- Kinh Tăng Chi Bộ
- HT. Thích Minh Châu dịch
- 8c
- (II)(42) NGÀY TRAI GIỚI
1. - Này các Tỷ-kheo, ngày trai giới
thành tựu tám chi phần, được thực hành thời có được quả lớn, có lợi
ích lớn, có rực rỡ lớn ; có biến mãn lớn. Như thế nào, này các Tỷ-kheo,
là ngày trai giới thành tựu tám chi phần, được thực hành thời có được
quả lớn, có lợi ích lớn, có rực rỡ lớn ; có biến mãn lớn ?
2-3. … (giống như kinh trên, 41 từ
số 22 đến 10) … (Đây là chi phần thứ tám được thành tựu )
- Này các Tỷ-kheo, ngày trai giới
thành tựu tám chi phần, được thực hành thời có được quả lớn, có lợi
ích lớn, có rực rỡ lớn ; có biến mãn lớn. Đến như thế nào là quả
lớn ? Đến như thế nào là lợi ích lớn ? Đến như thế nào là rực rỡ
lớn ? Đến như thế nào là biến mãn lớn ?
4. Ví như, này các Tỷ-kheo, có người
áp đặt chủ quyền cai trị trên mười sáu quốc độ lớn này tràn đầy
bay báu, như Anga, Magadha, Kàsì<kosala, Vajjì, Cetì, Vamsà, Kurù, Pancàlà,
Macchà, Sùrasenà, Asska, Avantì, Gandhàrà, Kambojà. Nhưng chủ quyền ấy không
bằng một phần mười sáu của một ngày trai giới thành tựu tám chi phần.
Vì cớ sao ? Nhỏ nhoi, này các Tỷ-kheo, là quyền của loài người, so sánh
với hạnh phúc chư Thiên.
5. Năm mươi năm của một đời
người, này các Tỷ-kheo, bằng một đêm một ngày của chư Thiên Bốn
thiên vương. Ba mươi đêm của đêm ấy làm thành một tháng, mười hai tháng
của tháng ấy làm thành một năm. Năm mươi năm chư Thiên của năm ấy làm
thành thọ mạng của chư Thiên Bốn thiên vương. Sự kiện này có xảy ra,
này các Tỷ-kheo : "Ở đây, có người đàn bà hay đàn ông, sau khi thực
hành trai giới thành tựu tám chi phần, sau khi thân hoại mạng chung, được
sanh cọng trú với chư Thiên Bốn thiên vương". Do vậy, Ta nói : "
Nhỏ nhoi, này các Tỷ-kheo, là quyền của loài người, so sánh với hạnh
phúc chư Thiên ".
6. Một trăm năm của một đời
người, này các Tỷ-kheo, bằng một đêm một ngày của chư Thiên cõi trời
Ba mươi ba. Ba mươi đêm của đêm ấy làm thành một tháng, mười hai tháng
của tháng ấy làm thành một năm. Một ngàn năm chư Thiên của năm ấy làm
thành thọ mạng của chư Thiên cõi trời Ba mươi ba. Sự kiện này có xảy
ra, này các Tỷ-kheo : "Ở đây, có người đàn bà hay đàn ông, sau khi
thực hành trai giới thành tựu tám chi phần, sau khi thân hoại mạng chung,
được sanh cọng trú với chư Thiên cõi trời Ba mươi ba". Do vậy, Ta nói
: " Nhỏ nhoi, này các Tỷ-kheo, là quyền của loài người, so sánh với
hạnh phúc chư Thiên ".
7. Hai trăm năm của một đời người,
này các Tỷ-kheo, bằng một đêm một ngày của chư Thiên cõi trời Yàma.
Ba mươi đêm của đêm ấy làm thành một tháng, mười hai tháng của tháng
ấy làm thành một năm. Hai ngàn năm chư Thiên của năm ấy làm thành thọ
mạng của chư Thiên cõi trời Yàma. Sự kiện này có xảy ra, này các Tỷ-kheo
: "Ở đây, có người đàn bà hay đàn ông, sau khi thực hành trai giới
thành tựu tám chi phần, sau khi thân hoại mạng chung, được sanh cọng trú
với chư Thiên cõi trời Yàma". Do vậy, Ta nói : " Nhỏ nhoi, này
các Tỷ-kheo, là quyền của loài người, so sánh với hạnh phúc chư Thiên".
Bốn trăm năm của một đời người,
này các Tỷ-kheo, bằng một đêm một ngày của chư Thiên cõi trời Tusità
(Đâu-Xuất). Ba mươi đêm của đêm ấy làm thành một tháng, mười hai tháng
của tháng ấy làm thành một năm. Bốn ngàn năm chư Thiên của năm ấy làm
thành thọ mạng của chư Thiên cõi trời Tusità. Sự kiện này có xảy ra,
này các Tỷ-kheo : "Ở đây, có người đàn bà hay đàn ông, sau khi thực
hành trai giới thành tựu tám chi phần, sau khi thân hoại mạng chung, được
sanh cọng trú với chư Thiên cõi trời Tusità". Do vậy, Ta nói : "
Nhỏ nhoi, này các Tỷ-kheo, là quyền của loài người, so sánh với hạnh
phúc chư Thiên ".
Tám trăm năm của một đời người,
này các Tỷ-kheo, bằng một đêm một ngày của chư Thiên cõi trời Hóa lạc.
Tám ngàn năm chư Thiên của năm ấy làm thành thọ mạng của chư Thiên
cõi trời Hóa lạc. Sự kiện này có xảy ra, … với hạnh phúc chư Thiên
".
Mười sáu trăm năm của một đời
người, này các Tỷ-kheo, bằng một đêm một ngày của chư Thiên cõi trời
Tha hóa Tự tại. Ba mươi đêm của đêm ấy làm thành một tháng, mười
hai tháng của tháng ấy làm thành một năm. Mười sáu ngàn năm chư Thiên của
năm ấy làm thành thọ mạng của chư Thiên cõi trời Tha hóa Tự tại. Sự
kiện này có xảy ra, này các Tỷ-kheo : "Ở đây, có người đàn bà
hay đàn ông, sau khi thực hành trai giới thành tựu tám chi phần, sau khi
thân hoại mạng chung, được sanh cọng trú với chư Thiên cõi trời Tha
hóa Tự tại. Do vậy, Ta nói : " Nhỏ nhoi, này các Tỷ-kheo, là quyền của
loài người, so sánh với hạnh phúc chư Thiên ".
Chớ giết hại loại sanh
Chớ lấy của không cho
Chớ nói lời nói láo
Chớ uống thứ rượu say
Từ bỏ phi Phạm hạnh
Từ bỏ không dâm dục
Không ăn vào ban đêm
Tránh không ăn phi thời
Không mang các vòng hoa
Không dùng các hương liệu
Hãy nằm trên tấm thảm
Trải dài đất làm giường
Chính hạnh trai giới này
Được gọi có tám phần
Do đức Phật nói lên
Đưa đến đoạn tận khổ
Mặt trăng và mặt trời
Cả hai thấy lành tốt
Chỗ nào chúng đi tới,
Chúng chói sáng hào quang
Chúng làm mây sáng chói
Giữa hư không chúng đi
Trên trời chúng chói sáng
Sáng rực mọi phương hướng
Trong khoảng không gian ấy
Tài sản được tìm thấy
Trân châu và ngọc báu
Lưu ly đá cầu may
Vàng cục trong lòng đất
Hay loại Kancana
Cùng loại vàng sáng chói
Được gọi Hataka
Tuy vạy chúng giá trị
Chỉ một phần mười sáu
Với hạnh giữa trai giới
Đầy đủ cả tám mặt
Kể cả ánh sáng trăng
Với cả vòm trời sao
Vậy người nữ, người nam
Giữ gìn theo tịnh giới
Hành Bồ-tát trai giới
Đầy đủ cả tám mặt
Làm các thiện công đức
Đem lại nhiều an lạc
Được sanh lên cõi trời
Không bị người cười chê
(III)(43) VISÀKHÀ
1. Một thời, Thế Tôn trú ở
Sàvavatthì, tại Đông Viên, lâu đài mẹ của Migàrà. Rồi Visàkhà, mẹ của
Migàrà đi đến Thế Tôn ; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống
một bên. Thế Tôn nói với Visàkhà, mẹ của Migàrà đang ngồi một bên :
2. - Này Visàkhà, ngày trai giới đầy
đủ tám chi phần được thực hành, thời có được quả lớn, có lợi
ích lớn, có rực rỡ lớn, có biến mãn lớn … (giống như kinh 42 với cả
bài kệ, với những thay đổi cần thiết ) …
(IV) (44) VÀSETTHA
1. Một thời, Thế Tôn trú ở
Vesàli, tại Mahàvana, ngôi nhà có nóc nhọn, rồi nam cư sĩ Vàsettha đi đến
Thế Tôn ; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Thế
Tôn nói với nam cư sĩ đang ngồi một bên : … (Đức Phật nói lại 42 kể
cả bài kệ, với những thay đổi cần thiết) …
2. Khi được nói như vậy, nam cư
sĩ Vàsettha bạch Thế Tôn :
- Bạch Thế Tôn, nếu người bà
con huyết thống của con thực hành ngày trai giới, với đầy đủ tám chi
phần này, như vậy, các bà con huyết thống của con được hạnh phúc an lạc
lâu dài. Bạch Thế Tôn, nếu tất cả các Sát-đế-lỵ thực hành ngày
trai giới, với đầy đủ tám chi phần, tất cả các được hạnh phúc an
lạc lâu dài. Bạch Thế Tôn, nếu tất cả Bà-la-môn … các Phệ-Xá …
các Thủ-đà thực hành ngày trai giới với đầy đủ tám chi phần, tất cả
các Thủ-đà được hạnh phúc an lạc lâu dài.
3. - Như vậy là phải, này Vàsettha
! Này Vàsettha, nếu tất cả các Sát-đế-lỵ thực hành ngày trai giới, với
đầy đủ tám chi phần, tất cả các được hạnh phúc an lạc lâu dài.
Này Vàsettha, nếu tất cả Bà-la-môn … các Phệ-Xá … các Thủ-đà thực
hành ngày trai giới với đầy đủ tám chi phần, tất cả các Thủ-đà
được hạnh phúc an lạc lâu dài. Này Vàsettha, nếu thế giới chư Thiên,
với các ác ma, các phạm thiên, hay quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn thực hành
ngày trai giới, với đầy đủ tám chi phần, như vậy, thế giới chư Thiên,
các ác ma, các Phạm thiên, hay quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, sẽ được hạnh
phúc an lạc lâu dài. Này Vàsettha, nếu các cây sàlà lớn này có thể thực
hành ngày trai giới với đầy đủ tám chi phần, sẽ được hạnh phúc an
lạc lâu dài, nếu chúng có tư duy, nói gì đến loài người.
(V) (45) BOJAHÀ
1. Một thời, Thế Tôn trú ở
Sàvavatthì, tại Jetanava, khu vườn ông Anàthapindika. Rồi nữ cư sĩ Bojjhà
đi đến Thế Tôn ; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một
bên. Thế Tôn nói với cư sĩ Bojjhà đang ngồi xuống một bên :
2. … (Thế Tôn nói lại kinh 42, kể
cả bài kệ, với những thay đổi cần thiết) …
(VI)(46) TÔN GIẢ ANURUDDHA
1. Một thời, Thế Tôn trú ở
Kosambi, tại khu vườn Ghosita. Lúc bấy giờ Tôn giả Anuruddha, đang đi nghỉ
ban ngày, ngồi Thiền tịnh. Rồi rất nhiều Thiên nữ với thân khả ái
đi đến Tôn giả Anuruddha, sau khi đến, đảnh lễ Tôn giả Anuruddha rồi
đứng một bên. Đứng một bên, các Thiên nữ ấy thưa với Tôn giả :
- Chúng tôi là những thiên nữ với
thân khả ái. Trên ba địa hạt, chúng tôi có quyền lực và có tự tại !
Thưa Tôn giả, chúng tôi muốn có hình sắc như thế nào, chúng tôi liền
được hình sắc ấy ngay lập tức. Chúng tôi muốn được lạc thọ như
thế nào, chúng tôi liền được lạc thọ ấy ngay lập tức. Thưa Tôn giả,
chúng tôi là những thiên nữ với thân khả ái. Trên ba địa hạt, chúng
tôi có quyền lực và có tự tại.
2. Rồi Tôn giả Anuruddha suy nghĩ :
" Mong rằng các Thiên nữ này tất cả trở thành xanh, dung sắc xanh, y
áo xanh, trang điểm xanh". Rồi các Thiên nữ ấy, biết được tâm của
Tôn giả Anuruddha, tất cả đều trở thành xanh, dung sắc xanh, y áo xanh,
trang điểm xanh. Anuruddha suy nghĩ như sau : " Mong rằng các Thiên nữ
này tất cả trở thành vàng … tất cả trở thành đỏ … tất cả trở
thành trắng, dung sắc trắng, y áo trắng, trang sức trắng. Rồi các Thiên
nữ ấy, biết được tâm của Tôn giả Anuruddha, tất cả đều trở thành
trắng, dung sắc trắng, y áo trắng, trang sức trắng. Rồi các Thiên nữ
ấy, một người hát, một người múa, một người vỗ tay. Ví như năm loại
nhạc khí, khéo hòa điệu, khéo chơi, khéo đánh bởi người thiện xảo,
thời tiếng phát ra được đáng ưa, khả lạc, khả dục, khả ái, mê ly.
Cũng vậy, là nhạc của các Thiên nữ khéo trang điểm ấy, tiếng phát ra
được đáng ưa, khả lạc, khả dục, khả ái, mê ly. Nhưng Tôn giả
Anuruddha giữ các căn nhiếp phục. Các Thiên nữ ấy nghĩ rằng : "Tôn
giả Anuruddha không có thưởng thức", liền biến mất tại chỗ.
3. Rồi Tôn giả Anuruddha, vào buổi
chiều, từ Thiền định đứng dậy đi đến Thế Tôn ; sau khi đến, đảnh
lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, Tôn giả
Anuruddha bạch Thế Tôn :
- Bạch Thế Tôn, ở đây, con đang
đi nghỉ ban ngày, ngồi Thiền tịnh. Rồi rất nhiều Thiên nữ với thân
khả ái đi đến con, sau khi đến, đảnh lễ con rồi đứng một bên. Đứng
một bên, các Thiên nữ ấy thưa với Tôn giả :
- Chúng tôi là những thiên nữ với
thân khả ái. Trên ba địa hạt, chúng tôi có quyền lực và có tự tại !
Thưa Tôn giả, chúng tôi muốn có hình sắc như thế nào, chúng tôi liền
được hình sắc ấy ngay lập tức. Chúng tôi muốn được lạc thọ như
thế nào, chúng tôi liền được lạc thọ ấy ngay lập tức. Thưa Tôn giả,
chúng tôi là những thiên nữ với thân khả ái. Trên ba địa hạt, chúng
tôi có quyền lực và có tự tại.
2. Rồi con suy nghĩ : " Mong rằng
các Thiên nữ này tất cả trở thành xanh, dung sắc xanh, y áo xanh, trang điểm
xanh". Rồi các Thiên nữ ấy, biết được tâm của con, tất cả đều
trở thành xanh, dung sắc xanh, y áo xanh, trang điểm xanh. Rồi bạch Thế Tôn,
con suy nghĩ như sau : " Mong rằng các Thiên nữ này tất cả trở thành
vàng … tất cả trở thành đỏ … tất cả trở thành trắng, dung sắc trắng,
y áo trắng, trang sức trắng. Rồi bạch Thế Tôn, các Thiên nữ ấy, biết
được tâm của con, tất cả đều trở thành trắng, dung sắc trắng, y áo
trắng, trang sức trắng. Rồi bạch Thế Tôn, các Thiên nữ ấy, một người
hát, một người múa, một người vỗ tay. Ví như năm loại nhạc khí,
khéo hòa điệu, khéo chơi, khéo đánh bởi người thiện xảo, thời tiếng
phát ra được đáng ưa, khả lạc, khả dục, khả ái, mê ly. Cũng vậy, là
nhạc của các Thiên nữ khéo trang điểm ấy, tiếng phát ra được đáng
ưa, khả lạc, khả dục, khả ái, mê ly. Nhưng bạch Thế Tôn, con giữ các
căn nhiếp phục. Các Thiên nữ ấy nghĩ rằng : "Con không có thưởng
thức", liền biến mất tại chỗ.
Bạch Thế Tôn, thành tựu bao nhiêu
pháp, nữ nhân sau khi thân hoại mạng chung, được sanh cộng trú với các
Thiên nữ ấy với thân khả ái ?
4. - Này, Anuruddha, đầy đủ tám
pháp, nữ nhân sau khi thân hoại mạng chung, được sanh cộng trú với các
Thiên nữ ấy với thân khả ái. Thế nào là tám ?
5. Ở đây, này Anuruddha, nữ nhân
đối với người chồng nào mẹ cha gả cho, vì muốn lợi ích, vì tìm hạnh
phúc, vì lòng thương tưởng, vì lòng từ mẫn khởi lên đối với người
ấy, nữ nhân dậy trước, đi ngủ sau cùng, vui lòng nhận mọi công việc,
xử sự đẹp lòng, lời nói dễ thương. Những ai có người chồng kính trọng
Sa-môn, Bà-la-môn như cha mẹ, nữ nhân ấy cung kính tôn trọng, đảnh lễ,
cúng dường, và khi họ đến, sẽ dâng hiến chỗ ngồi và nước. Phàm có
những việc trong nhà, thuộc về len hay vải bông, ở đây, nữ nhân ấy
thông thạo, không biếng nhác, tự tìm phương pháp làm, vừa đủ để tự
mình làm, vừa đủ để sắp đặt người làm. Trong nhà người chồng, phàm
có nô tỳ nào, hay người đưa tin, hay người công thợ, nữ nhân biết
công việc của họ với công việc đã làm, biết sự thiếu xót của họ
với công việc không làm ; biết sức mạnh hay sức không mạnh của những
người đau bệnh ; biết chia các đồ ăn, loại cứng và loại mềm, mỗi
người tùy theo từng phần của mình. Phàm có tiền bạc, lúa gạo, bạc
và vàng người chồng đem về, nữ nhân áy bảo vệ, phòng hộ chúng, giữ
gìn để khỏi ăn trộm, ăn cắp, kẻ uống rượu, kẻ phá hoại. Nữ cư
sĩ quy y Phật, quy y Pháp, Quy y Tăng. Nữ cư sĩ giữ giới, từ bỏ sát
sanh, từ bỏ lấy của không cho, từ bỏ tà hạnh trong các dục, từ bỏ
nói láo, từ bỏ đắm say rượu men, rượu nấu. Nữ cư sĩ bố thí, sống
ở gia đình với tâm tư từ bỏ uế của xan tham, bố thí rộng rãi, với
bàn tay cởi mở, vui thích từ bỏ, sẵn sàng đáp ứng các yêu cầu, vui
thích chia xẻ các vật dụng bố thí. Thành tựu tám pháp này, nữ nhân sau
khi thân hoại mạng chung, được sanh cộng trú với các Thiên nữ ấy với
thân khả ái.
Hãy thường yêu thương chồng
Luôn nỗ lực cố gắng
Người đem lại lạc thú
Chớ khinh thường người chồng
Chớ làm chồng không vui
Chớ làm chồng tức tối
Với những người ganh tị
Chồng cung kính những ai
Hãy đảnh lễ tất cả
Vì nàng người có trí
Hoạt động thật nhanh nhẹn
Giữa các người làm việc
Xử sự thật khả ái
Biết giữ tài sản chồng
Sẽ được sanh tại chỗ
Các chư Thiên khả ái
(VII)(47) VISÀKHA
1. Một thời, Thế Tôn trú ở
Sàvavatthì, tại Đông viên, lâu đài mẹ của Migàrà. Rồi Visàkhà, mẹ của
Migàrà đi đến Thế Tôn ; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống
một bên. Thế Tôn nói với Visàkhà, mẹ của Migàrà đang ngồi một bên :
2. … (Thế Tôn thuyết như kinh số
46 và bài kệ, với những thay đổi cần thiết) …
(VIII)(48) NAKULAMÀTÀ
1. Một thời, Thế Tôn trú ở giữa
dân chúng Bhagga, tại núi Summuràma, rừng Bhesakala, tại vườn Lộc Uyển. Rồi
nữ dân chúng Nakulamàtà đi đến Thế Tôn ; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn
rồi ngồi xuống một bên. Rồi Thế Tôn nói với nữ gia chủ Nakulamàtà
đang ngồi một bên :
2. … (Thế Tôn thuyết như kinh số
46 và bài kệ, với những thay đổi cần thiết) …
(IX) (49) Ở ĐỜI NÀY
1. Một thời, Thế Tôn trú ở
Sàvavatthì, tại Đông viên, lâu đài mẹ của Migàrà. Rồi Visàkhà, mẹ của
Migàrà đi đến Thế Tôn ; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống
một bên. Thế Tôn nói với Visàkhà, mẹ của Migàrà đang ngồi một bên :
2. - Này Visàkhà, đầy đủ bốn pháp,
nữ nhân thành tựu sự chiến thắng ở đời này. Thế nào là bốn ?
3. Ở đây, này Visàkhà, nữ nhân
có khả năng khéo làm các công việc, biết thâm nhiếp các người phục vụ,
sở hành vừa ý chồng, biết giữ gìn tài sản cất chứa. Này Visàkhà, thế
nào là nữ nhân có khả năng khéo làm các công việc ?
4. Ở đây, này Visàkhà, nữ nhân
phàm có những việc trong nhà, thuộc về len hay vải bông, ở đây, nữ
nhân ấy thông thạo, không biếng nhác, tự tìm phương pháp làm, vừa đủ
để tự mình làm, vừa đủ để sắp đặt người làm. Như vậy, này
Visàkhà, là nữ nhân khéo làm những công việc. Và này Visàkhà, thế nào
là nữ nhân biết thâu nhiếp các người phục vụ ?
5. Ở đây, này Visàkhà, trong nhà
người chồng, phàm có nô tỳ nào, hay người đưa tin, hay người công thợ,
nữ nhân biết công việc của họ với công việc đã làm, biết sự thiếu
xót của họ với công việc không làm ; biết sức mạnh hay sức không mạnh
của những người đau bệnh ; biết chia các đồ ăn, loại cứng và loại
mềm, mỗi người tùy theo từng phần của mình. Như vậy, này Visàkhà, là
nữ nhân biết thâu nhiếp những người phục vụ. Và này Visàkhà, thế
nào là nữ nhân sở hành vừa ý chồng ?
6. Ở đây, này Visàkhà, nữ nhân,
những gì người chồng không vừa ý, dầu cho có vì sanh mạng, nàng cũng
không làm. Như vậy, này Visàkhà, là nữ nhân sở hành vừa ý chồng. Và
này Visàkhà, thế nào là nữ nhân biết giữ gìn tài sản thâu hoạch được
?
7. Ở đây, này Visàkhà, Phàm có tiền
bạc, lúa gạo, bạc và vàng người chồng đem về, nữ nhân áy bảo vệ,
phòng hộ chúng, giữ gìn để khỏi bọn ăn trộm, ăn cắp, kẻ uống rượu,
kẻ phá hoại. Như vậy, là nữ nhân biết giữ gìn tài sản thâu hoạch
được.
Thành tựu bốn pháp này, này
Visàkhà, nữ nhân thành tựu với sự chiến thắng ở đời. Đời nay rơi
vào trong tầm tay của nàng. Thế nào là bốn ?
8. Này Visàkhà, đầy đủ bốn pháp,
nữ nhân thành tựu sự chiến thắng ở đời sau. Đời sau rơi vào tầm
tay của nàng. Thế nào là bốn ?
9. Ở đây, này Visàkhà, nữ nhân
đầy đủ lòng tin, đầy đủ giới đức, đầy đủ bố thí, đầy đủ
trí tuệ. Và này Visàkhà, thế nào là nữ nhân đầy đủ lòng tin ?
10. Ở đây, này Visàkhà, nữ nhân
có lòng tin, tin tưởng ở sự giác ngộ của Như Lai : "Đây là Thế
Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian
Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều ngự Trượng phu, Thiên Nhân Sư, Phật, Thế Tôn
". Như vậy, này Visàkhà, là nữ nhân đầy đủ lòng tin. Và này
Visàkhà, thế nào là nữ nhân đầy đủ giới đức ?
11. Ở đây, này Visàkhà, từ bỏ
sát sanh, từ bỏ lấy của không cho, từ bỏ tà hạnh trong các dục, từ bỏ
nói láo, từ bỏ đắm say rượu men, rượu nấu. Như vậy, này Visàkhà,
là nữ nhân đầy đủ giới đức. Và này Visàkhà, thế nào là nữ nhân
đầy đủ bố thí ?
12. Ở đây, này Visàkhà, nữ nhân
sống ở gia đình với tâm tư từ bỏ uế của xan tham, bố thí rộng rãi,
với bàn tay cởi mở, vui thích từ bỏ, sẵn sàng đáp ứng các yêu cầu,
vui thích chia xẻ các vật dụng bố thí. Như vậy, này Visàkhà, là nữ
nhân đầy đủ bố thí. Và này Visàkhà, thế nào là nữ nhân đầy đủ
trí tuệ ?
13. Ở đây, này Visàkhà, nữ nhân
có trí tuệ, thành tựu trí tuệ về sanh diệt, với Thánh thể nhập đưa
đến chơn chánh đoạn diệt khổ đau. Như vậy, này Visàkhà, là nữ nhân
đầy đủ trí tuệ.
Thành tựu bốn pháp này, này
Visàkhà, nữ nhân thành tựu sự chiến thắng ở đời sau. Đời sau rơi vào
trong tầm tay của nàng.
Khéo làm các công việc
Thâu nhiếp người phục vụ
Sở hành vừa ý chồng
Giữ gìn của cất chứa
Đầy đủ tín và giới
Bố thí, không xan tham
Rửa sạch đường thượng đạo
Đến đời sau an lành
Như vậy là tám pháp
Nữ nhân có đầy đủ
Được gọi bậc có giới
Trú pháp, nói chân thật
Đủ mười sáu hành tướng
Thành tựu tám chi phần
Nữ cư sĩ như vậy
Với giới hạnh đầy đủ
Sanh làm vị Thiên nữ
Với thân thật khả ái
(X)(50) ĐỜI NÀY
(Thế Tôn nói lại kinh 49 và cả
bài kệ cho các Tỷ-kheo )
VI. PHẨM GOTAMÌ
(I) (51) MAHÀPAJÀPATÌ GOTAMÌ
1. Một thời, Thế Tôn trú ở giữa
dân chúng Sakka, tại Kapilavatthu, khu vườn Nigrodha. Rồi Mahàpajàpatì Gotamì
đi đến Thế Tôn ; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi đứng một bên.
Đứng một bên, Mahàpajàpatì Gotamì bạch Thế Tôn :
- Lành thay, bạch Thế Tôn, nếu nữ
nhân được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình trong Pháp và
Luật do Như Lai thuyết giảng.
- Thôi vừa rồi, này Gotamì, chớ
có ưa thích nữ nhân được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình
trong Pháp và Luật do Như Lai thuyết giảng.
2. Lần thứ hai, Mahàpajàpatì
Gotamì bạch Thế Tôn :
- Lành thay, bạch Thế Tôn, nếu nữ
nhân được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình trong Pháp và
Luật do Như Lai thuyết giảng.
- Thôi vừa rồi, này Gotamì, chớ
có ưa thích nữ nhân được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình
trong Pháp và Luật do Như Lai thuyết giảng.
3. Lần thứ ba, Mahàpajàpatì Gotamì
bạch Thế Tôn :
- Lành thay, bạch Thế Tôn, nếu nữ
nhân được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình trong Pháp và
Luật do Như Lai thuyết giảng.
- Thôi vừa rồi, này Gotamì, chớ
có ưa thích nữ nhân được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình
trong Pháp và Luật do Như Lai thuyết giảng.
Rồi Mahàpajàpatì Gotamì biết được
: "Thế Tôn không chấp nhận cho nữ nhân được xuất gia, từ bỏ gia
đình, sống không gia đình trong Pháp và Luật do Như Lai thuyết giảng",
liền khổ đau, sầu muộn, nước mắt đầy mặt, khóc than, đảnh lễ Thế
Tôn, thân bên hữu hướng về Ngài rồi ra đi.
4. Rồi Thế Tôn, sau khi ở
Kapilavatthu cho đến khi vừa ý, rồi ra đi đến Vesàli, tiếp tục bộ hành
rồi đến Vesàli.
Ở đấy, Thế Tôn ở Vesàli, tại
Đại Lâm, ở ngôi nhà có nóc nhọn. Rồi Mahàpajàpatì Gotamì, với tóc cạo
sạch, đắp áp cà-sa, cùng với nhiều nữ nhân Sàkya ra đi đến Vesàli, tiếp
tục bộ hành và đến Vesàli, tại Đại Lâm, ở ngôi nhà có nóc nhọn. Rồi
Mahàpajàpatì Gotamì, với chân bị sưng, tay chân lấm bụi khổ đau, sầu
muộn, nước mắt đầy mặt, khóc than, đứng ngoài cửa chính. Tôn giả
Ànanda thấy Mahàpajàpatì Gotamì với chân bị sưng, tay chân lấm bụi khổ
đau, sầu muộn, nước mắt đầy mặt, khóc than, đứng ngoài cửa chính,
thấy vậy liền nói với Mahàpajàpatì Gotamì :
- Thưa Gotamì, vì sao lại đứng ở
cửa với chân bị sưng, tay chân lấm bụi khổ đau, sầu muộn, nước mắt
đầy mặt, khóc than như vậy ?
- Thưa Tôn giả Ànanda, vì rằng Thế
Tôn không chấp nhận cho nữ nhân xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không
gia đình trong Pháp và Luật do Như Lai tuyên thuyết.
- Vậy thưa Gotamì, hãy đứng chờ
ở đây, chờ cho đến khi tôi xin phép Thế Tôn ; để nữ nhân được xuất
gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình trong Pháp và Luật do Như Lai
thuyết giảng.
5. Rồi Tôn giả Ànanda đi đến Thế
Tôn ; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống
một bên, Tôn giả Ànanda bạch Thế Tôn :
- Bạch Thế Tôn, có Mahàpajàpatì
Gotamì với chân bị sưng, tay chân lấm bụi khổ đau, sầu muộn, nước mắt
đầy mặt, khóc than đứng ở ngoài cửa nói rằng : " Thế Tôn không
chấp nhận cho nữ nhân xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình
trong Pháp và Luật do Như Lai thuyết giảng". Lành thay ! Bạch Thế Tôn,
nếu nữ nhân được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình trong
Pháp và Luật do Như Lai thuyết giảng.
- Thôi vừa rồi, này Gotamì, chớ
có ưa thích nữ nhân được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình
trong Pháp và Luật do Như Lai thuyết giảng.
Lần thứ hai … Lần thứ ba, Tôn
giả Ànanda bạch Thế Tôn :
- Lành thay ! Bạch Thế Tôn, nếu Thế
Tôn cho phép nữ nhân được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình
trong Pháp và Luật do Như Lai thuyết giảng.
- Thôi vừa rồi, này Gotamì, chớ
có ưa thích nữ nhân được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình
trong Pháp và Luật do Như Lai thuyết giảng.
6. Rồi Tôn giả suy nghĩ như sau :
" Thế Tôn không chấp nhận cho nữ nhân được xuất gia, từ bỏ gia
đình, sống không gia đình trong Pháp và Luật do Như Lai thuyết giảng. Vậy
ta hay dùng phương pháp khác để xin Thế Tôn cho phép nữ nhân được xuất
gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình ".
Rồi Tôn giả Ànanda bạch Thế Tôn
:
- Bạch Thế Tôn, không biết nữ
nhân sau khi xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình trong Pháp và
Luật do Như Lai thuyết giảng, có thể chứng được Dự lưu quả, Nhất
lai quả, Bất lai quả hay A-la-hán quả không ?
- Này Ànanda, sau khi xuất gia, từ bỏ
gia đình, sống không gia đình trong Pháp và Luật do Như Lai thuyết giảng,
nữ nhân có thể chứng được Dự lưu quả, Nhất lai quả, Bất lai quả
hay A-la-hán quả.
- Bạch Thế Tôn, sau khi xuất gia, từ
bỏ gia đình, sống không gia đình trong Pháp và Luật do Như Lai thuyết giảng,
nữ nhân có thể chứng được Dự lưu quả, Nhất lai quả, Bất lai quả
hay A-la-hán quả. Lại nữa, bạch Thế Tôn, Mahàpajàpatì đã giúp đỡ Thế
Tôn rất nhiều trong vai người dì, người vú, người kế mẫu, khi mẹ của
Thế Tôn mệnh chung, lại cho Thế Tôn bú sữa. Lành thay, bạch Thế Tôn, nếu
nữ nhân được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình trong Pháp
và Luật do Như Lai thuyết giảng.
7. - Này Ànanda, nếu Mahàpajàpatì
Gotamì chấp nhận tám kính pháp, thời Gotamì có thể được thọ cụ túc
giới : Dầu cho thọ đại giới một trăm năm, một Tỷ-kheo đối với một
Tỷ-kheo mới thọ đại giới trong một ngày cũng phải đảnh lễ, đứng dậy,
chắp tay, xử sự đúng pháp. Pháp này sau khi cung kính, tông trọng, đảnh
lễ, cúng dường, cho đến trọn đời không được vượt qua. Nửa tháng một
lần, Tỷ-kheo-ni cần phải thỉnh chúng Tỷ-kheo hỏi ngày trai giới và đến
để thuyết giới. Pháp này, sau khi cung kính, tông trọng, đảnh lễ, cúng
dường, cho đến trọn đời không được vượt qua. Sau khi an cư mùa mưa
xong, Tỷ-kheo-ni cần phải làm lễ Tự trước hai Tăng chúng về ba vấn đề
được thấy, được nghe và nghi. Pháp này, sau khi cung kính, tông trọng, đảnh
lễ, cúng dường, cho đến trọn đời không được vượt qua. Tỷ-kheo-ni
phạm trọng tội phải hành pháp pakkhamànattam (man-na-đọa) cho đến nửa
tháng. Pháp này, sau khi cung kính, tông trọng, đảnh lễ, cúng dường, cho
đến trọn đời không được vượt qua. Sau khi học tập sáu pháp trong hai
năm, phải đến xin thọ cụ túc giới trước hai Tăng chúng. Pháp này, sau
khi cung kính, tông trọng, đảnh lễ, cúng dường, cho đến trọn đời không
được vượt qua. Không vì duyên cớ gì, một Tỷ-kheo-ni có thể mắng nhiếc,
chỉ trích một Tỷ-kheo. Pháp này, sau khi cung kính, tông trọng, đảnh lễ,
cúng dường, cho đến trọn đời không được vượt qua. Này Ànanda, bắt
đầu từ hôm nay, có sự giáo giới phê bình giữa các Tỷ-kheo về Tỷ-kheo-Niganthà,
không có sự giáo giới phê bình giữa các Tỷ-kheo-ni về các Tỷ-kheo.
Pháp này, sau khi cung kính, tông trọng, đảnh lễ, cúng dường, cho đến trọn
đời không được vượt qua. Này Ànanda, nếu Mahàpajàpatì Gotamì chấp nhận
tám kính pháp này, thời cho phép Mahàpajàpatì Gotamì được thọ cụ túc
giới.
8. Rồi Tôn giả Ànanda, sau khi học
từ Thế Tôn tám trọng pháp này, rồi đi đến Mahàpajàpatì Gotamì, sau khi
đến, nói với Mahàpajàpatì Gotamì :
- Nếu Mahàpajàpatì Gotamì chấp nhận
tám kính pháp này, thời Gotamì sẽ được thọ cụ túc giới : "Dầu
cho thọ đại giới một trăm năm, một Tỷ-kheo-ni … không có sự giáo giới
phê bình giữa các Tỷ-kheo-ni về các Tỷ-kheo. Pháp này, sau khi cung kính,
tông trọng, đảnh lễ, cúng dường, cho đến trọn đời không được vượt
qua". Nếu Gotamì chấp nhận tám trọng pháp này, thời Gotamì sẽ được
thọ cụ túc giới.
- Thưa Tôn giả A计nda, ví như một người đàn bà hay một người đàn
ông, còn đang tuổi trẻ, tánh ưa trang sức, sau khi gội đầu xong, sau khi
được một vòng hoa sen xanh hay một vòng vũ quý hoa, hay một vòng thiên tư
hoa (hay cự thắng hoa) dùng hai tay cầm lấy vòng hoa ấy và đặt lên đỉnh
đầu. Cũng vậy, thưa Tôn giả, tôi xin chấp nhận tám kính pháp này, cho
đến trọn đời không có vượt qua.
9. Rồi Tôn giả Ànanda đi đến Thế
Tôn ; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Sau khi đến,
đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Tôn giả Ànanda bạch Thế
Tôn :
- Bạch Thế Tôn, Mahàpajàpatì
Gotamì đã chấp nhận tám kính pháp này, cho đến trọn đời không có vượt
qua.
- Này Ànanda, nếu nữ nhân không
được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình trong Pháp và Luật
do Như Lai thuyết giảng, thời này Ànanda, Phạm hạnh được an trú lâu
dài, và diệu pháp được tồn tại đến một ngàn năm. Vì rằng, này
Ànanda, nữ nhân được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình
trong Pháp và Luật này, nay này Ànanda, Phạm hạnh sẽ không được an trú
lâu dài, thời này Ànanda, diệu pháp được tồn tại năm trăm năm. Ví như,
này Ànanda, những gia đình có nhiều phụ nữ, ít đàn ông, thời những
gia đình ấy rất dễ bị các đạo tặc, trộm ắp não hại. Cũng vậy, này
Ànanda, nữ nhân được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình
trong Pháp và Luật này, nên Phạm hạnh sẽ không được an trú lâu dài.
Ví như, này Ànanda, khi nào một chứng bệnh được tên là "trắng như
xương" rơi vào một ruộng lúa đã chín, thời ruộng lúa ấy không có
an trú lâu dài. Cũng vậy, này Ànanda, khi nào nữ nhân được xuất gia, từ
bỏ gia đình, sống không gia đình trong Pháp và Luật này, thời Phạm hạnh
này không có an trú lâu dài. Ví như, này Ànanda, khi nào một chứng bệnh
được tên là "đỏ sét" rơi vào một ruộng mía đã chín, thời
ruộng mía ấy không có an trú lâu dài. Cũng vậy, này Ànanda, khi nào nữ
nhân được xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình trong Pháp và
Luật này, thời Phạm hạnh này không được an trú lâu dài. Ví như, này
Ànanda, một người vì nghĩ đến tương lai xây dựng bờ đê cho một hồ
nước lớn để nước không thể chảy qua, cũng vậy, này Ànanda, vì nghĩ
đến tương lai, Ta mới ban kinh tám pháp này, cho các Tỷ-kheo-ni cho đến trọn
đời không vượt qua.
(II) (52) AI GIÁO GIỚI
1. Một thời, Thế Tôn trú ở
Vesàli, tại Đại Lâm, ở ngôi nhà có nóc nhọn. Rồi Tôn giả Ànanda đi
đến Thế Tôn ; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một
bên.. Ngồi xuống một bên, Tôn giả Ànanda bạch Thế Tôn :
- Thành tựu bao nhiêu pháp, bạch Thế
Tôn, Tỷ-kheo nên được chấp nhận là vị giáo giới cho các Tỷ-kheo-ni ?
- Này Ànanda, thành tựu tám pháp, Tỷ-kheo
nên được chấp nhận là vị giáo giới cho các Tỷ-kheo-ni. Thế nào là
tám ?
2. Ở đây, này Ànanda, Tỷ-kheo có
giới đức, sống được chế ngự với sự chế ngự của giới bổn, đầy
đủ uy nghi chánh hạnh, thấy sợ hãi trong những lỗi nhỏ nhặt, chấp nhận
và học tập trong các pháp. Vị ấy nghe nhiều, thọ trì điều đã được
nghe ; những pháp ấy, sơ thiện, trung thiện, hậu thiện, nghĩa lý văn cú
cụ túc, đề cao đời sống Phạm hạnh hoàn toàn đầy đủ thanh tịnh ;
những pháp ấy, vị ấy đã được nghe nhiều, đã nắm giữ, đã ghi nhớ
tụng đọc nhiều lần, chuyên ý quan sát, khéo thể nhập chánh kiến. Đối
với vị ấy, hai giới bổn Pàtimokkha được khéo trao truyền lại một
cách rộng rãi, khéo phân tích, khéo thông hiểu, khéo quyết định thành
sutta (ngôn ngữ) và thành âm vận. Vị ấy có một giọng nói dễ nghe,
phát âm tốt, lời nói tao nhã, phát ngôn không bập bẹ, giải thích nghĩa
lý minh xác. Vị ấy có khả năng thuyết giảng pháp thoại cho chúng Tỷ-kheo-ni,
khích lệ, phấn khởi, làm cho hoan hỷ, được phần lớn các Tỷ-kheo-ni
ái mộ, thích ý. Trước khi y chỉ Thế Tôn, xuất gia, đắp áo cà-sa, vị
ấy không có phạm trọng tội nào, được hai mươi tuổi an cư hay hơn hai
mươi tuổi an cư.
Thành tựu tám pháp này, này
Ànanda, vị Tỷ-kheo được chấp nhận là vị giáo giới cho các Tỷ-kheo-ni.
(III) (53) PHÁP TÓM TẮT
1. Một thời, Thế Tôn trú ở
Vesàli, tại Mahàvana, ở ngôi nhà có nóc nhọn. Rồi Mahàpajàpatì Gotamì
đi đến Thế Tôn ; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi đứng một bên.
Đứng một bên, Mahàpajàpatì Gotamì bạch Thế Tôn :
- Lành thay, bạch Thế Tôn ! Thế
Tôn hãy thuyết pháp vắn tắt cho con, sau khi Thế Tôn thuyết pháp, con sẽ
sống một mình, an tịnh, không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần.
2. - Này Gotamì, những pháp nào bà
biết : "Những pháp này đưa đến tham dục, không phải ly tham ; đưa
đến hệ phước, không đưa đến ly hệ phước ; đưa đến tích tập,
không đưa đến không tích tập ; đưa đến dục lớn, không đưa đến ít
dục ; đưa đến không biết đủ, không đưa đến biết đủ ; đưa đến
tụ hội, không đưa đến nhàn tịnh ; ; đưa đến biếng nhác, không đưa
đến tinh tấn ; đưa đến khó nuôi dưỡng, không đưa đến dễ nuôi dưỡng".
Này Gotamì, hãy thọ trì nhứt hướng rằng : "Đó là không phải Pháp,
đó là không phải Luật, đó là không phải lời dạy của bậc Đạo
sư".
3. Và này Gotamì, những pháp nào
bà biết : "Những pháp đưa đến ly tham, không đưa đến tham dục ;
đưa đến ly hệ phước, không đưa đến hệ phước ; đưa đến không
tích tập, không đưa đến tích tập ; đưa đến ít dục, không đưa đến
dục lớn ; đưa đến biết đủ, không đưa đến không biết đủ ; đưa
đến nhàn tịnh, không đưa đến tụ hội ; đưa đến tinh tấn, không
đưa đến biếng nhác ; đưa đến khó dễ nuôi dưỡng, không đưa đến khó
nuôi dưỡng". Này Gotamì, hãy thọ trì nhứt hướng rằng : "Đó
là phải Pháp, đó là phải Luật, đó là lời dạy của bậc Đạo
sư".
(IV)(54) DÌGHAJÀNU, NGƯỜI KOLIYA
1. Một thời, Thế Tôn trú ở giữa
dân chúng Koliya, tại một thị trấn của dân chúng Koliya tên là
Kakkarapatta. Rồi Koliya tử Dìghajànu (đầu gối dài) đi đến Thế Tôn ;
sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một
bên, Koliya tử Dìghajànu bạch Thế Tôn :
- Bạch Thế Tôn, chúng con là những
người gia chủ thọ hưởng những dục vọng, sống hệ phược với vợ
con, dùng các hương chiên-đàn ở Kàsi đeo, và dùng các vòng hoa, hương liệu,
phấn sáp, thọ lãnh vàng và bạc ; bạch Thế Tôn, Thế Tôn hãy thuyết
pháp cho những người như chúng con, thuyết như thế nào để những pháp
ấy đem đến cho chúng con hạnh phúc an lạc ngay trong hiện tại, và hạnh
phúc an lạc trong tương lai.
2. - Này Byagghapajja (chân cọp), có
các pháp này đưa đến hạnh phúc hiện tại, an lạc hiện tại cho thiện
nam tử. Thế nào là bốn ?
3. Đầy đủ sự tháo vát, đầy đủ
phòng hộ, làm bạn với thiện, sống thăng bằng điều hòa. Này
Byagghapajja, thế nào là sống thăng bằng điều hòa ?
4. Ở đây, này Byagghapajja, thiện
nam tử làm nghề gì để sống, hoặc nghề nông, hoặc đi buôn, hoặc nuôi
bò, hoặc làm người bắn cung, hoặc làm việc cho vua, hoặc bất cứ nghề
gì, trong các nghề ấy, người ấy thiện xảo, không biết mệt, biết suy
tư hiểu phương tiện vừa đủ để tự làm và điều khiển người khác
làm ; này Byagghapajja, đây gọi là đầy đủ sự tháo vát. Và này
Byagghapajja, thế nào là đầy đủ phòng hộ ?
5. Ở đây, này Byagghapajja, những
tài sản của thiện nam tử do tháo vát tinh tấn thâu hoạch được, do sức
mạnh bàn tay cất chứa được, do mồ hôi đổ ra đúng pháp, vị ấy giữ
gìn chúng, phòng hộ và bảo vệ : "Làm thế nào các tài sản này của
ta không bị vua mang đi, không bị trộm cướp mang đi, không bị lửa đốt,
không bị nước cuốn trôi, không bị các người con thừa tự không khả
ái cướp đoạt". Này Byagghapajja, đây gọi là đầy đủ sự phòng hộ.
Và này Byagghapajja, thế nào là làm bạn với thiện ?
6. Ở đây, này Byagghapajja, thiện
nam tử sống tại làng hay tại thị trấn. Tại đấy có ! gia chủ hay con
người gia chủ, những trẻ được nuôi lớn trong giới đức, hay những
người lớn tuổi được lớn lên trong giới đức, đầy đủ lòng tin, đầy
đủ giới đức, đầy đủ bố thí, vị ấy làm quen, nói chuyện, thảo luận.
Với những người đầy đủ lòng tin, vị ấy học tập với đầy đủ lòng
tin. Với những người đầy đủ giới đức, vị ấy học tập với đầy
đủ giới đức. Với những người đầy đủ bố thí, vị ấy học tập
với đầy đủ bố thí. Với những người đầy đủ trí tuệ, vị ấy học
tập với đầy đủ trí tuệ. Này Byagghapajja, đây gọi là làm bạn với
thiện. Và này Byagghapajja, thế nào là sống thăng bằng, điều hòa ?
7. Ở đây, này Byagghapajja, thiện
nam tử sau khi biết tài sản nhập, và sau khi biết tài sản xuất, sinh sống
một cách điều hòa, không quá phung phí, không quá bỏn xẻn. Vị ấy suy
nghĩ : "Đây là tiền nhập của ta, sau khi trừ đi tiền xuất, còn lại
như vậy ; không phải đây là tiền xuất của ta, sau khi trừ đi tiền nhập,
còn lại như vậy". Ví như, này Byagghapajja, người cầm cân hay đệ tử
người cầm cân, sau khi cầm cân biết rằng : "Với chừng ấy, cân nặng
xuống, hay với chừng ấy, cân bổng lên". Cũng vậy, này Byagghapajja,
thiện nam tử sau khi biết tài sản nhập, và sau khi biết tài sản xuất,
sinh sống một cách điều hòa, không quá phung phí, không quá bỏn xẻn. Vị
ấy suy nghĩ : "Đây là tiền nhập của ta, sau khi trừ đi tiền xuất,
còn lại như vậy ; không phải đây là tiền xuất của ta, sau khi trừ đi
tiền nhập, còn lại như vậy". Này Byagghapajja, nếu thiện nam tử này
tiền nhập vào ít, nhưng sống nếp sống rộng rãi, hoang phí, thời người
ta nói về người ấy như sau : "Người thiện nam tử này ăn tài sản
của vị ấy như ăn trái cây sung". Này Byagghapajja, nếu người thiện
nam tử này có tiền nhập lớn, nhưng sống nếp sống cơ cực, thời người
ta sẽ nói về vị ấy như sau : "Người thiện nam tử này sẽ chết như
người chết đói". Khi nào, này Byagghapajja, thiện nam tử này, sau khi
biết tài sản nhập, và sau khi biết tài sản xuất, sinh sống một cách
điều hòa, không quá phung phí, không quá bỏn xẻn. Vị ấy suy nghĩ :
"Đây là tiền nhập của ta, sau khi trừ đi tiền xuất, còn lại như vậy
; không phải đây là tiền xuất của ta, sau khi trừ đi tiền nhập, còn lại
như vậy". Này Byagghapajja, đây gọi là nếp sống thăng bằng điều hòa.
8. Như vậy, này Byagghapajja, có bốn
cửa xuất để tiêu phí tài sản thâu nhập : "Đam mê đàn bà, đam mê
rượu chè, đam mê cờ bạc ; bạn bè kẻ ác, thân hữu kẻ ác, giao du kẻ
ác". Ví như, này Byagghapajja, một hồ nước lớn, có bốn cửa nước
chảy vào, có bốn cửa nước chảy ra, có người đóng lại các cửa nước
chảy vào, mở ra các cửa nước chảy ra, trời lại không mưa đúng lúc,
như vậy, này Byagghapajja, chờ đợi là hồ nước ấy bị giảm thiểu, không
có tăng trưởng. Cũng vậy, này Byagghapajja, có bốn cửa xuất để tiêu
phí tài sản được thâu nhập : " : "Đam mê đàn bà, đam mê rượu
chè, đam mê cờ bạc ; bạn bè kẻ ác, thân hữu kẻ ác, giao du kẻ
ác".
9. Như vậy, Này Byagghapajja, có bốn
cửa vào để tài sản được hưng khởi : " : "Không say đắm đàn
bà, không say đắm rượu chè, không say đắm cờ bạc ; bạn bè với thiện,
thân hữu với thiện, giao du với thiện". Ví như, này Byagghapajja, một
hồ nước lớn, có bốn cửa nước chảy vào, có bốn cửa nước chảy
ra, có người đóng lại các cửa nước chảy ra, mở ra các cửa nước chảy
vào, và trời lại mưa đúng lúc, như vậy, này Byagghapajja, chờ đợi là hồ
nước ấy tăng trưởng, không có giảm thiểu. Cũng vậy, này Byagghapajja,
có bốn cửa vào để tài sản được hưng khởi : " Không say đắm đàn
bà, không say đắm rượu chè, không say đắm cờ bạc ; bạn bè với thiện,
thân hữu với thiện, giao du với thiện".
Bốn pháp này, này Byagghapajja, đưa
đến hạnh phúc hiện tại.
10. Có bốn pháp này, này
Byagghapajja, đưa đến hạnh phúc tương lai, an lạc tương lai cho thiện nam
tử. Thế nào là bốn ?
11. Đầy đủ lòng tin, đầy đủ
giới đức, đầy đủ trí tuệ. Và này Byagghapajja, thế nào là đầy đủ
lòng tin ?
12. Ở đây, này Byagghapajja, thiện
nam tử có lòng in, tin tưởng ở sự giác ngộ của Như Lai : "Đây là
Thế Tôn … bậc Nhân sư, Phật, Thế Tôn ". Này Byagghapajja, đây gọi
là đầy đủ lòng in. Và này Byagghapajja, thế nào là đầy đủ giới đức
?
13. Ở đây, này Byagghapajja, thiện
nam tử từ bỏ sát sanh … từ bỏ đắm say rượu men, rượu nấu. Này
Byagghapajja, đây gọi là đầy đủ giới đức. Và này Byagghapajja, thế
nào là đầy đủ bố thí ?
14. Ở đây, này Byagghapajja, thiện
nam tử sống ở gia đình, với tâm không bị cấu uế, xan tham chi phối, bố
thí rộng rãi, với bàn tay mở rộng, vui thích từ bỏ, sẵn sàng để được
yêu cầu, vui thích chia xẻ vật bố thí. Này Byagghapajja, đây gọi là đầy
đủ bố thí. Và này Byagghapajja, thế nào là đầy đủ trí tuệ ?
15. Ở đây, này Byagghapajja, thiện
nam tử có trí tuệ, thành tựu trí tuệ về sanh diệt, với thánh thể nhập
(quyết trạch), chơn chánh chấm dứt khổ đau. Này Byagghapajja, đây gọi
là đầy đủ trí tuệ.
Tháo vát trong công việc
Không phóng dật, nhanh nhẹn
Sống đời sống thăng bằng
Giữ tài sản thâu được
Có tin, đầy đủ giới
Bố thí không xan tham
Rửa sạch đường thượng đạo
An toàn trong tương lai
Đây chính là tám pháp
Bậc tín chủ tìm cầu
Bậc chân thật tuyên bố
Đưa đến lạc hai đời
Hạnh phúc cho hiện tại
Và an lạc tương lai
Đây trú xứ gia chủ
Bố thí tăng công đức
(V ) (55) BÀ-LÀ-MÔN UJJAYA
1. Rồi Bà-la-môn Ujjaya đi đến Thế
Tôn ; sau khi đến, nói lên với Thế Tôn những lời chào đón hỏi thăm ;
sau khi nói lên những lời chào đón hỏi thăm thân hữu liền ngồi xuống
một bên. Ngồi xuống một bên, Bà-la-môn Ujjaya bạch Thế Tôn :
- Chúng con muốn đi nước ngoài,
Tôn giả Gotama hãy thuyết pháp cho những người như chúng con, thuyết pháp
như thế nào để những pháp ấy đem lại cho chúng con hạnh phúc hiện tại,
an lạc hiện tại, hạnh phúc tương lai, an lạc tương lai.
2. … (như bài kinh 54 kẻ cả bài kệ,
với những thay đổi cần thiết ) …
(VI) (56) SỢ HÃI
1.- Sợ hãi, này các Tỷ-kheo, là đồng
nghĩa với các dục. Đau khổ, này các Tỷ-kheo, là đồng nghĩa với các dục.
Bệnh tật, này các Tỷ-kheo, là đồng nghĩa với các dục. Cục bướu, này
các Tỷ-kheo, là đồng nghĩa với các dục. Mũi tên, này các Tỷ-kheo, là
đồng nghĩa với các dục. Trói buộc, này các Tỷ-kheo, là đồng nghĩa với
các dục. Bùn, này các Tỷ-kheo, là đồng nghĩa với các dục. Thai tạng,
này các Tỷ-kheo, là đồng nghĩa với các dục.
2. Như thế nào, này các Tỷ-kheo, sợ
hãi là đồng nghĩa với các dục ?
Vì rằng, những ai bị dục ái nhiễm,
những ai bị dục tham trói buộc, không được giải thoát khỏi sợ hãi hiện
tại, không được giải thoát khỏi sợ hãi trong tương lai ; do vậy, sợ hãi
là đồng nghĩa với các dục.
3. Vì rằng, này các Tỷ-kheo, khổ
… bệnh … cục bướu … mũi tên … trói buộc … bùn … Như thế nào
thai tạng là đồng nghĩa với các dục ?
Vì rằng, những ai bị dục ái nhiễm,
những ai bị dục tham trói buộc, không được giải thoát khỏi sợ hãi hiện
tại, không được giải thoát khỏi sợ hãi trong tương lai ; do vậy, sợ hãi
là đồng nghĩa với các dục.
Sợ hãi, khổ và bệnh
Cục bướu và mũi tên
Trói buộc và bùn lầy
Cả hai cùng thai tạng
Chúng được gọi tình dục
Chỗ phàm phu ái nhiễm
Chìm đắm trong sắc đẹp
Chúng lại vào thai tạng
Khi Tỷ-kheo nhiệt tình
Không thả lỏng tỉnh giác
Vượt đường hiểm nạn này
Con đường khó vượt qua
Vị ấy nhìn chúng sanh
Đang sống trong sợ hãi
Vì bị sanh và già
Ám ảnh và chinh phục
(VII)(57) XỨNG ĐÁNG ĐƯỢC CÚNG DƯỜNG
(1)
1.- Thành tựu tám pháp này, này
các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo đáng được cung kính, đáng được tôn trọng,
đáng được chắp tay, là ruộng phước vô thượng ở đời. Thế nào là
tám ?
2. Ở đây, này các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo
giữ giới … chấp nhận và học tập trong các học pháp ; nghe nhiều,
khéo thể nhập trong chánh tri kiến ; làm bạn với thiện, thân hữu với
thiện, giao du với thiện ; có chánh tri kiến, thành tựu chánh kiến ; chứng
được bốn Thiền thuộc tăng thượng tâm, hiện tại lạc trú, chứng được
không khó khăn, chứng được không mệt nhọc, chứng được không phí sức
; nhớ được nhiều đời trước, như một đời, hai đời … nhớ được
nhiều đời trước với các tướng trạng với các chi tiết ; với thiên
nhãn thanh tịnh siêu nhân … rõ biết các chúng sanh, tùy theo hạnh nghiệp
của chúng ; do đoạn diệt các lậu hoặc … chứng ngộ, chứng đạt và
an trú.
Thành tựu tám pháp này, này các Tỷ-kheo,
Tỷ-kheo đáng được cung kính … là ruộng phước vô thượng ở đời.
(VIII) (58) XỨNG ĐÁNG ĐƯỢC CÚNG DƯỜNG
(2)
1.- Thành tựu tám pháp này, này
các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo đáng được cung kính, đáng được tôn trọng,
đáng được chắp tay, là ruộng phước vô thượng ở đời. Thế nào là
tám ?
2. Ở đây, này các Tỷ-kheo, vị Tỷ-kheo
giữ giới … chấp nhận và học tập trong các học pháp ; nghe nhiều,
khéo thể nhập trong chánh tri kiến ; sống tinh cần tinh tấn, nỗ lực
kiên trì, không bỏ rơi gánh nặng trong các thiện pháp ; sống tại rừng
núi, tại các trú xứ xa vắng, chịu đựng lạc và bất lạc, luôn luôn
nhiếp phục bất lạc nổi lên ; chịu đựng sợ hãi và khiếp đảm, luôn
luôn nhiếp phục khiếp đảm nổi lên ; chứng được bốn Thiền thuộc
tăng thượng tâm, hiện tại lạc trú, chứng được không khó khăn, chứng
được không mệt nhọc, chứng được không phí sức ; do đoạn diệt các
lậu hoặc … chứng ngộ, chứng đạt và an trú.
Thành tựu tám pháp này, này các Tỷ-kheo,
Tỷ-kheo đáng được cung kính … là ruộng phước vô thượng ở đời.
(IX) (59) TÁM HẠNG NGƯỜI (1)
1. - Có tám hạng người này, này
các Tỷ-kheo, đáng được cung kính, đáng được tôn trọng, đáng được
chắp tay, là ruộng phước vô thượng ở đời. Thế nào là tám ?
2. Bậc Dự lưu, bậc đã hướng đến
sự chứng ngộ quả Dự lưu ; Bậc Nhất lai, bậc đã hướng đến sự chứng
ngộ quả Nhất lai ; Bậc Bất lai, bậc đã hướng đến sự chứng ngộ quả
bất lai ; Bậc A-la-hán, bậc đã hướng đến sự chứng ngộ quả A-la-hán.
Tám hạng người này, này các Tỷ-kheo,
đáng được cung kính … là ruộng phước vô thượng ở đời.
Bốn vị đã trú quả
Tăng chúng này chánh trực
Trí tuệ, giới, Thiền định
Loài Người cúng thí vật
Chúng sanh cầu phước đức
Làm công đức tái sanh
Tăng chúng tăng quả lớn
(X)(60) TÁM HẠNG NGƯỜI (2)
1-2. … giống như 1, 2 của kinh trên,
chỉ có bài kệ hơi khác …
Bốn vị đã hướng đến
Bốn vị đã trú quả
Tăng chúng này tối thắng
Tám người giữa chúng sanh
Loài Người cúng thí vật
Chúng sanh cầu phước đức
Làm công đức tái sanh
Tăng chúng tăng quả lớn
VII. PHẨM ĐẤT RUNG ĐỘNG
(I)(61) DỤC
1. - Này các Tỷ-kheo, có tám hạng
người này có mặt, hiện hữu ở đời. Thế nào là tám ?
2. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
trong khi sống nhàn tịnh, không có tinh tấn khởi lên ước muốn có lợi dưỡng.
Vị ấy hăng hái, phấn chấn để được lợi dưỡng. Dầu cho hăng hái,
phấn chấn, tinh tấn để được lợi dưỡng, nhưng lợi dưỡng không khởi
lên. Do không thấy được lợi dưỡng ấy, vị ấy sầu muộn, than van, khóc
lóc, đập ngực, rơi vào bất tỉnh. Này các Tỷ-kheo, vị ấy được gọi
là Tỷ-kheo sống lợi dưỡng, hăng hái, phấn chấn, tinh tấn để được
lợi dưỡng. Do không thấy được lợi dưỡng ấy, vị ấy sầu muộn,
than van, khóc lóc, bỏ rơi diệu pháp.
3. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
trong khi sống nhàn tịnh, không có tinh tấn khởi lên ước muốn có lợi dưỡng.
Vị ấy hăng hái, phấn chấn để được lợi dưỡng. Dầu cho hăng hái,
phấn chấn, tinh tấn để được lợi dưỡng. Do hăng hái, phấn chấn,
tinh tấn để được lợi dưỡng, lợi dưỡng khởi lên. Với lợi dưỡng
ấy, vị ấy đắm say, phóng dật, rơi vào trạng thái đắm say, phóng dật.
Đây gọi là Tỷ-kheo sống muốn lợi dưỡng, hăng hái, phấn chấn, tinh tấn
để được lợi dưỡng ; được lợi dưỡng, trở thành đắm say, phóng dật,
và bỏ rơi diệu pháp.
4. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
trong khi sống nhàn tịnh, không có tinh tấn khởi lên ước muốn có lợi dưỡng.
Vị ấy không hăng hái, không phấn chấn, không tinh tấn để được lợi
dưỡng. Do vị ấy không hăng hái, không phấn chấn, không tinh tấn để
được lợi dưỡng, lợi dưỡng không khởi lên. Vị ấy do không được lợi
dưỡng, nên sầu muộn, than van, khóc lóc, đập ngực, rơi vào bất tỉnh.
Đây gọi là Tỷ-kheo sống ham muốn lợi dưỡng, không hăng hái, không phấn
chấn, không tinh tấn để được lợi dưỡng ; không được lợi dưỡng,
vị ấy sầu muộn, than van, khóc lóc, bỏ rơi diệu pháp.
5. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
trong khi sống nhàn tịnh, không có tinh tấn khởi lên ước muốn có lợi dưỡng.
Vị ấy không hăng hái, không phấn chấn để được lợi dưỡng. Dầu vị
ấy không hăng hái, không phấn chấn, không tinh tấn để được lợi dưỡng,
lợi dưỡng khởi lên. Do không thấy được lợi dưỡng ấy, vị ấy sầu
muộn, than van, khóc lóc, đập ngực, rơi vào bất tỉnh. Này các Tỷ-kheo,
vị ấy được gọi là Tỷ-kheo sống lợi dưỡng, hăng hái, phấn chấn,
tinh tấn để được lợi dưỡng. Do không thấy được lợi dưỡng ấy, vị
ấy sầu muộn, than van, khóc lóc, bỏ rơi diệu pháp. Với lợi dưỡng ấy,
vị ấy đắm say, phóng dật, rơi vào trạng thái đắm say, phóng dật. Đây
gọi là Tỷ-kheo sống muốn lợi dưỡng, không hăng hái, không phấn chấn,
không tinh tấn để được lợi dưỡng ; được lợi dưỡng, trở thành đắm
say, phóng dật, và bỏ rơi diệu pháp.
6. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
trong khi sống nhàn tịnh, không có tinh tấn khởi lên ước muốn có lợi dưỡng.
Vị ấy hăng hái, phấn chấn, tinh tấn để được lợi dưỡng. Dầu cho vị
ấy hăng hái, phấn chấn, tinh tấn để được lợi dưỡng, lợi dưỡng
không khởi lên. Vị ấy, do không được lợi dưỡng, không có sầu muộn,
không có than van, không có khóc lóc, không có đập ngực, không có rơi vào
bất tỉnh. Này các Tỷ-kheo, đây được gọi là Tỷ-kheo sống muốn lợi
dưỡng, hăng hái, phấn chấn, tinh tấn để được lợi dưỡng ; không
được lợi dưỡng, không có sầu muộn, không có than van, và không bỏ rơi
diệu pháp.
7. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
trong khi sống nhàn tịnh, không có tinh tấn khởi lên ước muốn có lợi dưỡng.
Vị ấy hăng hái, phấn chấn, tinh tấn để được lợi dưỡng. Do vị ấy
hăng hái, phấn chấn, tinh tấn để được lợi dưỡng, lợi dưỡng khởi
lên. Với lợi dưỡng ấy, vị ấy không đắm say, không phóng dật, không
có rơi vào trạng thái đắm say. Này các Tỷ-kheo, đây gọi là Tỷ-kheo sống
muốn lợi dưỡng, hăng hái, phấn chấn, tinh tấn để được lợi dưỡng
; được lợi dưỡng, không đắm say, không phóng dật, và không bỏ rơi diệu
pháp.
8. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
trong khi sống nhàn tịnh, không có tinh tấn khởi lên ước muốn có lợi dưỡng.
Vị ấy không hăng hái, không phấn chấn, không tinh tấn để được lợi
dưỡng. Do vị ấy không hăng hái, không phấn chấn, không tinh tấn để
được lợi dưỡng, lợi dưỡng không khởi lên. Vị ấy được lợi dưỡng,
không có sầu muộn, không có than van, không có khóc lóc, không có đập ngực,
không có rơi vào bất tỉnh. Đây gọi là Tỷ-kheo sống muốn lợi dưỡng,
không hăng hái, không phấn chấn, không tinh tấn để được lợi dưỡng ;
không được lợi dưỡng, vị ấy không sầu muộn, không than van, không
khóc lóc, và không bỏ rơi diệu pháp.
9. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
trong khi sống nhàn tịnh, không có tinh tấn khởi lên ước muốn có lợi dưỡng.
Vị ấy không hăng hái, không phấn chấn, không tinh tấn để được lợi
dưỡng. Dầu cho vị ấy không hăng hái, không phấn chấn, không tinh tấn
để được lợi dưỡng, lợi dưỡng khởi lên. Với lợi dưỡng ấy, vị
ấy không đắm say, không phóng dật, không có rơi vào trạng thái đắm
say. Này các Tỷ-kheo, đây gọi là Tỷ-kheo sống muốn lợi dưỡng, không hăng
hái, không phấn chấn, không tinh tấn để được lợi dưỡng ; được lợi
dưỡng, không đắm say, không phóng dật, và không bỏ rơi diệu pháp.
Này các Tỷ-kheo, có tám hạng người
này sống có mặt, hiện hữu ở đời.
(II)(62) VỪA ĐỦ
1.- Thành tựu sáu pháp này, này
các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo vừa đủ cho tự mình, vừa đủ cho các người khác.
Thế nào là sáu ?
2. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
nhanh nhẹn nắm được ý nghĩa trong các thiện pháp ; là người thọ trì
những pháp đã được nghe ; là người suy tư ý nghĩa các pháp đã được
thọ trì ; sau khi hiểu nghĩa, sau khi hiểu pháp, thực hành pháp, tùy pháp ;
giọng nói dễ nghe, phát âm tốt, lời nói tao nhã, phân minh, phát ngôn
không bập bẹ, giải thích nghĩa lý xác minh ; có khả năng thuyết giảng,
khích lệ, làm cho phấn khởi, làm cho hoan hỷ các đồng Phạm hạnh. Thành
tựu sáu pháp này, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo vừa đủ cho tự mình, vừa đủ
cho các người khác.
3. Thành tựu năm pháp này, này các
Tỷ-kheo, Tỷ-kheo vừa đủ cho tự mình, vừa đủ cho các người khác. Thế
nào là năm ?
4. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
không nhanh nhẹn nắm được ý nghĩa trong các thiện pháp ; là người thọ
trì những pháp đã được nghe ; là người suy tư ý nghĩa các pháp đã
được thọ trì ; sau khi hiểu nghĩa, sau khi hiểu pháp, thực hành pháp,
tùy pháp ; giọng nói dễ nghe, phát âm tốt, lời nói tao nhã, phân minh,
phát ngôn không bập bẹ, giải thích nghĩa lý xác minh ; có khả năng thuyết
giảng, khích lệ, làm cho phấn khởi, làm cho hoan hỷ các đồng Phạm hạnh.
Thành tựu năm pháp này, này các Tỷ-kheo,
Tỷ-kheo vừa đủ cho tự mình, vừa đủ cho các người khác.
5. Thành tựu bốn pháp này, này
các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo vừa đủ cho tự mình, vừa đủ cho các người khác.
Thế nào là bốn ?
6. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
nhanh nhẹn nắm được ý nghĩa trong các thiện pháp ; là người thọ trì
những pháp đã được nghe ; là người suy tư ý nghĩa các pháp đã được
thọ trì ; sau khi hiểu nghĩa, sau khi hiểu pháp, thực hành pháp, tùy pháp ;
giọng nói không dễ nghe, phát âm không tốt, lời nói không tao nhã, không
phân minh, phát ngôn bập bẹ, giải thích nghĩa lý không xác minh ; không có
khả năng thuyết giảng, khích lệ, làm cho phấn khởi, làm cho hoan hỷ các
đồng Phạm hạnh.
Thành tựu bốn pháp này, này các Tỷ-kheo,
Tỷ-kheo vừa đủ cho tự mình, vừa đủ cho các người khác.
7. Thành tựu bốn pháp này, này
các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo không vừa đủ cho tự mình, vừa đủ cho các người
khác. Thế nào là bốn ?
8. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
nhanh nhẹn nắm được ý nghĩa trong các thiện pháp ; là người thọ trì
những pháp đã được nghe ; không là người suy tư ý nghĩa các pháp đã
được thọ trì ; không có sau khi hiểu nghĩa, sau khi hiểu pháp, thực hành
pháp, tùy pháp ; giọng nói dễ nghe, phát âm tốt, lời nói tao nhã, phân
minh, phát ngôn không bập bẹ, giải thích nghĩa lý xác minh ; có khả năng
thuyết giảng, khích lệ, làm cho phấn khởi, làm cho hoan hỷ các đồng Phạm
hạnh.
Thành tựu bốn pháp này, này các Tỷ-kheo,
Tỷ-kheo không vừa đủ cho tự mình, vừa đủ cho các người khác.
9. Thành tựu ba pháp này, này các Tỷ-kheo,
Tỷ-kheo không vừa đủ cho tự mình, không vừa đủ cho các người khác.
Thế nào là ba ?
10. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
không nhanh nhẹn nắm được ý nghĩa trong các thiện pháp ; là người thọ
trì những pháp đã được nghe ; là người suy tư ý nghĩa các pháp đã
được thọ trì ; sau khi hiểu nghĩa, sau khi hiểu pháp, thực hành pháp,
tùy pháp ; giọng nói không dễ nghe, phát âm không tốt, lời nói không tao
nhã, không phân minh, phát ngôn bập bẹ, giải thích nghĩa lý không xác minh
; không có khả năng thuyết giảng, không khích lệ, làm cho phấn khởi,
làm cho hoan hỷ các đồng Phạm hạnh.
11. Thành tựu ba pháp này, này các
Tỷ-kheo, Tỷ-kheo không vừa đủ cho tự mình, không vừa đủ cho các người
khác. Thế nào là ba ?
12. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
không nhanh nhẹn nắm được ý nghĩa trong các thiện pháp ; là người thọ
trì những pháp đã được nghe ; không là người suy tư ý nghĩa các pháp
đã được thọ trì ; không là người sau khi hiểu nghĩa, sau khi hiểu pháp,
thực hành pháp, tùy pháp ; giọng nói dễ nghe, …, giải thích nghĩa lý
xác minh ; có khả năng thuyết giảng, …, làm cho hoan hỷ các đồng Phạm
hạnh.
13. Thành tựu hai pháp này, này các
Tỷ-kheo, Tỷ-kheo vừa đủ cho tự mình, không vừa đủ cho các người khác.
Thế nào là hai ?
14. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
không nhanh nhẹn nắm được ý nghĩa trong các thiện pháp ; là người không
thọ trì những pháp đã được nghe ; là người suy tư ý nghĩa các pháp đã
được thọ trì ; là người sau khi hiểu nghĩa, sau khi hiểu pháp, thực
hành pháp, tùy pháp ; giọng nói không dễ nghe, …, giải thích nghĩa lý
không xác minh ; không có khả năng thuyết giảng, …, làm cho hoan hỷ các
đồng Phạm hạnh.
Thành tựu hai pháp này, này các Tỷ-kheo,
Tỷ-kheo vừa đủ cho tự mình, không vừa đủ cho các người khác.
15. Thành tựu hai pháp này, này các
Tỷ-kheo, Tỷ-kheo không vừa đủ cho tự mình, vừa đủ cho các người khác.
Thế nào là hai ?
16. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
không nhanh nhẹn nắm được ý nghĩa trong các thiện pháp ; là người không
thọ trì những pháp đã được nghe ; không suy tư ý nghĩa các pháp đã
được thọ trì ; không có sau khi hiểu nghĩa, sau khi hiểu pháp, thực hành
pháp, tùy pháp ; giọng nói dễ nghe, phát âm tốt, lời nói tao nhã, phân
minh, phát ngôn không bập bẹ, giải thích nghĩa lý xác minh ; có khả năng
thuyết giảng pháp thoại, khích lệ, làm cho phấn khởi, làm cho hoan hỷ
các đồng Phạm hạnh.
Thành tựu hai pháp này, này các Tỷ-kheo,
Tỷ-kheo không vừa đủ cho tự mình, vừa đủ cho các người khác.
(III) (63) PHÁP LƯỢC THUYẾT
1. Rồi một Tỷ-kheo đi đến Thế
Tôn ; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống
một bên, Tỷ-kheo ấy bạch Thế Tôn :
- Lành thay ! bạch Thế Tôn, xin Thế
Tôn hãy thuyết pháp vắn tắt cho con, sau khi nghe pháp của Thế Tôn, con sẽ
sống một mình, an tịnh, không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần.
- Như vậy, ở đây, một số người
ngu sĩ, thỉnh cầu Ta, sau khi pháp được giảng, họ nghĩ Ta là người họ
cần phải đi theo.
- Bạch Thế Tôn, Thế Tôn hãy thuyết
pháp vắn tắt cho con, Thiện Thệ hãy thành phố vắn tắt. Con có thể hiểu
được ý nghĩa lời của Thế Tôn thuyết giảng. Con có thể trở thành kẻ
thừa tự lời Thế Tôn thuyết giảng.
2.- Vậy này Tỷ-kheo, Thầy cần phải
học tập như sau :
"Nội tâm ta sẽ an trú, khéo vững
trú. Các pháp ác, bất thiện khởi không có xâm chiếm tâm và không có
chân đứng". Như vậy, này Tỷ-kheo, Thầy cần phải học tập.
3. Này Tỷ-kheo, khi nào nội tâm của
Thầy được an trú, khéo vững trú, các pháp ác, bất thiện sanh khởi xâm
chiếm tâm và có chân đứng, khi ấy, này Tỷ-kheo, Thầy cần phải học tập
như sau :
"Từ tâm giải thoát sẽ được
ta tu tập, làm cho sung mãn, làm thành cỗ xe, làm thành căn cứ địa, được
làm cho kiên trì, được làm cho tích tập, được khéo tinh cần thực
hành". Như vậy, này Tỷ-kheo, Thầy cần phải học tập.
4. Này Tỷ-kheo, khi nào định này của
Thầy được tu tập, được làm cho sung mãn như vậy, khi ấy, này Tỷ-kheo,
Thầy cần phải tu tập định này với tầm với tứ ; cần phải tu tập
không tầm, chỉ với tứ ; cần phải tu tập có hỷ, cần phải tu tập
không hỷ ; cần phải tu tập câu hữu với lạc ; cần phải tu tập câu hữu
với xả. Này Tỷ-kheo, khi nào định này của Thầy được tu tập, được
làm cho sung mãn như vậy, khi ấy này Tỷ-kheo, Thầy cần phải học tập như
sau :
"Bi tâm giải thoát sẽ được
Thầy tu tập … Hỷ tâm giải thoát sẽ được Thầy tu tập … Xả tâm giải
thoát sẽ được Thầy tu tập, làm cho sung mãn, làm thành cỗ xe, làm thành
căn cứ địa, được làm cho kiên trì, được làm cho tích tập, được khéo
tinh cần thực hành". Như vậy, này Tỷ-kheo, Thầy cần phải học tập.
5. Này Tỷ-kheo, khi nào định này của
Thầy được tu tập, được làm cho sung mãn như vậy, khi ấy, này Tỷ-kheo,
Thầy cần phải tu tập định này với tầm với tứ ; cần phải tu tập
không tầm, chỉ với tứ ; cần phải tu tập có hỷ, cần phải tu tập
không hỷ ; cần phải tu tập câu hữu với lạc ; cần phải tu tập câu hữu
với xả. Này Tỷ-kheo, khi nào định này của Thầy được tu tập, được
làm cho sung mãn như vậy, khi ấy này Tỷ-kheo, Thầy cần phải học tập như
sau :
"Ta sẽ sống quán thân trên
thân, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời".
Như vậy, này Tỷ-kheo, Thầy cần phải học tập.
6. Này Tỷ-kheo, khi nào định này của
Thầy được tu tập, được làm cho sung mãn như vậy, khi ấy, này Tỷ-kheo,
Thầy cần phải tu tập định này với tầm với tứ ; cần phải tu tập
không tầm, với tứ ; cần phải tu tập không tầm, không tứ ; cần phải
tu tập có hỷ, cần phải tu tập không hỷ ; cần phải tu tập câu hữu với
lạc ; cần phải tu tập câu hữu với xả. Này Tỷ-kheo, khi nào định này
của Thầy được tu tập, được làm cho sung mãn như vậy, khi ấy này Tỷ-kheo,
Thầy cần phải học tập như sau :
"Ta sẽ sống quán thọ trên
các cảm thọ … quán tâm trên các tâm … quán pháp trên các pháp, nhiệt
tâm, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời". Như vậy, này
Tỷ-kheo, Thầy cần phải học tập.
7. Này Tỷ-kheo, khi nào định này của
Thầy được tu tập, được làm cho sung mãn như vậy, khi ấy, này Tỷ-kheo,
Thầy cần phải tu tập định này với tầm với tứ ; cần phải tu tập
không tầm, với tứ ; cần phải tu tập không tầm, không tứ ; cần phải
tu tập có hỷ, cần phải tu tập không hỷ ; cần phải tu tập câu hữu với
lạc ; cần phải tu tập câu hữu với xả. Này Tỷ-kheo, khi nào định này
của Thầy được tu tập, được làm cho sung mãn như vậy, khi ấy này Tỷ-kheo,
chỗ nào, chỗ nào Thầy đi, chỗ ấy Thầy đi được an ổn ; chỗ nào, chỗ
nào Thầy sẽ đứng, chỗ ấy Thầy đứng được an ổn ; chỗ nào, chỗ
nào sẽ Thầy ngồi, chỗ ấy Thầy ngồi được an ổn ; chỗ nào, chỗ
nào Thầy sẽ nằm, chỗ ấy Thầy sẽ nằm được an ổn.
8. Tỷ-kheo ấy, được Thế Tôn
giáo giới với bài giáo giới này, từ chỗ ngồi, đứng dậy, đảnh lễ
Thế Tôn, thân bên hữu hướng về Ngài rồi ra đi. Tỷ-kheo ấy sống một
mình, thanh tịnh, không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần, không bao lâu chứng
đạt được mục đích mà các thiện nam tử xuất gia, từ bỏ gia đình, sống
không gia đình. Đây là vô thượng cứu cánh Phạm hạnh, ngay trong hiện tại,
tự mình chứng tri với thắng trí, chứng ngộ, chứng đạt và an trú. Vĩ
ấy rõ biết : "Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành. Những việc nên
làm đã làm, không còn trở lui trạng thái này nữa". Tỷ-kheo ấy trở
thành một vị A-la-hán.
(VI) (64) TAGAYÀ
1. Một thời, Thế Tôn trú ở
Gayasisa. Ở đây, Thế Tôn gọi các Tỷ-kheo : "Này các Tỷ-kheo" -
"Thưa vâng, bạch Thế Tôn. ".
Các tỷ-kheo ấy vâng đáp Thế
Tôn. Thế tôn nói như sau :
2.- Này các Tỷ-kheo, trước khi Ta
giác ngộ, chưa thành Chánh Đẳng Giác, Ta còn làm Bồ Tát, Ta tưởng tri
ánh sáng, Ta không thấy sắc. Này các Tỷ-kheo, rồi Ta suy nghĩ : " Nếu
Ta có thể tưởng tri ánh sáng và Ta có thể thấy được màu sắc, như vậy
tri kiến của Ta được thanh tịnh hơn lên". Rồi này các Tỷ-kheo, sau
một thời gian Ta sống không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần, Ta tưởng tri
ánh sáng và thấy được các sắc, nhưng Ta không giao thiệp với chư Thiên
ấy, không nói chuyện, không thảo luận".
3. Rồi này các Tỷ-kheo, Ta suy nghĩ
như sau : " Nếu Ta có thể tưởng tri ánh sáng có thể thấy được các
sắc, có thể giao thiệp với chư Thiên ấy, có thể nói chuyện, có thể
thảo luận, như vậy, tri kiến này của Ta được thanh tịnh hơn lên".
Và này các Tỷ-kheo, sau một thời gian Ta sống không phóng dật, nhiệt
tâm, tinh cần, tưởng tri ánh sáng và thấy được các sắc, và cùng chư
Thiên ấy giao thiệp, nói chuyện và thảo luận. Nhưng Ta không biết về
các chư Thiên ấy : "Chư Thiên này thuộc về Thiên chúng này, thuộc về
Thiên chúng này".
4. Rồi này các Tỷ-kheo, Ta suy nghĩ
như sau : " Nếu Ta tưởng tri ánh sáng, thấy được các sắc, giao thiệp
với chư Thiên ấy, nói chuyện, thảo luận với chư Thiên ấy và biết
được về chư Thiên ấy, như vậy, tri kiến này của Ta được thanh tịnh
hơn lên". Rồi này các Tỷ-kheo, sau một thời gian Ta sống không phóng
dật, nhiệt tâm, tinh cần, tưởng tri ánh sáng và thấy được các sắc,
và cùng chư Thiên ấy giao thiệp, nói chuyện, thảo luận với chư Thiên
ấy, biết được : "Chư Thiên này thuộc về Thiên chúng này, Thiên
chúng này", nhưng Ta không biết được : "Chư Thiên này do quả dị
thục của nghiệp này, chết từ đây sanh ra tại chỗ ấy" ; Ta biết
được chư Thiên ấy : " Chư Thiên này do quả dị thục của nghiệp
này, chết từ đây sanh ra tại chỗ ấy" ; nhưng Ta không biết được
: "Chư Thiên này, do đồ ăn như thế này, cảm thọ khổ lạc như thế
này" ; Ta biết được : "Chư Thiên này, do đồ ăn như thế này, cảm
thọ khổ lạc như thế này" ; người Ta không biết được chư Thiên
ấy : "Chư Thiên này, tuổi thọ dài như thế này, tồn tại lâu dài như
thế này", Ta biết được : "Chư Thiên này, tuổi thọ dài như thế
này, tồn tại lâu dài như thế này" ; nhưng Ta không biết chư Thiên
ấy : "Trước đây Ta có cùng ở với chư Thiên này, hay trước đây Ta
không cùng ở với chư Thiên này ? "
5. Rồi này các Tỷ-kheo, Ta suy nghĩ
như sau : " Nếu ta nhận thức được ánh sáng, thấy được các sắc,
cùng với chư Thiên ấy giao thiệp, nói chuyện, thảo luận, Ta có thể biết
được chư Thiên ấy : "Chư Thiên này thuộc Thiên chúng này, thuộc
Thiên chúng này". Ta có thể biết được chư Thiên ấy : "Chư Thiên
này, do quả dị thục của nghiệp này, chết tại chỗ này, sanh tại chỗ
ấy". Ta có thể biết được chư Thiên ấy : "Chư Thiên này, do ăn
đồ ăn như thế này, cảm thọ khổ lạc như thế này" ; Ta có thể biết
được chư Thiên ấy : "Chư Thiên này, tuổi thọ dài như thế này, tồn
tại lâu dài như thế này" ; Ta có thể biết được chư Thiên ấy :
"Chư Thiên này, trước đây Ta có cùng ở với chư Thiên này" ; như
vậy, tri kiến của Ta được thanh tịnh hơn trước". Này các Tỷ-kheo,
sau một thời gian sống không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần, Ta tưởng
tri ánh sáng, thấy được các sắc, Ta giao thiệp, nói chuyện, thảo luận
với các chư Thiên ấy : " Chư Thiên này thuộc Thiên chúng này, thuộc
Thiên chúng này". Ta biết được chư Thiên ấy : "Chư Thiên này, do
quả dị thục của nghiệp này, chết tại chỗ này, sanh tại chỗ ấy".
Ta biết được chư Thiên ấy : "Chư Thiên này, do ăn đồ ăn như thế
này, cảm thọ khổ lạc như thế này" ; Ta biết được chư Thiên ấy
: "Chư Thiên này, tuổi thọ dài như thế này, tồn tại lâu dài như thế
này" ; Ta biết được chư Thiên ấy : "Chư Thiên này, trước đây
Ta có cùng ở với chư Thiên này, hay trước đây Ta không có ở cùng với
chư Thiên này".
6. Này các Tỷ-kheo, cho đến khi nào
tri kiến gồm có tám diễn tiến và thuộc thượng giới Thiên này không
được khéo thanh tịnh nơi ta, thời Ta không có xác chứng trong thế giới
chư Thiên với Ma giới, Phạm Thiên giới, với quần chúng Sa-môn,
Bà-la-môn, chư Thiên và loài Người, rằng Ta đã chứng ngộ Vô Thượng Chánh
Đẳng Giác. Này các Tỷ-kheo, cho đến khi nào tri kiến gồm có tám diễn
tiến và thuộc thượng giới Thiên này được khéo thanh tịnh nơi ta, thời
Ta có xác chứng trong thế giới chư Thiên với Ma giới, Phạm Thiên giới,
với quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài Người, rằng Ta đã
chứng ngộ Vô Thượng Chánh Đẳng Giác. Tri kiến khởi lên nơi Ta : "Bất
động là tâm giải thoát của Ta. Đây là đời sống cuối cùng, không còn
tái sanh nữa".
(V) (65) THẮNG XỨ
1.- Này các Tỷ-kheo, có tám thắng
xứ này. Thế nào là tám ?
2. Một vị tưởng tri nội sắc, thấy
các loại ngoại sắc, có hạn lượng đẹp xấu. Vị ấy tưởng tri rằng
: "Sau khi nhiếp thắng chúng, ta biết, ta thấy. Đó là thắng xứ thứ
nhất.
3. Một vị tưởng tri nội sắc, thấy
các loại ngoại sắc, không có hạn lượng đẹp xấu. Vị ấy tưởng tri
rằng : "Sau khi nhiếp thắng chúng, ta biết, ta thấy. Đó là thắng xứ
thứ hai.
4. Một vị tưởng tri vô sắc ở nội
tâm, thấy các loại ngoại sắc hạn lượng đẹp xấu. Vị ấy tưởng tri
rằng : "Sau khi nhiếp thắng chúng, ta biết, ta thấy. Đó là thắng xứ
thứ ba.
5. Một vị tưởng tri vô sắc ở nội
tâm, thấy các loại ngoại sắc vô lượng đẹp xấu. Vị ấy tưởng tri rằng
: "Sau khi nhiếp thắng chúng, ta biết, ta thấy. Đó là thắng xứ thứ
tư.
6. Một vị tưởng tri vô sắc ở nội
tâm, thấy các loại ngoại sắc màu xanh, sắc màu xanh, tướng sắc xanh, hình
sắc xanh, ánh sáng xanh. Vị ấy tưởng tri rằng : "Sau khi nhiếp thắng
chúng, ta biết, ta thấy. Đó là thắng xứ thứ năm.
7. Một vị tưởng tri vô sắc ở nội
tâm, thấy các loại ngoại sắc màu vàng, sắc màu vàng, tướng sắc vàng,
hình sắc vàng, ánh sáng vàng. Vị ấy tưởng tri rằng : "Sau khi nhiếp
thắng chúng, ta biết, ta thấy. Đó là thắng xứ thứ sáu.
8. Một vị tưởng tri vô sắc ở nội
tâm, thấy các loại ngoại sắc màu đỏ, sắc màu đỏ, tướng sắc đỏ,
hình sắc đỏ, ánh sáng đỏ. Vị ấy tưởng tri rằng : "Sau khi nhiếp
thắng chúng, ta biết, ta thấy. Đó là thắng xứ thứ bảy.
9. Một vị tưởng tri vô sắc ở nội
tâm, thấy các loại ngoại sắc màu trắng, sắc màu trắng, tướng sắc trắng,
hình sắc trắng, ánh sáng trắng. Vị ấy tưởng tri rằng : "Sau khi nhiếp
thắng chúng, ta biết, ta thấy. Đó là thắng xứ thứ năm.
Này các Tỷ-kheo, những pháp này
là tám thắng xứ.
(VI) (66) CÁC GIẢI THOÁT
1.- Này các Tỷ-kheo, có tám giải
thoát này. Thế nào là tám ?
2. "Tự mình có sắc, thấy các
sắc". Đó là giải thoát thứ nhất.
3. "Tưởng tri nội sắc là vô
sắc, thấy các ngoại sắc". Đó là giải thoát thứ hai.
4. "Chú tâm trên suy tưởng (sắc
là) tịnh". Đó là giải thoát thứ ba.
5. "Vượt khỏi hoàn toàn sắc
tướng, chấm dứt các tưởng đối ngại, không tác ý đến các tưởng khác
biệt, với suy tư : "Hư không là vô biên", chứng và trú Không vô
biên xứ. Đó là giải thoát thứ tư.
6. "Vượt khỏi hoàn toàn Hư không
vô biên xứ, với suy tư : "Thức là vô biên", chứng và trú Thức
vô biên xứ ". Đó là giải thoát thứ năm.
7. "Vượt khỏi hoàn toàn Thức
vô biên xứ, với suy tư : "Không có vật gì", chứng và trú Vô sở
hữu xứ". Đó là giải thoát thứ sáu.
8. "Vượt khỏi hoàn toàn Vô sở
hữu xứ, chứng và trú Phi tưởng phi phi tưởng xứ. Đó là giải thoát thứ
bảy.
9. "Vượt khỏi hoàn toàn Phi tưởng
phi phi tưởng xứ, chứng và trú Diệt thọ tưởng. Đó là giải thoát thứ
tám.
Này các Tỷ-kheo, có tám giải
thoát này.
(VIII)(67) PHI THÁNH NGÔN
1. - Này các Tỷ-kheo, có tám phi
thánh ngôn này. Thế nào là tám ?
2. Không thấy nói thấy, không nghe
nói nghe, không nghĩ nói nghĩ, không biết nói biết, thấy nói không thấy,
nghe nói không nghe, nghĩ nói không nghĩ, biết nói không biết.
Này các Tỷ-kheo, đây là tám phi
Thánh ngôn.
(VIII)(68) THÁNH NGÔN
1. - Này các Tỷ-kheo, có tám thánh
ngôn này. Thế nào là tám ?
2. Không thấy nói không thấy,
không nghe nói không nghe, không nghĩ nói không nghĩ, không biết nói không biết,
thấy nói thấy, nghe nói nghe, nghĩ nói nghĩ, biết nói biết.
Này các Tỷ-kheo, đây là tám Thánh
ngôn.
(IX) (69) CÁC HỘI CHÚNG
1. - Này các Tỷ-kheo, có tám hội
chúng này. Thế nào là tám ?
2. Hội chúng Sát-đế-lỵ, hội chúng
Bà-la-môn, hội chúng gia chủ, hội chúng Sa-môn, hội chúng Bốn Thiên vương,
hội chúng cõi trời Ba mươi ba, hội chúng Màra, hội chúng Phạm thiên.
3. Này các Tỷ-kheo, Ta nhớ rằng Ta
đã đi đến hàng trăm hội chúng Sát-đế-lỵ. Tại đấy, Ta lúc trước có
hội họp, lúc trước có nói chuyện, lúc trước có thảo luận ; Tại đấy,
dung sắc của họ như thế nào, dung sắc của Ta trở thành như của họ ;
giọng nói của họ như thế nào, giọng nói của Ta trở thành như của họ.
Và Ta, với pháp thoại, thuyết giảng, khích lệ, làm cho phấn khởi, làm
cho hoan hỷ. Khi Ta nói, họ không biết Ta là ai. Họ nói : "Người nói
này là ai, Thiên nhân hay loài Người ? ". Sau khi thuyết giảng với pháp
thoại, thuyết giảng, khích lệ, làm cho phấn khởi, làm cho hoan hỷ, Ta biến
mất. Khi ta biến mất, họ không biết Ta là ai. Họ nói : "Người biến
mất này là ai, Thiên nhân hay loài Người ? "
4. Này các Tỷ-kheo, Ta nhớ rằng Ta
đã đi đến hàng trăm hội họ Bà-la-môn, … hàng trăm hội chúng Gia chủ,
… hàng trăm hội chúng Sa-môn, … hàng trăm hội chúng Bốn Thiên vương,
… hàng trăm hội chúng cõi Trời Ba mươi ba, … hàng trăm hội chúng Phạm
thiên. Tại đấy, dung sắc của họ như thế nào, dung sắc của Ta trở
thành như của họ ; giọng nói của họ như thế nào, giọng nói của Ta trở
thành như của họ. Và Ta, với pháp thoại, thuyết giảng, khích lệ, làm
cho phấn khởi, làm cho hoan hỷ. Khi Ta nói, họ không biết Ta là ai. Họ
nói : "Người nói này là ai, Thiên nhân hay loài Người ? ". Sau khi
thuyết giảng với pháp thoại, thuyết giảng, khích lệ, làm cho phấn khởi,
làm cho hoan hỷ, Ta biến mất. Khi ta biến mất, họ không biết Ta là ai. Họ
nói : "Người biến mất này là ai, Thiên nhân hay loài Người ? "
Này các Tỷ-kheo, đây là tám hội
chúng.
(X)(70) ĐỘNG ĐẤT
1. Một thời, Thế Tôn trú ở
Vesàli, tại Đại Lâm, ở ngôi nhà có nóc nhọn. Rồi Thế Tôn vào buổi
sáng đắp y, đem theo y và bát, vào Vesàli để khất thực. Sau khi đi khất
thực, ăn xong và trên đường khất thực trở về, Ngài nói với Tôn giả
Ànanda :
2. - Này Ànanda, hãy lấy tọa cụ,
chúng ta sẽ đi đến Càpàla để nghỉ trưa.
- Thưa vâng, bạch Thế Tôn.
Tôn giả Ànanda vâng đáp Thế Tôn,
lấy tọa cụ và đi theo sau lưng Thế Tôn.
3. Thế Tôn đi đến Càpàla, sau khi
đến, Ngài ngồi trên chỗ đã soạn sẵn. Sau khi ngồi, Thế Tôn nói với
Tôn giả Ànanda :
4. - Này Ànanda, khả ái thay Vesàli
! Khả ái thay đền Udena ! Khả ái thay đền Gotamaka ! Khả ái thay đền
Bahuputtaka ! Khả ái thay đền Sattamba ! Khả ái thay đền Sàrandada ! Khả
ái thay đền Càpàla ! Này Ànanda, những ai đã tu tập bốn thần túc, làm
cho sung mãn, làm thành cỗ xe, làm thành căn cứ địa, kiên trì, tích tập,
khéo thực hành, nếu muốn, này Ànanda, người ấy có thể sống một kiếp
hay một phần kiếp còn lại. Này Ànanda, Như Lai đã tu tập bốn thần
túc, làm cho sung mãn, làm thành cỗ xe, làm thành căn cứ địa, kiên trì,
tích tập, khéo thực hành. Này Ànanda, nếu muốn Như Lai có thể sống một
kiếp hay một phần kiếp còn lại.
Như vậy, Tôn giả Ànanda không thể
nhận hiểu sự gợi ý quá rõ ràng của Thế Tôn, sự hiện tướng quá rõ
ràng của Thế Tôn, Tôn giả không thỉnh cầu Thế Tôn : "Bạch Thế
Tôn, Thế Tôn hãy ở lại cho đến trọn kiếp, vì lợi ích cho chúng sanh,
vì hạnh phúc cho chúng sanh, vì lòng thương tưởng cho đời, vì lợi ích,
vì hạnh phúc, vì an lạc cho chư Thiên và loài người ", vì tâm của
Tôn giả bị Ma vương ám ảnh.
5. Lần thứ hai Thế Tôn … lần thứ
ba, Thế Tôn nói vời Tôn giả Ànanda :
6. - Này Ànanda, khả ái thay Vesàli
! Khả ái thay đền Udena ! Khả ái thay đền Gotamaka ! Khả ái thay đền
Bahuputtaka ! Khả ái thay đền Sattamba ! Khả ái thay đền Sàrandada ! Khả
ái thay đền Càpàla ! Này Ànanda, những ai đã tu tập bốn thần túc, làm
cho sung mãn, làm thành cỗ xe, làm thành căn cứ địa, kiên trì, tích tập,
khéo thực hành, nếu muốn, này Ànanda, người ấy có thể sống một kiếp
hay một phần kiếp còn lại. Này Ànanda, Như Lai đã tu tập bốn thần
túc, làm cho sung mãn, làm thành cỗ xe, làm thành căn cứ địa, kiên trì,
tích tập, khéo thực hành. Này Ànanda, nếu muốn Như Lai có thể sống một
kiếp hay một phần kiếp còn lại.
Như vậy, Tôn giả Ànanda không thể
nhận hiểu sự gợi ý quá rõ ràng của Thế Tôn, sự hiện tướng quá rõ
ràng của Thế Tôn, Tôn giả không thỉnh cầu Thế Tôn : "Bạch Thế
Tôn, Thế Tôn hãy ở lại cho đến trọn kiếp, vì lợi ích cho chúng sanh,
vì hạnh phúc cho chúng sanh, vì lòng thương tưởng cho đời, vì lợi ích,
vì hạnh phúc, vì an lạc cho chư Thiên và loài người ", vì tâm của
Tôn giả bị Ma vương ám ảnh.
7. Rồi Thế Tôn nói với Tôn giả
Ànanda :
- Này Ànanda, hãy đi và làm những
gì Thầy nghĩ là phải thời.
- Xin vâng, bạch Thế Tôn.
Tôn giả Ànanda vâng lời Thế Tôn,
từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ Ngài, thân bên hữu hướng về Thế
Tôn rồi ra đi, ngồi xuống một gốc cây, không xa Thế Tôn.
8. Rồi Tôn giả Ànanda ra đi chưa
bao lâu, Ác ma nói với Thế Tôn :
- Bạch Thế Tôn, nay Thế Tôn hãy
diệt độ. Thiện Thệ hãy diệt độ. Bạch Thế Tôn, nay đã đến thời
Thế Tôn diệt độ. Bạch Thế Tôn, đây là lời Thế Tôn đã nói :
"Này Ác ma, Ta sẽ không diệt độ cho đến khi nào những Tỷ-kheo của
Ta chưa trở thành những đệ tử tinh thông, có huấn luyện, có tin tưởng,
đạt được an ổn khỏi khổ ách, nghe nhiều, thọ trì pháp, thực hành
pháp và tùy pháp, sở hành chơn chánh, hành trì theo pháp ; sau khi học hỏi
như bậc Sư trưởng của mình, chưa tuyên bố, thuyết giảng trình bày xác
định, khai minh, phân tích, và giải thích rõ ràng chánh pháp ; khi có tà đạo
khởi lên, chưa có thể bác bỏ, hàng phục với chánh pháp, chưa có thể
thuyết pháp thần diệu".
Bạch Thế Tôn, nay những Tỷ-kheo của
Thế Tôn đã trở thành đệ tử tinh thông, có huấn luyện, có tin tưởng,
đạt được an ổn khỏi khổ ách, nghe nhiều, thọ trì pháp, thực hành
pháp và tùy pháp, sở hành chơn chánh, hành trì theo pháp ; sau khi học hỏi
như bậc Sư trưởng của mình, chưa tuyên bố, thuyết giảng trình bày xác
định, khai minh, phân tích, và giải thích rõ ràng chánh pháp ; khi có tà đạo
khởi lên, đã có thể bác bỏ, hàng phục với chánh pháp, có thể thuyết
pháp thần diệu". Bạch Thế Tôn Thế Tôn, nay Thế Tôn hãy diệt độ.
Bạch Thế Tôn, đây là lời Thế Tôn đã nói : "Này Ác ma, Ta sẽ
không diệt độ cho đến khi nào những Tỷ-kheo của Ta chưa trở thành những
đệ tử tinh thông, có huấn luyện, có tin tưởng … khi nào những nam cư
sĩ của Ta chưa trở thành …, … khi nào những nữ cư sĩ của Ta chưa trở
thành những đệ tử tinh thông, có huấn luyện, có tin tưởng, đạt được
an ổn khỏi khổ ách, nghe nhiều, thọ trì pháp, thực hành pháp và tùy
pháp, sở hành chơn chánh, hành trì theo pháp ; sau khi học hỏi như bậc Sư
trưởng của mình, chưa tuyên bố, thuyết giảng trình bày xác định, khai
minh, phân tích, và giải thích rõ ràng chánh pháp ; khi có tà đạo khởi lên,
chưa có thể bác bỏ, hàng phục với chánh pháp, chưa có thể thuyết pháp
thần diệu".
Bạch Thế Tôn, nay những cư sĩ của
Thế Tôn đã trở thành đệ tử tinh thông, có huấn luyện, có tin tưởng,
đạt được an ổn khỏi khổ ách, nghe nhiều, thọ trì pháp, thực hành
pháp và tùy pháp, sở hành chơn chánh, hành trì theo pháp ; sau khi học hỏi
như bậc Sư trưởng của mình, chưa tuyên bố, thuyết giảng trình bày xác
định, khai minh, phân tích, và giải thích rõ ràng chánh pháp ; khi có tà đạo
khởi lên, đã có thể bác bỏ, hàng phục với chánh pháp, có thể thuyết
pháp thần diệu".
Bạch Thế Tôn, nay Thế Tôn hãy diệt
độ ! Thiện Thệ hãy diệt độ ! Bạch Thế Tôn, nay đã đến thời Thế
Tôn diệt độ ! Bạch Thế Tôn, đây là lời Thế Tôn đã nói : "Này
Ác ma, Ta sẽ không diệt độ khi nào Phạm hạnh Ta giảng dạy chưa thịnh
đạt, phát triển, quảng bá, biến mãn, phổ biến, khéo thuyết giảng cho
chư Thiên và loài Người ".
Nay bạch Thế Tôn, Phạm hạnh Thế
Tôn giảng dạy được thịnh đạt, phát triển, quảng bá, biến mãn, phổ
biến, khéo thuyết giảng cho chư Thiên và loài Người. Nay Thế Tôn hãy diệt
độ ! Thiện Thệ hãy diệt độ. Bạch Thế Tôn, nay đã đến thời Thế Tôn
diệt độ !
- Này Ác ma hãy yên tâm, không bao
lâu Như Lai sẽ diệt độ. Sau ba tháng bắt đầu từ hôm nay, Như Lai sẽ
diệt độ !
9. Và tại đền Càpàla, Thế Tôn
chánh niệm, tỉnh giác, từ bỏ thọ hành (không duy trì mạng sống lâu hơn
nữa). Khi Thế Tôn từ bỏ thọ hành, thời đại địa chấn động ghê rợn,
tóc lông dựng ngược, sấm trời vang dậy. Lúc bấy giờ, Thế Tôn hiểu
ý nghĩa sự kiện này, liền thốt ra lời cảm hứng như sau :
Mạng sống có hạn hay vô hạn
Tu sĩ từ bỏ không kéo dài
Nội tâm an lạc, trú Thiền định
Như thoát áo giáp tự ngã mang
10. Lúc bấy giờ, Tôn giả Ànanda
suy nghĩ : "Thật là lớn, đất chấn động này. Thật là to lớn, đất
chấn động này, đại địa chấn động ghê rợn, tóc lông dựng ngược và
sấm trời vang dậy. Do nhân gì, do duyên gì, đại địa chấn động hiển
lộ như vậy ? "
Rồi Tôn giả Ànanda đi đến Thế
Tôn ; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống
một bên, bạch Thế Tôn :
- Thật là lớn, đất chấn động
này. Thật là to lớn, đất chấn động này, đại địa chấn động ghê rợn,
tóc lông dựng ngược và sấm trời vang dậy. Bạch Thế Tôn, do nhân gì,
do duyên gì, đại địa chấn động hiển lộ như vậy ?
11. - Này Ànanda, có tám nhân, có
tám duyên, khiến đại địa chấn động. Thế nào là tám ?
12. Này Ànanda, đại địa này thiết
lập trên nước, nước ở trên gió và gió ở trên hư không. Này Ànanda,
đến thời gió lớn khởi lên, khi gió lớn thổi lên nước rung động, và
khi nước rung động thì quả đất rung động. Đó là nhân thứ nhất,
duyên thứ nhất, đại địa chấn động.
13. Lại nữa, này Ànanda, có Sa-môn
hay Bà-la-môn có thần thông, tâm được tự tại, hay hàng chư Thiên có đại
thần thông, có đại uy lực ; những vị này tu tập địa tưởng có hạn,
thủy tưởng vô lượng, vị ấy có thể khiến quả đất này rung động,
chuyển động, chấn động mạnh. Này Ànanda, đó là nhân thứ hai, duyên thứ
hai, khiến đại địa chấn động.
14. Lại nữa, này Ànanda, khi Bồ-tát
từ bỏ thân chư Thiên Tusità (Đâu-xuất), chánh niệm, tỉnh giác, nhập
vào mẫu thai, khi ấy quả đất này rung động, chuyển động, chấn động
mạnh. Này Ànanda, đó là nhân thứ ba, duyên thứ ba, khiến đại địa chấn
động.
15. Lại nữa, này Ànanda, khi Bồ-tát,
chánh niệm, tỉnh giác, ra khỏi mẫu thai ; khi ấy quả đất này rung động,
chuyển động, chấn động mạnh. Này Ànanda, đó là nhân thứ tư, duyên thứ
tư, khiến đại địa chấn động.
16. Lại nữa, này Ànanda, khi Như
Lai chứng ngộ Vô thượng Chánh Đẳng Giác ; khi ấy quả đất này rung động,
chuyển động, chấn động mạnh. Này Ànanda, đó là nhân thứ năm, duyên
thứ năm, khiến đại địa chấn động.
17. Lại nữa, này Ànanda, khi Như
Lai chuyển bánh xe Pháp ; khi ấy quả đất này rung động, chuyển động,
chấn động mạnh. Này Ànanda, đó là nhân thứ sáu, duyên thứ sáu, khiến
đại địa chấn động.
18. Lại nữa, này Ànanda, khi Như
Lai chánh niệm, tỉnh giác, từ bỏ không duy trì mạng sống (thọ hành) ;
khi ấy quả đất này rung động, chuyển động, chấn động mạnh. Này
Ànanda, đó là nhân thứ bảy, duyên thứ bảy, khiến đại địa chấn động.
19. Lại nữa, này Ànanda, khi Như
Lai nhập Vô dư Niết-bàn ; khi ấy quả đất này rung động, chuyển động,
chấn động mạnh. Này Ànanda, đó là nhân thứ tám, duyên thứ tám, khiến
đại địa chấn động.
Này Ànanda, có tám nhân này, tám
duyên này khiến đại địa chấn động.