo pháp bậc Đạo Sư". Này Bhaddali, trong thời ấy, Ông
không ý thức được như vậy. Này Bhaddali, trong thời ấy, Ông không ý thức
được điều này: "Một số đông Tỷ-kheo đến an cư vào mùa mưa ở
Savatthi. Các vị ấy sẽ biết ta như sau: "Tỷ-kheo tên Bhaddali không có
thực hành trọn vẹn học giới trong giáo pháp bậc Đạo Sư". Này
Bhaddali, trong thời ấy, Ông không ý thức được như vậy. Này Bhaddali
trong thời ấy, Ông không ý thức được điều này: "Một số đông Tỷ-kheo-ni
đến an cư vào mùa mưa ở Savatthi. Các vị ấy sẽ biết ta như sau:
"... (như trên)... một số đông nam cư sĩ trú ở Savatthi, sẽ biết ta
như sau: ... (như trên)... một số đông nữ cư sĩ trú ở Savatthi, sẽ biết
ta như sau: "Tỷ-kheo tên Bhaddali không có thực hành trọn vẹn học giới
trong giáo pháp bậc Đạo Sư". Này Bhaddali, trong thời ấy, Ông không ý
thức được như vậy. Này Bhaddali, trong thời ấy, Ông không ý thức được
điều này: "Một số đông Sa-môn, Bà-la-môn ngoại đạo đến an cư vào
mùa mưa ở Savatthi. Các vị ấy sẽ biết ta như sau: "Tỷ-kheo tên
Bhaddali là đệ tử của Sa-môn Gotama, một bậc Thượng tọa, không có thực
hành trọn vẹn học giới trong giáo pháp bậc Đạo Sư". Này Bhaddali,
trong thời ấy, Ông không ý thức được như vậy.
– Bạch Thế Tôn, một lỗi lầm
đã chiếm đoạt con, thật là ngu ngốc, thật là si mê, thật là bất thiện.
Trong khi chúng Tỷ-kheo chấp hành học giới đã được Thế Tôn chế định,
con đã tuyên bố sự bất lực của con. Bạch Thế Tôn, mong Thế Tôn chấp
nhận cho con lỗi lầm này là một lỗi lầm để có thể phòng hộ trong tương
lai.
– Này Bhaddali, thật sự một lỗi
lầm đã chiếm đoạt Ông, thật là ngu ngốc, thật là si mê, thật là bất
thiện. Trong khi chúng Tỷ-kheo chấp hành học giới đã được Ta chế định,
Ông đã tuyên bố sự bất lực của Ông.
Này Bhaddali, Ông nghĩ thế nào ? Ở
đây, có Tỷ-kheo câu phần giải thoát. Ta nói với vị ấy như sau: "Này
Tỷ-kheo, hãy đến và tự làm cầu cho Ta qua khỏi đám bùn". Vị ấy tự
đến làm cầu, hay tránh né thân chỗ khác, hay nói: "Không" ?
– Không phải vậy, bạch Thế
Tôn.
– Này Bhaddali, Ông nghĩ thế nào ?
Ở đây, có vị Tỷ-kheo tuệ giải thoát... thân chứng... kiến chí... tín
thắng giải... tùy pháp hành... tùy tín hành. Ta nói với vị ấy như sau:
"Này Tỷ-kheo, hãy đến và tự làm cầu cho Ta qua khỏi đám bùn".
Vị ấy tự đến làm cầu, hay tránh né thân chỗ khác, hay nói:
"Không" ?
– Không phải vậy, bạch Thế
Tôn.
– Này Bhaddali, Ông nghĩ thế nào ?
Này Bhaddali, trong thời gian ấy Ông có phải là câu phần giải thoát, hay
huệ giải thoát hay thân chứng, hay kiến chí, hay tín thắng giải, hay tùy
pháp hành, hay tùy tín hành ?
– Thưa không, bạch Thế Tôn.
– Này Bhaddali, có phải trong thời
gian ấy, Ông trống không, rỗng không, phạm lỗi ?
– Thưa vâng, bạch Thế Tôn. Bạch
Thế Tôn, một lỗi lầm đã chiếm đoạt con, thật là ngu ngốc, thật là
si mê, thật là bất thiện. Trong khi chúng Tỷ-kheo chấp hành học giới đã
được Thế Tôn chế định, con đã tuyên bố sự bất lực của con. Bạch
Thế Tôn, mong Thế Tôn chấp nhận cho con lỗi lầm này là một lỗi lầm,
để có thể phòng hộ trong tương lai.
– Này Bhaddali, thật sự một lỗi
lầm đã chiếm đoạt Ông, thật là ngu ngốc, thật là si mê, thật là bất
thiện. Trong khi chúng Tỷ-kheo chấp hành học giới đã được Ta chế định,
Ông đã tuyên bố sự bất lực của Ông. Này Bhaddali, nếu Ông sau khi thấy
một lỗi lầm là một lỗi lầm, và như pháp phát lộ, chúng ta sẽ chấp
nhận cho Ông. Vì rằng này Bhaddali, như vậy là sự lớn mạnh trong giới
luật của bậc Thánh, nghĩa là bất cứ ai, sau khi thấy một lỗi lầm là
một lỗi lầm, phải như pháp phát lộ và phòng hộ trong tương lai.
Ở đây, này Bhaddali, có Tỷ-kheo
không thực hành trọn vẹn học giới trong giáo pháp của bậc Đạo Sư. Vị
ấy suy nghĩ như sau: "Ta hãy sống tại một trú xứ xa vắng, khu rừng,
gốc cây, sườn núi, chỗ hoang dã, hang núi, nghĩa địa, tùng lâm, ngoài trời,
đống rơm. Và ta có thể chứng được thượng nhân pháp, tri kiến thù thắng,
xứng đáng bậc Thánh". Vị ấy sống tại một trú xứ xa vắng, khu rừng,
gốc cây, sườn núi chỗ hoang dã, hang núi, nghĩa địa, tùng lâm, ngoài trời,
đống rơm. Khi vị ấy sống viễn ly như vậy, bậc Đạo Sư quở trách,
các vị đồng Phạm hạnh có trí sau khi quán sát quở trách, chư Thiên quở
trách, tự mình quở trách mình. Vị này bị bậc Đạo Sư quở trách, bị
các vị đồng Phạm hạnh có trí sau khi quán sát quở trách, bị chư Thiên
quở trách, bị tự mình quở trách mình, nên không chứng được thượng
nhân pháp, tri kiến thù thắng xứng đáng bậc Thánh. Tại sao vậy ? Sở dĩ
như vậy, này Bahaddali, là vì vị ấy không thực hành trọn vẹn học giới
trong giáo pháp bậc Đạo Sư.
Nhưng ở đây, này Bhaddali, có Tỷ-kheo
thực hành trọn vẹn học giới trong giáo pháp bậc Đạo Sư. Vị ấy suy
nghĩ như sau: "Ta hãy sống tại một trú xứ xa vắng, khu rừng, gốc
cây, sườn núi, chỗ hoang dã, hang núi, nghĩa địa, tùng lâm, ngoài trời,
đống rơm. Và ta có thể chứng được thượng nhân pháp, tri kiến thù thắng
xứng đáng bậc Thánh". Vị ấy sống tại một trú xứ xa vắng, khu rừng,
gốc cây, sườn núi, chỗ hoang dã, hang núi, nghĩa địa, tùng lâm ngoài trời,
đống rơm. Khi vị ấy sống viễn ly như vậy, bậc Đạo Sư không quở
trách, các vị đồng Phạm hạnh có trí sau khi quán sát không quở trách,
chư Thiên không quở trách, tự mình không quở trách mình. Vị này không bị
bậc Đạo Sư quở trách, không bị các đồng Phạm hạnh sau khi quán sát
quở trách, không bị chư Thiên quở trách, không bị mình quở trách mình,
nên chứng được thượng nhân pháp, tri kiến thù thắng xứng đáng bậc
Thánh. Tại sao vậy ? Sở dĩ như vậy, này Bhaddali, là vì vị ấy thực
hành trọn vẹn học giới trong giáo pháp bậc Đạo Sư. Vị ấy ly dục, ly
bất thiện pháp, chứng và trú Thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc
do ly dục sanh, có tầm, có tứ. Vì sao vậy ? Sở dĩ như vậy, này Bhaddali,
là vì vị ấy thực hành trọn vẹn học giới trong giáo pháp bậc Đạo
Sư. Và lại nữa, này Bhaddali, Tỷ-kheo diệt tầm và tứ, chứng và trú Thiền
thứ hai, một trạng thái hỷ lạc do định sanh, không tầm không tứ, nội
tĩnh nhất tâm. Vì sao vậy ? Sở dĩ như vậy, này Bhaddali, là vì vị ấy
thực hành trọn vẹn học giới trong giáo pháp bậc Đạo Sư. Và lại nữa
này Bhaddali, Tỷ-kheo ly hỷ trú xả, chánh niệm tỉnh giác, thân cảm sự lạc
thọ mà các bậc Thánh gọi là xả niệm lạc trú, chứng và trú Thiền thứ
ba. Vì sao vậy ? Sở dĩ như vậy, này Bhaddali, là vì vị ấy thực hành trọn
vẹn học giới trong giáo pháp bậc Đại Sư. Và lại nữa, này Bhaddali, Tỷ-kheo
xả lạc, xả khổ, diệt hỷ ưu đã cảm thọ trước, chứng và trú Thiền
thứ tư, không khổ, không lạc, xả niệm, thanh tịnh. Vì sao vậy ? Sở dĩ
như vậy, này Bhaddali, là vì vị ấy thực hành trọn vẹn học giới trong
giáo pháp bậc Đạo Sư.
Với tâm định tĩnh, thuần tịnh,
không cấu nhiễm, không phiền não, nhu nhuyến, dễ sử dụng, vững chắc,
bình tĩnh như vậy, vị ấy dẫn tâm hướng tâm đến túc mạng minh. Vị
ấy nhớ đến các đời sống quá khứ, như một đời, hai đời,..., vị
ấy nhớ đến nhiều đời sống quá khứ cùng với các nét đại cương và
các chi tiết. Vì sao vậy ? Sở dĩ như vậy, này Bhaddali, là vì vị ấy thực
hành trọn vẹn học giới trong giáo pháp bậc Đạo Sư. Vị ấy với tâm
định tĩnh, thuần tịnh, không cấu nhiễm, không phiền não, nhu nhuyến, dễ
sử dụng, vững chắc, bình tĩnh như vậy, dẫn tâm hướng tâm đến trí
tuệ về sanh tử của chúng sanh. Vị ấy với thiên nhãn thuần tịnh, siêu
nhân, thấy sự sống và sự chết của chúng sanh. Vị ấy biết rõ rằng,
chúng sanh là người hạ liệt kẻ cao sang, người đẹp đẽ, kẻ thô xấu,
người may mắn, kẻ bất hạnh... đều do hạnh nghiệp của họ ? Vì sao vậy
? Sở dĩ như vậy, này Bhaddali, là vì vị ấy thực hành trọn vẹn học giới
trong giáo pháp của bậc Đạo Sư. Vị ấy với tâm định tĩnh, thuần tịnh,
không cấu nhiễm, không phiền não, nhu nhuyến, dễ sử dụng, vững chắc,
bình tĩnh như vậy, dẫn tâm, hướng tâm đến lậu tận trí. Vị ấy biết
như thật: "Đây là khổ", ... biết như thật: "Đây là con đường
đưa đến diệt khổ", biết như thật: "Đây là những lậu hoặc"....
...biết như thật: "Đây là con đường đưa đến sự diệt trừ các lậu
hoặc". Nhờ biết như vậy, như vậy, tâm của vị ấy thoát khỏi dục
lậu, thoát khỏi hữu lậu, thoát khỏi vô minh lậu. Đối với tự thân đã
giải thoát như vậy, vị ấy khởi lên sự hiểu biết: "Ta đã giải
thoát". Vị ấy biết: "Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần
làm đã làm, sau đời hiện tại, không có đời sống nào khác nữa".
Vì sao vậy ? Sở dĩ như vậy, này Bhaddali, là vì vị ấy thực hành trọn
vẹn học giới trong giáo pháp bậc Đạo Sư.
Được nghe nói vậy, Tôn giả
Bhaddali bạch Thế Tôn:
– Bạch Thế Tôn, do nhân gì, do
duyên gì, ở đây (chúng Tăng) luôn luôn kết tội Tỷ-kheo ? Bạch Thế
Tôn, lại do nhân gì, do duyên gì ở đây, (chúng Tăng) không luôn luôn kết
tội Tỷ-kheo như vậy ?
– Này Bhaddali, ở đây, có Tỷ-kheo
thường hay phạm giới tội, phạm nhiều giới tội, khi bị các Tỷ-kheo
nói, tránh né câu hỏi bằng một câu hỏi khác, hướng câu chuyện ra
ngoài vấn đề, hiện khởi phẫn nộ, sân hận, và bất mãn, không xử sự
chơn chánh, không có lắng dịu, không có chấm dứt giới tội, không có
nói: "Tôi phải làm gì để chúng Tăng hoan hỷ ?" Ở đây, này
Bhaddali, các Tỷ-kheo nghĩ như sau: "Này chư Hiền, Tỷ-kheo này thường
hay phạm giới tội, phạm nhiều giới tội, khi bị các Tỷ-kheo nói, tránh
né câu hỏi bằng một câu hỏi khác, hướng câu chuyện ra ngoài vấn đề,
hiện khởi phẫn nộ, sân hận và bất mãn, không xử sự chơn chánh,
không có lắng dịu, không có chấm dứt giới tội, không có nói: "Tôi
phải làm gì để chúng Tăng hoan hỷ ?" Tốt lành thay, nếu chư Tôn giả,
sau khi điều tra nhiều lần Tỷ-kheo này, chớ có giải tội ấy một cách
mau chóng". Như vậy, này Bhaddali, các Tỷ-kheo, sau khi điều tra nhiều lần
Tỷ-kheo ấy, không giải tội ấy một cách mau chóng. Nhưng ở đây, này
Bhaddali, lại có Tỷ-kheo, thường hay phạm giới tội, phạm nhiều giới tội,
khi bị các Tỷ-kheo nói, không tránh né câu hỏi bằng một câu hỏi khác,
không hướng câu chuyện ra ngoài vấn đề, không hiện khởi phẫn nộ,
sân hận và bất mãn, xử sự chơn chánh, có tự lắng dịu, có chấm dứt
giới tội, có nói: "Tôi phải làm gì để chúng Tăng hoan hỷ ?"
Ở đây, này Bhaddali, các Tỷ-kheo nghĩ như sau: "Này chư Hiền, Tỷ-kheo
này thường hay phạm giới tội, phạm nhiều giới tội, khi bị các Tỷ-kheo
nói, không tránh né câu hỏi bằng một câu hỏi khác, không hướng câu
chuyện ra ngoài vấn đề, không hiện khởi phẫn nộ, sân hận và bất
mãn, xử sự chơn chánh, có tự lắng dịu, có chấm dứt giới tội, có
nói: "Tôi phải làm gì để chúng Tăng hoan hỷ ?" Tốt lành thay, nếu
chư Tôn giả, sau khi điều tra nhiều lần Tỷ-kheo này, hãy giải tội ấy
một cách mau chóng". Như vậy, này Bhaddali, các Tỷ-kheo sau khi điều
tra nhiều lần Tỷ-kheo ấy, giải tội ấy một cách mau chóng.
Ở đây, này Bhaddali, có Tỷ-kheo
không thường phạm giới tội, không phạm nhiều giới tội, khi bị các Tỷ-kheo
nói, tránh né câu hỏi này bằng một câu hỏi khác, hướng câu chuyện ra
ngoài vấn đề, hiện khởi phẫn nộ, sân hận và bất mãn, không xử sự
chơn chánh, không có lắng dịu, không có chấm dứt giới tội, không có
nói "Tôi phải làm gì để chúng Tăng hoan hỷ ?" Ở đây, này
Bhaddali, các Tỷ-kheo nghĩ như sau: "Này chư Hiền, Tỷ-kheo này không thường
phạm giới tội, không phạm nhiều giới tội, khi bị các Tỷ-kheo nói,
tránh né câu hỏi này bằng một câu hỏi khác, hướng câu chuyện ra ngoài
vấn đề, hiện khởi phẫn nộ, sân hận và bất mãn không xử sự chơn
chánh, không có tự lắng dịu, không có chấm dứt giới tội, không có
nói: "Tôi phải làm gì để chúng Tăng hoan hỷ ?" Tốt lành thay, nếu
chư Tôn giả, sau khi điều tra nhiều lần Tỷ-kheo này, chớ có giải tội
một cách mau chóng". Như vậy, này Bhaddali, các Tỷ-kheo sau khi điều
tra nhiều lần Tỷ-kheo ấy, không giải tội ấy một cách mau chóng. Nhưng
ở đây, này Bhaddali, lại có Tỷ-kheo không thường phạm giới tội, không
phạm nhiều giới tội, khi bị các Tỷ-kheo nói, không tránh né câu hỏi
này bằng một câu hỏi khác, không hướng câu chuyện ra ngoài vấn đề,
không hiện khởi phẫn nộ sân hận và bất mãn, không xử sự chơn chánh,
có tự lắng dịu, có chấm dứt giới tội, có nói: "Tôi phải làm gì
để chúng Tăng hoan hỷ ?" Ở đây, này Bahaddali, các Tỷ-kheo nghĩ như
sau: "Chư Hiền, Tỷ-kheo này không thường phạm giới tội, không phạm
nhiều giới tội, khi bị các Tỷ-kheo nói, không tránh né câu hỏi này bằng
một câu hỏi khác, không hướng câu chuyện ra ngoài vấn đề, không hiện
khởi phẫn nộ, sân hận và bất mãn, xử sự chơn chánh, có tự lắng dịu,
có chấm dứt giới tội, có nói: "Tôi phải làm gì để chúng Tăng
hoan hỷ ?" Tốt lành thay, nếu chư Tôn giả, sau khi điều tra nhiều lần
Tỷ-kheo này, hãy giải tội này một cách mau chóng". Như vậy này
Bhaddali, các Tỷ-kheo, sau khi điều tra nhiều lần Tỷ-kheo ấy, giải tội
ấy một cách mau chóng.
Ở đây, này Bhaddali, có Tỷ-kheo
còn sống (trong Tăng chúng) với một ít lòng tin, với một ít lòng thương.
Ở đây, này Bhaddali, các Tỷ-kheo suy nghĩ như sau: "Chư Hiền, Tỷ-kheo
này còn sống (trong Tăng chúng) với một ít lòng tin, với một ít lòng thương.
Nếu chúng ta thường hay kết tội Tỷ-kheo này, chúng ta hãy đừng để cho
chút ít lòng tin, chút ít lòng thương của vị ấy đoạn diệt". Ví như,
này Bhaddali, một người chỉ có một mắt, các thân hữu bà con huyết thống
bảo vệ con mắt còn lại ấy và suy nghĩ như sau: "Chớ để cho con mắt
còn lại này bị đoạn diệt". Cũng vậy, này Bhaddali, ở đây Tỷ-kheo
còn sống (trong Tăng chúng) với một ít lòng tin, với một ít lòng thương.
Ở đây, này Bhaddali, các Tỷ-kheo suy nghĩ như sau: "Chư Hiền, Tỷ-kheo
này còn sống (trong Tăng chúng) với một ít lòng tin, với một ít lòng thương.
Nếu chúng ta thường hay kết tội Tỷ-kheo này, chúng ta hãy đừng để cho
chút ít lòng tin, chút ít lòng thương của vị ấy bị đoạn diệt".
Này Bhaddali, do nhân này, do duyên
này, ở đây (chúng Tăng) luôn luôn kết tội Tỷ-kheo. Do nhân này, do duyên
này, ở đây, (chúng Tăng) không luôn luôn kết tội vị Tỷ-kheo.
– Bạch Thế Tôn, do nhân gì, do
duyên gì, lúc xưa các học giới tuy ít hơn, nhưng các Tỷ-kheo đã ngộ nhập
chánh trí nhiều hơn. Bạch Thế Tôn, lại do nhân gì, do duyên gì, ngày nay
các học giới nhiều hơn, nhưng các Tỷ-kheo ngộ nhập chánh trí ít hơn ?
– Này Bhaddali, khi các loài hữu
tình bị thối thất, khi diệu pháp bị diệt mất, thời các học giới có
nhiều hơn và các vị Tỷ-kheo ngộ nhập chánh trí ít hơn. Này Bhaddali, khi
nào một số hữu lậu pháp (Asavatthaniyadhamma) chưa hiện khởi trong Tăng chúng,
khi ấy bậc Đạo Sư vẫn không chế định một học giới cho các đệ tử.
Và này Bhaddali, ở đây, chỉ khi nào một số hữu lậu pháp hiện khởi
trong Tăng chúng, chỉ khi ấy bậc Đạo Sư mới chế định một học giới
cho các đệ tử để đối trị lại các pháp hữu lậu ấy. Này Bhaddali,
ở đây, khi nào Tăng chúng chưa lớn mạnh, khi ấy một số hữu lậu pháp
chưa hiện khởi trong Tăng chúng. Và này Bhaddali, chỉ khi nào Tăng chúng đã
được lớn mạnh, thời ở đây một số hữu lậu pháp hiện khởi trong Tăng
chúng, khi ấy bậc Đạo Sư mới chế định học giới cho các đệ tử để
đối trị lại các pháp hữu lậu ấy. Này Bhaddali, ở đây, khi nào Tăng
chúng chưa đạt được quyền lợi tối thượng... chưa đạt được danh
xưng tối thượng... chưa đạt được đa văn... chưa đạt được địa vị
kỳ cựu, khi ấy một số hữu lậu pháp chưa hiện khởi trong Tăng chúng.
Và này Bhaddali, ở đây, chỉ khi nào Tăng chúng đã đạt được địa vị
kỳ cựu, thời ở đây một số hữu lậu pháp hiện khởi trong Tăng chúng,
khi ấy bậc Đạo Sư mới chế định học giới cho các đệ tử để đối
trị lại các pháp hữu lậu ấy.
Này Bhaddali, các Ông còn số ít,
khi Ta giảng cho các Ông pháp môn ví dụ lương chủng mã. Này Bhaddali, Ông
có nhớ không ?
– Bạch Thế Tôn, không.
– Ở đây, này Bhaddali, do nhân
gì, Ông xem sự việc xảy ra như vậy ?
– Bạch Thế Tôn, vì con trong một
thời gian dài, đã không thực hành trọn vẹn học giới trong giáo pháp bậc
Đạo Sư.
– Này Bhaddali, không phải chỉ có
nhân như vậy, chỉ có duyên như vậy. Vì rằng, trong một thời gian khá
dài, này Bhaddali, Ta biết tâm Ông với tâm của Ta (Ta biết rằng): Khi Ta
thuyết pháp, kẻ ngu si này không có để tâm, không có tác ý, không dùng
nhứt thiết tâm để tư niệm, không có nghe pháp với (hai) tai sẵn sàng.
Và này Bhaddali, Ta sẽ giảng cho Ông pháp môn ví dụ lương chủng mã. Hãy
nghe và suy nghiệm kỹ, Ta sẽ giảng.
– Thưa vâng, bạch Thế Tôn.
Tôn giả Bhaddali, vâng đáp Thế
Tôn. Thế Tôn giảng như sau:
– Này Bhaddali, ví như một người
điều mã sư thiện xảo, có nhận được một con lương mã hiền thiện,
trước hết phải huấn luyện con ngựa ấy cho quen với dây cương. Trong
khi huấn luyện nó cho quen với dây cương, nếu nó có vùng vẫy, nhảy chồm,
nhảy ngược, chống cự, vì chưa quen sự huấn luyện trước kia chưa làm.
Con ngựa ấy do sự huấn luyện thường tiếp tục, được thuần thục về
phương diện ấy. Này Bhaddali, khi con lương mã hiền thiện do huấn luyện
thường xuyên, do sự huấn luyện tiếp tục đã được thuần thục về
phương diện ấy, thời người điều mã sư lại huấn luyện thêm con ngựa
ấy cho quen với yên ngựa. Trong khi huấn luyện nó cho quen với yên ngựa,
nếu nó có vùng vẫy, nhảy chồm, nhảy ngược, chống cự vì chưa quen sự
huấn luyện trước đây chưa làm, con ngựa ấy do sự huấn luyện thường
xuyên, do sự huấn luyện tiếp tục, được thuần thục về phương diện
ấy. Này Bhaddali, khi con lương mã hiền thiện do huấn luyện thường xuyên,
do huấn luyện tiếp tục, đã được thuần thục về phương diện ấy, thời
người điều mã sư lại huấn luyện thêm con ngựa ấy cho quen với sự diễn
hành, đi vòng quanh, đi đầu móng chân, chạy phi, hí, các trò chơi vương
giả, vương lực, tối thượng tốc lực, tối thượng nhanh nhẹn, tối
thượng thiện hành. Trong khi huấn luyện cho nó quen với tối thượng tốc
lực, tối thượng nhanh nhẹn, tối thượng thiện hành, nếu nó có vùng vẫy
nhảy chồm, nhảy ngược, chống cự vì chưa quen sự huấn luyện trước
đây chưa làm. Con ngựa ấy do sự huấn luyện thường xuyên, do sự huấn
luyện tiếp tục, được thuần thục về phương diện ấy. Này Bhaddali,
khi con lương mã hiền thiện, do huấn luyện thường xuyên, do huấn luyện
tiếp tục, đã được thuần phục về phương diện ấy, thời người điều
mã sư lại giúp thêm con ngựa ấy về phần sắc đẹp và trang sức. Này
Bhaddali, con lương mã, hiền thiện được thành tựu mười đặc tánh này
trở thành xứng đáng cho bậc vua chúa, trở thành báu vật của vua, được
liệt vào một ấn tướng của vua. Cũng vậy, này Bhaddali, một Tỷ-kheo
thành tựu được mười pháp trở thành đáng được kính trọng, đáng
được tôn kính, đáng được cúng dường, đáng được chấp tay, là phước
điền vô thượng ở đời. Thế nào là mười ? Ở đây, này Bhaddali, Tỷ-kheo
thành tựu vô học chánh tri kiến, thành tựu vô học chánh tư duy, thành tựu
vô học chánh ngữ, thành tựu vô học chánh nghiệp, thành tựu vô học
chánh mạng, thành tựu vô học chánh tinh tấn, thành tựu vô học chánh niệm,
thành tựu vô học chánh định, thành tựu vô học chánh trí, thành tựu
vô học chánh giải thoát. Này Bhaddali, Tỷ-kheo thành tựu mười pháp này
trở thành đáng được kính trọng, đáng được tôn kính, đáng được cúng
dường, đáng được chấp tay, là phước điền vô thượng ở đời.
Thế Tôn thuyết giảng như vậy. Tôn
giả Bhaddali hoan hỷ tín thọ lời Thế Tôn dạy.
Như vầy tôi nghe.
Một thời, Thế Tôn ở tại
Anguttarapa (Ương-già Bắc Phương Thủy). Apana là một thị tứ của
Anguttarapa. Rồi Thế Tôn buổi sáng đắp y, cầm y bát đi vào Apana để khất
thực. Khất thực ở Apana xong, sau buổi ăn, trên con đường đi khất thực
trở về, Thế Tôn đi đến một khu rừng để trú ban ngày. Thế Tôn đi sâu
vào khu rừng này, ngồi dưới một gốc cây để trú ban ngày. Tôn giả
Udayi (Ưu-đa-di) buổi sáng cũng đắp y, cầm y bát đi vào Apana để khất
thực. Khất thực ở Apana xong, sau buổi ăn, trên con đường đi khất thực
trở về, Tôn giả đi đến một khu rừng để trú ban ngày. Tôn giả đi sâu
vào khu rừng này, và ngồi dưới một gốc cây để trú ban ngày. Rồi Tôn
giả Udayi, trong khi độc cư Thiền tịnh, sự suy tư sau đây đã khởi lên
trong tâm trí Tôn giả: "Thế Tôn thật sự là vị đã đoạn trừ nhiều
khổ pháp cho chúng ta. Thế Tôn thật sự là vị đã mang lại nhiều lạc
pháp cho chúng ta. Thế Tôn thật sự là vị đã đoạn trừ nhiều bất thiện
pháp cho chúng ta. Thế Tôn thật sự là vị đã mang lại nhiều thiện pháp
cho chúng ta". Rồi Tôn giả Udayi vào buổi chiều, từ Thiền tịnh đứng
dậy, đi đến chỗ Thế Tôn, đảnh lễ Ngài rồi ngồi xuống một bên.
Sau khi ngồi xuống một bên, Tôn giả Udayi bạch Thế Tôn:
– Ở đây, bạch Thế Tôn, trong
khi con đang độc cư Thiền tịnh, sự suy tư sau đây đã khởi lên trong
tâm trí con: "Như Lai thật sự là vị đã đoạn trừ nhiều khổ pháp
cho chúng ta... Như Lai thật sự là vị đã mang lại nhiều thiện pháp cho
chúng ta". Bạch Thế Tôn, thuở trước chúng con thường ăn buổi chiều,
buổi sáng, ban ngày và phi thời. Bạch Thế Tôn, thời ấy, Thế Tôn gọi
các Tỷ-kheo và bảo: "Này các Tỷ-kheo, hãy từ bỏ ăn ban ngày phi thời".
Bạch Thế Tôn, do vậy con cảm thấy thất vọng, con cảm thấy sầu muộn,
nghĩ rằng: "Những món ăn thượng vị loại cứng và loại mềm, các
tín chủ cúng dường cho chúng ta ban ngày và phi thời. Nay Thế Tôn dạy
chúng ta phải đoạn trừ, bậc Thiện Thệ dạy chúng ta phải từ bỏ".
Bạch Thế Tốn, giữa chúng con, những ai nhìn Thế Tôn với lòng ái mộ, với
lòng tôn kính và với lòng tàm quý, liền từ bỏ ăn ban ngày phi thời. Rồi
bạch Thế Tôn, chúng con thường ăn buổi chiều và buổi sáng. Bạch Thế
Tôn, thời ấy Thế Tôn gọi các Tỷ-kheo và bảo: "Này các Tỷ-kheo,
hãy từ bỏ ăn ban đêm phi thời". Bạch Thế Tôn, do vậy con cảm thấy
thất vọng, con cảm thấy sầu muộn, nghĩ rằng: "Buổi ăn này gọi
là có thượng vị hơn trong hai buổi ăn này của chúng ta. Thế Tôn dạy
chúng ta phải đoạn trừ, bậc Thiện Thệ dạy chúng ta phải từ bỏ".
Bạch Thế Tôn, thuở xưa có người được một món ăn cúng ban ngày bèn
nói: "Hãy để món ăn này một bên, và ban đêm tất cả chúng ta cùng
ăn với nhau". Bạch Thế Tôn, phàm mọi sự nấu nướng, tất cả đều
làm ban đêm, rất ít làm ban ngày. Bạch Thế Tôn, giữa chúng con, những ai
nhìn Thế Tôn với lòng ái mộ, với lòng tôn kính và với lòng tàm quý,
liền từ bỏ ăn ban đêm phi thời. Thuở trước, bạch Thế Tôn, các vị Tỷ-kheo
thường đi khất thực trong đêm đen tối tăm, họ bước lầm vào vũng nước
nhớp, rơi vào vũng nước nhớp, đi lầm vào hàng rào gai, đi lầm vào chỗ
con bò cái đang ngủ, gặp các loại đạo tặc đã hành sự hay chưa hành sự,
gặp các người đàn bà mời mọc một cách bất chánh. Thuở trước, bạch
Thế Tôn, con đi khất thực trong đêm đen tối tăm. Một người đàn bà
đang rửa chén bát, thấy con trong khi trời chớp nhoáng, liền hoảng sợ
và hét lớn: "Ôi kinh khủng thay cho tôi, có con quỷ (chạy) theo tôi
!" Bạch Thế Tôn, khi nghe nói vậy, con nói với người đàn bà ấy:
"Này chị, không phải quỷ đâu. Đây là Tỷ-kheo đang đứng khất thực".
"Cha Tỷ-kheo hãy chết đi ! Mẹ Tỷ-kheo hãy chết đi ! Này Tỷ-kheo, thật
tốt hơn cho Ông nếu Ông lấy con dao sắc bén của người đồ tể cắt bụng
của Ông, còn hơn là vì lỗ bụng đi khất thực trong ban đêm tối tăm".
Bạch Thế Tôn, khi con nhớ như vậy, con suy nghĩ như sau: "Thế Tôn thật
sự là vị đã đoạn trừ nhiều khổ pháp cho chúng ta. Thế Tôn thật sự
là vị đã mang lại nhiều lạc pháp cho chúng ta. Thế Tôn thật sự là vị
đã đoạn trừ nhiều bất thiện pháp cho chúng ta. Thế Tôn thật sự là vị
đã mang lại nhiều thiện pháp cho chúng ta".
– Tuy vậy, này Udayi, ở đây có một
số người ngu si; khi Ta nói: "Hãy trừ bỏ việc này", liền nói như
sau: "Có sá gì sự việc tiểu tiết, nhỏ mọn này. Sa-môn này đặt quá
nặng về cấm đoán đoạn giảm". Họ không chịu từ bỏ và gây lên
bất mãn chống Ta và chống những Tỷ-kheo muốn (thực hành) học giới. Sự
việc ấy, này Udayi, đối với họ, trở thành một trói buộc mạnh mẽ, một
trói buộc vững chắc, một trói buộc kiên cường, một trói buộc không mục
nát, một khúc gỗ to lớn. Ví như, này Udayi, có con chim cáy, mái nhỏ bị
tấm lưới bằng dây leo trói chặt, ở đây con chim có thể bị hại, hay bị
bắt nhốt, hay bị chết. Này Udayi, nếu có ai nói như sau: "Con chim cáy
mái nhỏ ấy bị tấm lưới làm bằng dây leo trói chặt, ở đây, con chim
có thể bị sát hại, hay bị bắt nhốt, hay bị chết. Tuy vậy đối với
con chim kia, lưới ấy không có chắc mạnh, lưới ấy yếu ớt, lưới ấy
bị mục nát, lưới ấy không có cứng chắc". Này Udayi, ai nói như vậy
có phải nói một cách chơn chánh không ?
– Bạch Thế Tôn, không. Bạch Thế
Tôn, con chim cáy mái nhỏ ấy bị tấm lưới làm bằng dây leo trói chặt,
ở đấy con chim có thể bị sát hại, hay bị bắt nhốt, hay bị chết. Đối
với con chim kia, lưới ấy là mạnh mẽ, lưới ấy là vững chắc, lưới
ấy là kiên cường, lưới ấy không mục nát, một khúc gỗ to lớn.
– Cũng vậy, này Udayi, ở đây,
có một số người ngu si, khi được Ta nói: "Hãy từ bỏ việc
này", liền nói như sau: "Có sá gì việc tiểu tiết, nhỏ mọn này
! Vị Sa-môn này đặt quá nặng về cấm đoán, đoạn giảm", và họ
không chịu từ bỏ và gây lên bất mãn chống Ta và chống những Tỷ-kheo
muốn (thực hành) học giới. Sự việc này, này Udayi, đối với họ trở
thành một trói buộc mạnh mẽ, một trói buộc vững chắc, một trói buộc
kiên cường, một trói buộc không mục nát, một khúc gỗ to lớn.
Nhưng này Udayi, một số Thiện gia
nam tử, khi được Ta nói: "Hãy từ bỏ sự việc này", liền nói
như sau: "Có sá gì sự từ bỏ việc tiểu tiết, nhỏ mọn này mà Thế
Tôn dạy chúng con phải đoạn trừ, bậc Thiện Thệ, dạy chúng con phải từ
bỏ !". Họ từ bỏ sự việc ấy, và không gây lên bất mãn chống Ta
và chống các Tỷ-kheo muốn (thực hành) học giới. Sau khi từ bỏ việc
ấy, họ sống ít lăng xăng, lắng dịu, tùy thuộc những người khác (bố
thí), sống với một tâm như con thú rừng. Này Udayi, như vậy đối với các
vị kia, sự trói buộc ấy không có chắc mạnh, sự trói buộc ấy yếu
ớt, sự trói buộc ấy bị mục nát, sự trói buộc ấy không có vững chắc.
Ví như, này Udayi, một con voi của vua, có ngà dài như cán cày, to lớn, thuộc
loại giống tốt, lấy bãi chiến trường làm nhà, nếu bị trói buộc bởi
sự trói buộc bằng da nịt vững chắc, chỉ cần chuyển thân một cách dễ
dàng, sau khi cắt đứt, bứt đứt những trói buộc ấy, có thể muốn đi
chỗ nào nó muốn. Này Udayi, nếu có ai nói như sau: "Con voi của vua có
ngà dài như một cán cày ấy, to lớn, thuộc loại giống tốt, lấy bãi
chiến trường làm nhà, nếu bị trói buộc bởi sự trói buộc bằng da nịt
vững chắc, chỉ cần chuyển thân một cách dễ dàng, sau khi cắt đứt, bứt
đứt những trói buộc ấy, có thể muốn đi chỗ nào nó muốn. Tuy vậy đối
với con voi kia, sự trói buộc ấy vững chắc, sự trói buộc ấy kiên cường,
sự trói buộc ấy không mục nát, một khúc gỗ to lớn". Này Udayi, ai
nói như vậy có phải nói một cách chơn chánh không ?
– Bạch Thế Tôn, không. Bạch Thế
Tôn, con voi của vua có ngà dài như một cán cày ấy, to lớn, thuộc loại
giống tốt, lấy bãi chiến trường làm nhà, nếu bị trói buộc bởi sự
trói buộc bằng da nịt vững chắc, chỉ cần chuyển thân một cách dễ
dàng, sau khi cắt đứt, bứt đứt những trói buộc ấy, có thể muốn đi
chỗ nào nó muốn. Đối với con voi kia, sự trói buộc ấy không có chắc
mạnh, sự trói buộc ấy yếu ớt, sự trói buộc ấy bị mục nát, sự
trói buộc ấy không có kiên cường.
– Cũng vậy, này Udayi, ở đây có
một số Thiện gia nam tử khi được Ta nói: "Hãy từ bỏ sự việc
này", liền nói như sau: "Có sá chi việc tiểu tiết, nhỏ mọn này
mà Thế Tôn dạy chúng con phải đoạn trừ, bậc Thiện Thệ dạy chúng con
phải từ bỏ ! " Họ từ bỏ việc ấy, và không gây lên bất mãn chống
Ta và chống các Tỷ-kheo muốn (thực hành) học giới. Sau khi từ bỏ việc
ấy, họ sống ít lăng xăng, lắng dịu, tùy thuộc những người khác (bố
thí), sống với một tâm như con thú rừng. Này Udayi, như vậy đối với các
vị kia sự trói buộc ấy không có chắc mạnh, sự trói buộc ấy yếu ớt,
sự trói buộc ấy bị mục nát, sự trói buộc ấy không có vững chắc.
Ví như, này Udayi, một người nghèo
khổ, không có vật sở hữu, khốn cùng, có một chòi ở hư nát, mở toang
cho quạ, không đẹp mắt chút nào, có một giường nằm hư nát, không đẹp
mắt chút nào, các loại gạo lúa cất chứa trong một cái chum không đẹp
mắt chút nào, và một bà vợ không đẹp mắt chút nào. Người ấy thấy
một Tỷ-kheo trong tịnh xá, tay chân lau rửa sạch sẽ, sau khi ăn buổi cơm
ngon lành, đang ngồi trong bóng mát, hướng về tăng thượng tâm. Người
ấy suy nghĩ: "An lạc thay, Sa-môn hạnh ! Vô bệnh thay, Sa-môn hạnh ! Vậy
sau khi cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, ta hãy xuất gia, từ bỏ gia đình,
sống không gia đình". Nhưng người ấy không có thể từ bỏ cái chòi
ở hư nát, mở toang cho quạ, không đẹp mắt chút nào, không có thể từ
bỏ cái giường nằm hư nát, không đẹp mắt chút nào, không có thể từ
bỏ các loại gạo lúa cất chứa trong một cái chum không đẹp mắt chút
nào, không có thể từ bỏ bà vợ không đẹp mắt chút nào, để có thể
sau khi cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia từ bỏ gia đình, sống
không gia đình. Này Udayi, nếu có ai nói như sau: "Người kia, bị trói
buộc bởi những trói buộc ấy không có thể từ bỏ cái chòi ở hư nát...
không có thể từ bỏ bà vợ không đẹp mắt chút nào để có thể sau khi
cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia từ bỏ gia đình, sống không
gia đình. Đối với người kia, sự trói buộc ấy không có chắc mạnh, sự
trói buộc ấy yếu ớt, sự trói buộc ấy bị mục nát, sự trói buộc
ấy không có vững chắc", thời này Udayi, ai nói như vậy có phải nói
một cách chân chánh không ?
– Bạch Thế Tôn, không. Người
kia bị trói buộc bởi những trói buộc ấy không thể từ bỏ chòi ở hư
nát, mở toang cho quạ, không đẹp mắt chút nào, không thể từ bỏ giường
nằm hư nát không đẹp mắt chút nào, không thể từ bỏ các loại gạo
lúa cất chứa trong một cái chum không đẹp mắt chút nào, không thể từ
bỏ bà vợ không đẹp mắt chút nào, để có thể, sau khi cạo bỏ râu
tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình. Đối
với người kia, sự trói buộc ấy vững chắc, sự trói buộc ấy kiên cường,
sự trói buộc ấy không mục nát, một khúc gỗ to lớn.
– Cũng vậy, này Udayi, ở đây,
có một số người ngu si khi được Ta nói ra: "Hãy từ bỏ việc
này", liền nói như sau: "Có sá gì sự việc tiểu tiết, nhỏ mọn
này. Vị Sa-môn này đặt quá nặng về cấm đoán, đoạn giảm ! " Và
họ không chịu từ bỏ và gây lên bất mãn chống Ta và chống những Tỷ-kheo
muốn (thực hành) học giới. Sự việc này, này Udayi, đối với họ, trở
thành một trói buộc mạnh mẽ, một trói buộc vững chắc, một trói buộc
kiên cường, một trói buộc không mục nát, một khúc gỗ to lớn.
Ví như, này Udayi, một gia chủ hay
con người gia chủ, giàu có, tài sản lớn, tiền của lớn, vô số vàng bạc
chất đống, vô số gạo thóc chất đống, vô số ruộng nương chất đống,
vô số đất đai chất đống, vô số thê thiếp chất đống, vô số đầy
tớ nam chất đống, vô số nữ tỳ chất đống. Vị này thấy một Tỷ-kheo
trong một tinh xá, tay chân lau rửa sạch sẽ, sau khi ăn bữa cơm ngon lành,
đang ngồi trong bóng mát, hướng về tăng thượng tâm. Vị này suy nghĩ:
"An lạc thay, Sa-môn hạnh ! Vô bệnh thay, Sa-môn hạnh ! Vậy sau khi cạo
bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, ta hãy xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không
gia đình". Vị này có thể từ bỏ vô số vàng bạc chất đống, có
thể từ bỏ vô số gạo thóc chất đống, có thể từ bỏ vô số ruộng
nương chất đống, có thể từ bỏ vô số đất đai chất đống, có thể
từ bỏ vô số thê thiếp chất đống, có thể từ bỏ vô số đầy tớ
nam chất đống, có thể từ bỏ vô số nữ tỳ chất đống. Này Udayi, nếu
có ai nói như sau: "Người gia chủ hay con người gia chủ kia, bị trói
buộc bởi những trói buộc ấy, có thể từ bỏ vô số vàng bạc chất đống...
có thể từ bỏ vô số nữ tỳ chất đống để có thể sau khi cạo bỏ
râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
Đối với người kia, sự trói buộc ấy vững chắc, sự trói buộc ấy
kiên cường, sự trói buộc ấy không mục nát, một khúc gỗ to lớn".
Này Udayi, ai nói như vậy, có phải nói một cách chơn chánh không ?
– Bạch Thế Tôn, không. Người
kia bị trói buộc bởi những trói buộc ấy có thể từ bỏ vô số vàng bạc
chất đống, có thể từ bỏ vô số gạo thóc chất đống, có thể từ bỏ
vô số ruộng nương chất đống, có thể từ bỏ vô số đất đai chất
đống, có thể từ bỏ vô số thê thiếp chất đống, có thể từ bỏ vô
số đầy tớ nam chất đống, có thể từ bỏ vô số nữ tỳ chất đống,
để có thể, sau khi cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia từ bỏ gia
đình, sống không gia đình. Đối với người kia, sự trói buộc ấy không
có chắc mạnh, sự trói buộc ấy yếu ớt, sự trói buộc ấy bị mục
nát, sự trói buộc ấy không có vững chắc.
– Cũng vậy, này Udayi, ở đây,
có một số Thiện gia nam tử, khi được Ta nói: "Hãy từ bỏ việc
này", liền nói như sau: "Có sá chi sự việc tiểu tiết, nhỏ mọn
này mà Thế Tôn dạy chúng con phải đoạn trừ, bậc Thiện Thệ dạy chúng
con phải từ bỏ ! " Họ từ bỏ sự việc ấy, và không gây lên bất
mãn chống Ta và chống các Tỷ-kheo muốn (thực hành) học giới. Sau khi từ
bỏ sự việc ấy, họ sống ít lăng xăng, lắng dịu, tùy thuộc những người
khác (bố thí), sống với một tâm như con thú rừng. Này Udayi, như vậy đối
với họ, sự trói buộc ấy không có chắc mạnh, sự trói buộc ấy yếu
ớt, sự trói buộc ấy bị mục nát, sự trói buộc ấy không có vững chắc.
Này Udayi, có bốn hạng người có
mặt trên đời. Thế nào là bốn ? Ở đây, này Udayi, có người sống, hướng
đến sự đoạn trừ sanh y, sự từ bỏ sanh y. Nhưng trong khi vị này sống
hướng đến sự đoạn trừ sanh y, sự từ bỏ sanh y, những tư niệm, tư
duy liên hệ đến sanh y hiện hành khởi lên. Vị này chấp nhận chúng,
không đoạn trừ chúng, không từ bỏ chúng, không chấm dứt chúng, không
tiêu diệt chúng. Này Udayi, Ta nói: "Người này bị trói buộc, không phải
không bị trói buộc". Vì sao vậy ? Này Udayi, sự sai biệt về căn tánh
trong người này đã được Ta biết rõ. Nhưng ở đây, này Udayi, có người
sống, hướng đến sự đoạn trừ sanh y, sự từ bỏ sanh y. Nhưng trong khi
vị này sống hướng đến sự đoạn trừ sanh y, sự từ bỏ sanh y, những
tư niệm, tư duy liên hệ đến sanh y hiện hành khởi lên. Nhưng vị này
không chấp nhận chúng, đoạn trừ chúng, từ bỏ chúng, chấm dứt chúng,
tiêu diệt chúng, Này Udayi, Ta nói: "Người này bị trói buộc, không phải
không trói buộc". Vì sao vậy? Này Udayi, sự sai biệt về căn tánh
trong người này đã được Ta biết rõ". Nhưng ở đây, này Udayi, có
người sống, hướng đến sự đoạn trừ sanh y, sự từ bỏ sanh y. Nhưng
trong khi vị này sống hướng đến sự đoạn trừ sanh y, sự từ bỏ sanh
y, các tư niệm điên đảo, các tư niệm, tư duy liên hệ đến sanh y, tùy
lúc tùy thời hiện hành khởi lên. Này Udayi, niệm khởi lên chậm chạp
và vị này đoạn trừ niệm ấy một cách mau chóng, từ bỏ, chấm dứt,
tiêu diệt (niệm ấy). Này Udayi, ví như một người nhỏ hai hay ba giọt
nước vào một ấm nước đun sôi cả ngày. Này Udayi giọt nước rơi một
cách chậm chạp như bị tiêu diệt, tiêu mất một cách mau chóng. Cũng vậy,
này Udayi, có người sống hướng đến sự đoạn trừ sanh y, sự từ bỏ
sanh y. Nhưng trong khi vị này sống hướng đến sự đoạn trừ sanh y, sự
từ bỏ sanh y, các tư niệm điên đảo, các tư niệm, tư duy liên hệ đến
sanh y tùy lúc, tùy thời, hiện hành khởi lên. Này Udayi, niệm khởi lên chậm
chạp và vị này đoạn trừ niệm ấy một cách mau chóng, từ bỏ, chấm dứt,
tiêu diệt (niệm ấy). Này Udayi, Ta nói: "Người này cũng bị trói buộc,
không phải không bị trói buộc". Vì sao vậy ? Này Udayi, sự sai biệt
về căn tánh trong người này đã được Ta biết rõ. Nhưng ở đây, này
Udayi, có người nghĩ rằng: "Sanh y là nguồn gốc của đau khổ",
sau khi biết như vậy, vị ấy thành vô sanh y, giải thoát với sự đoạn
diệt sanh y. Này Udayi, Ta nói: "Người này không bị trói buộc, không
phải bị trói buộc". Vì sao vậy? Này Udayi, sự sai biệt về căn tánh
trong người này đã được Ta biết rõ.
Này Udayi, có năm dục trưởng dưỡng
này. Thế nào là năm ? Sắc do mắt nhận thức, khả ái, khả hỷ, khả lạc,
khả ý, kích thích lòng dục, hấp dẫn. Tiếng do tai nhận thức,... hương
do mũi nhận thức,... vị do lưỡi nhận thức,... xúc do thân cảm xúc, khả
ái, khả hỷ, khả lạc, khả ý, kích thích lòng dục, hấp dẫn. Những
pháp này, này Udayi, là năm dục trưởng dưỡng. Này Udayi, phàm có lạc
gì, hỷ gì khởi lên, do duyên năm dục trưởng dưỡng này, lạc hỷ ấy
được gọi là dục lạc, ô uế lạc, phàm phu lạc, phi Thánh lạc, không
nên thực hiện, không nên tu tập, không nên làm cho sung mãn. Ta nói rằng lạc
ấy đáng phải sợ hãi. Ở đây, này Udayi, Tỷ-kheo ly dục, ly bất thiện
pháp, chứng và trú Thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do ly dục
sanh, có tầm, có tứ. Diệt tầm và tứ, vị ấy chứng và trú Thiền thứ
hai, một trạng thái hỷ lạc do định sanh, không tầm, không tứ, nội tỉnh
nhứt tâm,... (như trên)... Thiền thứ ba... chứng và trú Thiền thứ tư.
Như vậy được gọi là yếm ly lạc, độc trú lạc, tịch tịnh lạc,
chánh giác lạc, cần phải thực hiện, cần phải tu tập, cần làm cho sung
mãn. Ta nói rằng lạc ấy không đáng sợ hãi.
Ở đây, này Udayi, Tỷ-kheo ly dục...
(như trên)... chứng và trú Thiền thứ nhất. Thiền này, này Udayi, Ta nói rằng
ở trong tình trạng dao động. Và ở đây, cái gì dao động ? Ở đây,
chính là tầm tứ chưa đoạn diệt, chính tầm tứ này ở trong tình trạng
dao động. Ở đây, này Udayi, Tỷ-kheo diệt tầm và tứ... chứng và trú
Thiền thứ hai. Các Thiền này, này Udayi, Ta nói rằng ở trong tình trạng
dao động. Và ở đây, cái gì dao động ? Ở đây chính là hỷ lạc chưa
được đoạn diệt, chính hỷ lạc này ở trong tình trạng dao động. Ở
đây, này Udayi, Tỷ-kheo ly hỷ... chứng và trú Thiền thứ ba. Thiền này,
này Udayi, Ta nói ở trong tình trạng dao động ? Và ở đây cái gì dao động
? Ở đây, chính là xả lạc chưa được đoạn diệt, chính xả lạc này
ở trong tình trạng dao động. Ở đây, này Udayi, Tỷ-kheo xả lạc và xả
khổ... (như trên)... chứng và trú Thiền thứ tư. Thiền này, này Udayi, Ta
nói là không ở trong tình trạng dao động.
Ở đây, này Udayi, Tỷ-kheo ly dục...
(như trên)... chứng và trú Thiền thứ nhất. Thiền này, này Udayi, Ta nói:
"Chưa được hoàn toàn", Ta nói: "Hãy từ bỏ đi", Ta nói:
"Hãy vượt qua đi" và này Udayi, vị ấy cần vượt qua cái gì ?
Ở đây, này Udayi, Tỷ-kheo diệt tầm và tứ... (như trên)... chứng và trú
Thiền thứ hai, đây là điều vị ấy cần vượt qua. Thiền này, này
Udayi, Ta nói: "Chưa được hoàn toàn", Ta nói: "Hãy từ bỏ
đi", Ta nói: "Hãy vượt qua đi". Và này, Udayi, vị ấy cần vượt
qua cái gì ? Ở đây, này Udayi, Tỷ-kheo ly hỷ... (như trên)... chứng và
trú Thiền thứ ba, đây là điều vị ấy cần vượt qua. Thiền này, này
Udayi, Ta nói: "Chưa được hoàn toàn, Ta nói: "Hãy từ bỏ đi",
Ta nói: "Hãy vượt qua đi". Và này Udayi, vị ấy cần vượt qua cái
gì ? Ở đây, này Udayi, Tỷ-kheo xả lạc... (như trên)... chứng và trú Thiền
thứ tư. Đây là điều vị ấy cần phải vượt qua. Thiền này, này Udayi,
Ta nói: "Chưa được hoàn toàn", Ta nói: "Hãy từ bỏ đi",
Ta nói: "Hãy vượt qua đi" Và này Udayi, vị ấy cần phải vượt
qua cái gì ? Ở đây, này Udayi, Tỷ-kheo vượt lên mọi sắc tưởng, diệt
trừ mọi chướng ngại tưởng, không tác ý đối với di tưởng, Tỷ-kheo
nghĩ rằng: "Hư không là vô biên", chứng và trú Không vô biên xứ.
Đây là điều vị ấy cần phải vượt qua. Thiền này, này Udayi, Ta nói:
"Chưa được hoàn toàn", Ta nói: "Hãy từ bỏ đi", Ta nói:
"Hãy vượt qua đi". Và này Udayi, Tỷ-kheo vượt lên mọi Hư không
vô biên xứ, nghĩ rằng: "Thức là vô biên", chứng và trú Thức
vô biên xứ. Đây là điều vị ấy cần phải vượt qua. Thiền này, này
Udayi, Ta nói: "Chưa được hoàn toàn", Ta nói: "Hãy từ bỏ
đi", Ta nói: "Hãy vượt qua đi". Và này Udayi, Tỷ-kheo vượt lên
mọi Thức vô biên xứ, nghĩ rằng: "Không có vật gì", chứng và
trú Vô sở hữu xứ. Đây là điều vị ấy cần phải vượt qua, Thiền này,
này Udayi, Ta nói: "Chưa được hoàn toàn", Ta nói: "Hãy từ bỏ
đi", Ta nói: "Hãy vượt qua đi". Và này Udayi, Tỷ-kheo vượt lên
mọi Vô sở hữu xứ, chứng và trú Phi tưởng phi phi tưởng xứ. Đây là
điều vị ấy cần phải vượt qua. Thiền này, này Udayi, Ta nói: "Chưa
được hoàn toàn", Ta nói: "Hãy từ bỏ đi", Ta nói: "Hãy vượt
qua đi". Và này Udayi, Tỷ-kheo vượt lên mọi Phi tưởng phi phi tưởng
xứ, chứng và trú Diệt thọ tưởng. Đây là điều vị ấy cần phải vượt
qua. Chính vì (định) này, này Udayi, mà Ta nói sự đoạn diệt của Phi tưởng
phi phi tưởng xứ. Này Udayi, Ông có thấy chăng, có kiết sử gì, nhỏ hay
lớn mà Ta chưa nói đến sự đoạn diệt ?
– Bạch Thế Tôn, không.
Thế Tôn thuyết giảng như vậy. Tôn
giả Udayi hoan hỷ tín thọ lời Thế Tôn giảng.
Như vầy tôi nghe.
Một thời Thế Tôn ở tại Catuma
trong rừng cây Kha-lưu-lạc. Lúc bấy giờ, khoảng năm trăm Tỷ-kheo, do
Sariputta và Moggallana cầm đầu cùng đến Catuma để yết kiến Thế Tôn.
Và các Tỷ-kheo mới đến chào đón các vị cựu trú Tỷ-kheo. Trong khi các
sàng tọa được sửa soạn và y bát được cất dọn, nên các tiếng náo
động ồn ào khởi lên. Rồi Thế Tôn bảo Tôn giả Ananda:
– Này Ananda, các tiếng náo động
ồn ào kia là các tiếng gì, thật giống như tiếng hàng đánh cá tranh
giành cá với nhau.
– "Bạch Thế Tôn, đó là khoảng
năm trăm Tỷ-kheo, do Sariputta và Moggallama cầm đầu, đã đến Catuma để yết
kiến Thế Tôn. Và các Tỷ-kheo mới đến chào đón các vị cựu trú Tỷ-kheo.
Trong khi các sàng tọa được sửa soạn và y bát được cất dọn, các tiếng
náo động ồn ào khởi lên.
– "Vậy này Ananda, hãy nhân
danh Ta bảo các Tỷ-kheo ấy: "Bậc Đạo Sư cho gọi các Tôn giả".
– Thưa vâng, bạch Thế Tôn.
Tôn giả Ananda vâng đáp Thế Tôn,
đi đến chỗ các Tỷ-kheo ấy, sau khi đến, nói với các Tỷ-kheo ấy như
sau:
– Bậc Đạo Sư cho gọi các Tôn
giả.
– Thưa vâng, Hiền giả.
Các Tỷ-kheo ấy vâng đáp Tôn giả
Ananda, đi đến chỗ Thế Tôn, sau khi đến đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi
xuống một bên. Thế Tôn nói với các Tỷ-kheo ấy đang ngồi một bên:
– Này các Tỷ-kheo, các Ông có nghĩ
chăng, các tiếng náo động ồn ào thật giống như tiếng hàng đánh cá
tranh giành cá với nhau ?
– Bạch Thế Tôn, đó là khoảng năm
trăm Tỷ-kheo, do Sariputta và Moggallana dẫn đầu, đã đến Catuma để yết
kiến Thế Tôn và các Tỷ-kheo mới đến chào đón các vị cựu trú Tỷ-kheo.
Trong khi các sàng tọa được sửa soạn và y bát được cất dọn, các tiếng
náo động ồn ào khởi lên.
– Hãy đi đi này các Tỷ-kheo, Ta
đuổi các Ông. Các Ông chớ có ở gần Ta.
– Thưa vâng, bạch Thế Tôn.
Các Tỷ-kheo ấy vâng đáp Thế
Tôn, từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ Thế Tôn, thân bên hữu hướng
về Ngài, dọn dẹp lại sàng tọa, cầm lấy y bát rồi ra đi.
Lúc bấy giờ, các Thích tử trú
ở Catuma đang hội họp tại giảng đường vì một vài công cụ. Các
Thích tử trú ở Catuma thấy các Tỷ-kheo ấy từ xa đi đến, sau khi thấy
liền đến gặp các Tỷ-kheo, sau khi đến bèn nói như sau:
– Nay chư Tôn giả đi đâu ?
– Chư Huynh, chúng Tỷ-kheo bị Thế
Tôn đuổi đi.
– Chư Tôn giả hãy ngồi lại một
lát. Chúng tôi có thể làm cho Thế Tôn vui lòng.
– Thưa vâng, chư Huynh.
Các Tỷ-kheo ấy vâng đáp các
Thích tử trú ở Catuma. Rồi các Thích tử trú ở Catuma đi đến chỗ Thế
Tôn, sau khi đến đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Sau khi ngồi
xuống một bên, các Thích tử trú ở Catuma bạch Thế Tôn:
– Bạch Thế Tôn, Thế Tôn hãy
hoan hỷ với chúng Tỷ-kheo. Bạch Thế Tôn, Thế Tôn hãy tiếp đón chúng Tỷ-kheo.
Bạch Thế Tôn, ví như trước kia, chúng Tỷ-kheo đã được Thế Tôn giúp
đỡ, cũng như vậy, mong nay Thế Tôn hãy giúp đỡ chúng Tỷ-kheo. Bạch Thế
Tôn, ở đây, có những vị tân Tỷ-kheo, xuất gia chưa được bao lâu, vừa
mới đến trong pháp luật này. Không được yết kiến Thế Tôn, họ có thể
đổi khác, họ có thể biến dạng. Ví như, bạch Thế Tôn, các hạt giống
cây nếu không được nước, chúng có thể đổi khác, chúng có thể biến
dạng; cũng vậy, bạch Thế Tôn, ở đây có những vị tân Tỷ-kheo, xuất
gia chưa được bao lâu, vừa mới đến trong pháp luật này. Không được yết
kiến Thế Tôn, họ có thể đổi khác, họ có thể biến dạng. Ví như, bạch
Thế Tôn, con nghé nếu không được thấy con bò mẹ, chúng có thể đổi
khác, chúng có thể biến dạng; cũng vậy, bạch Thế Tôn, ở đây có những
vị tân Tỷ-kheo, xuất gia chưa được bao lâu, vừa mới đến trong pháp luật
này. Không được yết kiến Thế Tôn, họ có thể đổi khác, họ có thể
biến dạng. Bạch Thế Tôn, Thế Tôn hãy hoan hỷ với chúng Tỷ-kheo. Bạch
Thế Tôn, Thế Tôn hãy tiếp đón chúng Tỷ-kheo. Bạch Thế Tôn, ví như
trước kia, chúng Tỷ-kheo đã được Thế Tôn giúp đỡ; cũng như vậy,
mong nay Thế Tôn hãy giúp đỡ chúng Tỷ-kheo.
Rồi Phạm thiên Sahampati (Ta bà Chủ)
với tâm của mình biết được tâm Thế Tôn. Như người lực sĩ duỗi cánh
tay đang co lại, hay co lại cánh tay đang duỗi ra; cũng như vậy, Phạm thiên
biến mất ở Phạm thiên giới và hiện ra trước mặt Thế Tôn. Rồi Phạm
thiên Sahampati, đắp thượng y vào một bên vai, chấp tay hướng đến Thế
Tôn và bạch Thế Tôn:
– Bạch Thế Tôn, Thế Tôn hãy
hoan hỷ với chúng Tỷ-kheo. Bạch Thế Tôn, Thế Tôn hãy tiếp đón chúng Tỷ-kheo.
Bạch Thế Tôn, ví như trước kia chúng Tỷ-kheo đã được Thế Tôn giúp
đỡ; cũng như vậy, mong nay Thế Tôn hãy giúp đỡ chúng Tỷ-kheo. Bạch Thế
Tôn, ở đây, có những tân Tỷ-kheo, xuất gia chưa được bao lâu, vừa mới
đến trong pháp luật này. Không được yết kiến Thế Tôn, họ có thể đổi
khác, họ có thể biến dạng. Ví như, bạch Thế Tôn, các hạt giống cây
nếu không được nước, chúng có thể đổi khác, chúng có thể biến dạng;
cũng vậy, bạch Thế Tôn, ở đây, có những vị tân Tỷ-kheo, xuất gia chưa
được bao lâu, vừa mới đến trong pháp luật này. Không được yết kiến
Thế Tôn, họ có thể đổi khác, họ có thể biến dạng. Ví như, bạch Thế
Tôn, con nghé, nếu không được thấy con bò mẹ, nó có thể đổi khác,
nó có thể biến dạng; cũng vậy, bạch Thế Tôn, ở đây, có những tân Tỷ-kheo,
xuất gia chưa được bao lâu, vừa mới đến trong pháp luật này. Không
được yết kiến Thế Tôn, họ có thể đổi khác, họ có thể biến dạng.
Bạch Thế Tôn, Thế Tôn hãy hoan hỷ với chúng Tỷ-kheo. Bạch Thế Tôn, Thế
Tôn hãy tiếp đón chúng Tỷ-kheo. Bạch Thế Tôn, ví như trước kia, chúng
Tỷ-kheo đã được Thế Tôn giúp đỡ; cũng như vậy, mong nay Thế Tôn hãy
giúp đỡ chúng Tỷ-kheo.
Các thích tử ở Catuma và Phạm
thiên Sahampati đã có thể làm Thế Tôn vui lòng với ví dụ hột giống và
ví dụ con nghé con. Rồi Tôn giả Mahamoggallana bảo các Tỷ-kheo:
– Chư Hiền, hãy đứng dậy ! Hãy
cầm lấy y và bình bát ! Thế Tôn đã được các Thích tử trú ở Catuma
và Phạm thiên Sahampati làm cho vui lòng với ví dụ hột giống và ví dụ
con nghé con.
– Thưa vâng, Hiền giả.
Các Tỷ-kheo ấy vâng đáp Tôn giả
Mahamoggallana, từ chỗ ngồi đứng dậy, cầm lấy y bát, đi đến chỗ Thế
Tôn, sau khi đến đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Thế Tôn
nói với Tôn giả Sariputta đang ngồi một bên:
– Này Sariputta, Ông đã nghĩ gì
khi chúng Tỷ-kheo bị Ta đuổi ?
– Bạch Thế Tôn, khi chúng Tỷ-kheo
bị Thế Tôn đuổi, con nghĩ như sau: "Nay Thế Tôn sẽ được ít bận
rộn, sẽ được an trú trong hiện tại lạc. Chúng con nay cũng được ít bận
rộn, sẽ được an trú trong hiện tại lạc.
– Này Sariputta, hãy chờ đợi ! Này
Sariputta, hãy chờ đợi ! Này Sariputta, chớ có để tư tưởng như vậy khởi
lên Ông nữa.
Rồi Thế Tôn nói với Tôn giả
Mahamoggallana:
– Này Moggallana, Ông đã nghĩ gì
khi chúng Tỷ-kheo bị Ta đuổi ?
– Bạch Thế Tôn, khi chúng Tỷ-kheo
bị Thế Tôn đuổi, con nghĩ như sau: "Nay Thế Tôn sẽ được ít bận
rộn, sẽ được an trú trong hiện tại lạc. Vàؠnay con và Tôn giả
Sariputta sẽ lãnh đạo chúng Tỷ-kheo.
– Lành thay, lành thay, Moggallana.
Này Moggallana, chỉ có Ta hay Sariputta và Moggallana mới có thể lãnh đạo chúng
Tỷ-kheo được.
Rồi Thế Tôn cho gọi các Tỷ-kheo:
– Này các Tỷ-kheo, có bốn điều
đáng sợ hãi chờ đợi những ai lội xuống nước. Thế nào là bốn ? Sợ
hãi về sóng, sợ hãi về cá sấu, sợ hãi về nước xoáy, sợ hãi về
cá dữ. Này các Tỷ-kheo, bốn điều đáng sợ hãi này chờ đợi những ai
lội xuống nước. Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, có bốn điều đáng sợ
hãi này, ở đây, chờ đợi những người xuất gia, từ bỏ gia đình sống
không gia đình trong Pháp Luật này. Thế nào là bốn ? Sợ hãi về sóng, sợ
hãi về cá sấu, sợ hãi về nước xoáy, sợ hãi về cá dữ.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là sợ
hãi về sóng ? Ở đây, này các Tỷ-kheo, có Thiện gia nam tử vì lòng tin,
xuất gia, từ bỏ gia đình sống không gia đình. Vị ấy suy nghĩ như sau:
"Ta bị sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não, áp bức, bị khổ áp bức,
bị khổ chi phối. Tuy vậy ta mong có thể thấy được sự chấm dứt toàn
bộ khổ uẩn này". Khi được xuất gia như vậy, vị này được các vị
đồng Phạm hạnh giảng dạy, khuyên giáo: "Ông cần phải đi ra như vậy,
Ông cần phải đi về như vậy; Ông cần phải ngó tới như vậy, Ông cần
phải ngó quanh như vậy; Ông cần phải co tay như vậy, Ông cần phải duỗi
tay như vậy; Ông cần phải mang y sanghati (tăng-già-lê), mang y bát như vậy".
Vị ấy suy nghĩ như sau: "Trước kia, chúng ta chưa xuất gia, chính
chúng ta giảng dạy, khuyên giáo người khác. Những người này giống như
con chúng ta, giống như cháu chúng ta, lại nghĩ rằng cần phải giảng dạy
chúng ta, cần phải khuyên giáo chúng ta". Vị ấy từ bỏ học tập,
và trở về hoàn tục. Như vậy, này các Tỷ-kheo, người này từ bỏ sự
học tập và trở về hoàn tục, được gọi là người bị sợ hãi bởi sự
sợ hãi về sóng. Này các Tỷ-kheo, sợ hãi về sóng là đồng nghĩa với
phẫn não.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là sợ
hãi về cá sấu ? Ở đây, này các Tỷ-kheo, có Thiện gia nam tử vì lòng
tin xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình. Vị ấy suy nghĩ như
sau: "Ta bị sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não áp bức, bị khổ
áp bức, bị khổ chi phối. Tuy vậy ta mong có thể thấy được sự chấm
dứt toàn bộ khổ uẩn này". Khi được xuất gia như vậy, vị này
được các vị đồng Phạm hạnh giảng dạy, khuyên giáo: "Ông nên
nhai cái này, Ông không nên nhai cái này; Ông nên ăn cái này, Ông không nên
ăn cái này; Ông nên nếm cái này, Ông không nên nếm cái này; Ông nên uống
cái này, Ông không nên uống cái này. Cái gì được phép, Ông nên nhai;
cái gì không được phép, Ông không nên nhai. Cái gì được phép, Ông nên
ăn; cái gì không được phép, Ông không nên ăn. Cái gì được phép, Ông
nên nếm; cái gì không được phép, Ông không nên nếm. Cái gì được phép,
Ông nên uống; cái gì không được phép, Ông không nên uống. Đúng thời,
Ông nên nhai, không đúng thời, Ông không nên nhai. Đúng thời, Ông nên ăn;
không đúng thời, Ông không nên ăn. Đúng thời, ông nên nếm; không đúng
thời, Ông không nên nếm. Đúng thời, Ông nên uống; không đúng thời,
Ông không nên uống". Vị ấy suy nghĩ như sau: "Trước kia chúng ta
chưa xuất gia, cái gì chúng ta muốn, chúng ta nhai, cái gì chúng ta không muốn,
chúng ta không nhai; cái gì chúng ta muốn, chúng ta ăn; cái gì chúng ta không
muốn, chúng ta không ăn; cái gì chúng ta muốn, chúng ta nếm, cái gì chúng
ta không muốn, chúng ta không nếm; cái gì chúng ta muốn, chúng ta uống;
cái gì chúng ta không muốn, chúng ta không uống. Cái gì được phép, chúng
ta nhai; cái gì không được phép, chúng ta cũng nhai. Cái gì được phép,
chúng ta ăn; cái gì không được phép, chúng ta cũng ăn. Cái gì được phép,
chúng ta nếm; cái gì không được phép, chúng ta cũng nếm. Cái gì được
phép, chúng ta uống; cái gì không được phép, chúng ta cũng uống. Cái gì
đúng thời, chúng ta nhai; cái gì phi thời, chúng ta cũng nhai. Cái gì đúng
thời, chúng ta ăn; cái gì phi thời chúng ta cũng ăn. Cái gì đúng thời,
chúng ta nếm; cái gì phi thời chúng ta cũng nếm. Cái gì đúng thời, chúng
ta uống; cái gì phi thời chúng ta cũng uống. Khi các gia chủ có tín tâm
cúng dường chúng ta những món ăn thượng vị loại cứng và loại mềm,
hình như các món ăn ấy đang bị chận đứng lại trên miệng".
Vị ấy từ bỏ học tập, và trở
về hoàn tục. Như vậy, này các Tỷ-kheo, người này từ bỏ học tập,
và trở về hoàn tục, được gọi là người bị sợ hãi bởi sự sợ
hãi về cá sấu. Sợ hãi về cá sấu, này các Tỷ-kheo, là đồng nghĩa với
tham ăn.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là sợ
hãi về nước xoáy? Ở đây, này các Tỷ-kheo, có Thiện gia nam tử vì
lòng tin xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình. Vị ấy suy nghĩ
như sau: "Ta bị sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não, áp bức, bị
khổ áp bức, bị khổ chi phối. Tuy vậy, ta mong có thể thấy được sự
chấm dứt toàn bộ khổ uẩn này". Khi được xuất gia như vậy, vị này
buổi sáng đắp y, cầm y bát, đi vào làng hay thị trấn để khất thực,
không phòng hộ thân, không phòng hộ lời nói, niệm không an trú, các căn
không chế ngự. Ở đây, vị này thấy gia chủ hay con người gia chủ hưởng
thụ một cách đầy đủ, năm dục trưởng dưỡng và cảm thấy hoan hỷ
trong ấy. Vị ấy suy nghĩ như sau: "Chúng ta xưa kia chưa xuất gia đã hưởng
thọ một cách đầy đủ năm dục trưởng dưỡng và cảm thấy hoan hỷ
trong ấy. Vì nhà ta có tài sản, ta có thể vừa hưởng thọ tài sản, vừa
làm công đức", vị ấy từ bỏ học tập và trở về hoàn tục. Như
vậy, này các Tỷ-kheo, vị này từ bỏ học tập và trở về hoàn tục,
được gọi là người bị sợ hãi bởi sự sợ hãi về nước xoáy. Này
các Tỷ-kheo, sợ hãi về nước xoáy là đồng nghĩa với năm dục trưởng
dưỡng.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là sợ
hãi về cá dữ ? Ở đây, này các Tỷ-kheo, có Thiện gia nam tử vì lòng
tin xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình. Vị ấy suy nghĩ như
sau: "Ta bị sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não áp bức, bị khổ
áp bức, bị khổ chi phối. Tuy vậy, ta mong có thể thấy được sự chấm
dứt toàn bộ khổ uẩn này". Khi được xuất gia như vậy, vị này buổi
sáng đắp y, cầm y bát đi vào làng hay thị trấn để khất thực, không
phòng hộ thân, không phòng hộ lời nói, niệm không an trú, các căn không
chế ngự. Vị này thấy ở đây các phụ nữ y phục không đoan chánh, hay
y phục mặc lộ liễu. Khi thấy các phụ nữ y phục không đoan chính hay y
phục lộ liễu, dục tình phá hoại tâm của vị ấy. Vị này, tâm bị dục
tình phá hoại, từ bỏ học tập, trở về hoàn tục. Như vậy, này các Tỷ-kheo,
người này từ bỏ học tập và trở về hoàn tục, được gọi là người
bị sợ hãi bởi sự sợ hãi về cá dữ. Này các Tỷ-kheo, sự sợ hãi về
cá dữ là đồng nghĩa với phụ nữ.
Này các Tỷ-kheo, những điều này
là bốn điều đáng sợ hãi ở đây, chờ đợi những người xuất gia, từ
bỏ gia đình, sống không gia đình trong pháp luật này.
Thế Tôn thuyết giảng như vậy. Các
Tỷ-kheo ấy hoan hỷ tín thọ lời Thế Tôn dạy.